Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ

Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4/2026, riêng các quy định về trình tự thủ tục chấp thuận cấp giấy phép chuyển giao công nghệ sẽ có hiệu lực thi hành ngay từ ngày luật được thông qua.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, chỉnh lý, giải trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ - Ảnh: VGP/TG

Trước khi biểu quyết, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Báo cáo tóm tắt tiếp thu, chỉnh lý, giải trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ. Sau khi tiếp thu, giải trình và chỉnh lý, Dự thảo Luật đã chỉnh sửa 21 điều, bổ sung một điều mới và bãi bỏ 9 điều. Nội dung các điều, khoản của Dự thảo Luật đã thể chế hóa các chủ trương, chính sách mới của Đảng, đáp ứng các yêu cầu, mục tiêu về sửa đổi và bổ sung luật.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ hướng tới mục tiêu xây dựng thị trường công nghệ hiện đại, minh bạch và hiệu quả, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ và tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số.

Về đối tượng công nghệ, Dự thảo mở rộng quan niệm không chỉ giới hạn trong máy móc, thiết bị mà còn bao gồm tri thức, dữ liệu, thiết kế, mô hình, thuật toán, phần mềm và trí tuệ nhân tạo, coi tất cả là đối tượng công nghệ theo nghĩa đầy đủ. Dự thảo cũng quy định rõ các hình thức chuyển giao tài liệu công nghệ, quy trình quản lý chất lượng, tiêu chuẩn và thông số kỹ thuật, phản ánh xu thế công nghệ hiện nay khi giá trị gia tăng tập trung vào tài sản vô hình, mô hình sáng tạo và giải pháp số.

Quốc hội tiến hành biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ - Ảnh: VGP/TG

Về quyền sở hữu và sử dụng công nghệ, Dự thảo hoàn thiện các quy định xác lập và bảo vệ quyền theo pháp luật về sở hữu trí tuệ, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, quản lý tài sản công, luật dân sự, các luật liên quan và điều ước quốc tế. Tổ chức, cá nhân có quyền sở hữu hoặc sử dụng công nghệ hợp pháp được thương mại hóa công nghệ hoặc góp vốn bằng công nghệ vào dự án đầu tư của doanh nghiệp.

Về quản lý rủi ro và thẩm định công nghệ là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, chủ trương của Đảng, Nhà nước là kiểm soát công nghệ lạc hậu và công nghệ có nguy cơ gây tổn hại đến sức khỏe và môi trường.

Dự thảo quy định thẩm định công nghệ chỉ áp dụng cho dự án sử dụng công nghệ hạn chế chuyển giao hoặc có nguy cơ tác động xấu đến môi trường, nhằm phòng ngừa rủi ro ngay từ đầu. Điều này phù hợp với nguyên tắc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, vì các hậu quả nếu xảy ra sẽ khó khắc phục và chi phí cao hơn nhiều so với kiểm soát sớm. Điều 13 Dự thảo của Luật cải cách thủ tục bằng cách chỉ thẩm định một lần tại thời điểm thích hợp, thay vì hai lần như luật hiện hành, vừa bảo đảm quản lý rủi ro, vừa giảm thủ tục cho nhà đầu tư.

Một số nội dung quan trọng khác là phân cấp thẩm định công nghệ cho địa phương. Phân cấp chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm một bộ tiêu chí quốc gia thống nhất, rõ ràng và trách nhiệm công bố công khai kết quả thẩm định, cũng như quyền giám sát, hậu kiểm của cơ quan quản lý nhà nước. Hậu kiểm được tăng cường để ngăn ngừa các rủi ro nâng khống giá công nghệ, tiếp nhận công nghệ lạc hậu hoặc gây ô nhiễm môi trường, nhưng không tạo rào cản cho hoạt động đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp.

Dự thảo cũng chú trọng phát triển các tổ chức trung gian, yếu tố then chốt của thị trường công nghệ. Các tổ chức môi giới, tư vấn, đánh giá công nghệ, thẩm định, đánh giá và kết nối cung cầu được hỗ trợ phát triển chuyên nghiệp và minh bạch hơn. Việc xây dựng các sàn giao dịch công nghệ và cơ chế hỗ trợ đổi mới sẽ khắc phục những điểm yếu lâu nay của hệ thống hoặc hệ sinh thái trung gian, tạo nền tảng vận hành thông suốt cho thị trường.

Để nâng cao năng lực quản lý nhà nước, trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh, Dự thảo đặt trọng tâm vào chuyển đổi số toàn diện trong giám sát, thống kê và công bố công khai hoạt động chuyển giao công nghệ. Các quy định chi tiết mang tính định lượng sẽ do Chính phủ hướng dẫn để đảm bảo sự linh hoạt, kịp thời với thực tiễn.

Nhà nước tiếp tục áp dụng cơ chế hậu kiểm với chế tài mạnh, đồng thời quan tâm tới toàn bộ vòng đời công nghệ, từ nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm đến ứng dụng và đặc biệt là giai đoạn thương mại hóa. Về tổng thể, sửa đổi, bổ sung Luật Chuyển giao công nghệ lần này vừa bảo đảm kiểm soát rủi ro, vừa tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ và sức cạnh tranh quốc gia.