TỔNG THUẬT Tọa đàm "Bảo đảm điện cho tăng trưởng – Yêu cầu và giải pháp"

Năm 2025 được coi là năm "tăng tốc và bứt phá" để đạt mục tiêu tăng trưởng cả nhiệm kỳ 2020-2025, chuẩn bị cho đất nước tâm thế sẵn sàng, vững tin bước vào kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong năm bản lề có ý nghĩa vô cùng quan trọng này, nhiều mục tiêu, chỉ tiêu vượt trội để tăng tốc, bứt phá và phát triển đã được Chính phủ đề xuất và được Trung ương thống nhất, trong đó có mục tiêu phấn đấu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên trong năm 2025, tạo đà để tăng trưởng liên tục 2 con số trong giai đoạn 2026-2031.

Để đạt mục tiêu trên, năng lượng điện có vai trò đặc biệt quan trọng, bởi đây là sản phẩm hàng hóa đặc thù, "đầu vào của mọi đầu vào" của nền kinh tế, góp phần bảo đảm đời sống dân sinh, an ninh, quốc phòng của đất nước.

Trong bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, Thủ tướng Chính phủ luôn đặc biệt nhấn mạnh đến việc bảo đảm cân đối năng lượng; yêu cầu khắc phục triệt để những khó khăn, vướng mắc của ngành điện và nhấn mạnh quan điểm, mệnh lệnh dứt khoát là phải bảo đảm "Đáp ứng đủ nhu cầu về điện năng trong mọi tình huống"; có lộ trình tính đúng, tính đủ để có giá điện bán ra phù hợp trong nền kinh tế thị trường…

Bối cảnh mới, tình hình mới đặt ra các yêu cầu, nhiệm vụ mới đối với ngành điện trong bảo đảm vấn đề cung cấp điện cho nền kinh tế. Vậy ngành điện có giải pháp, kịch bản, sự chuẩn bị như thế nào trong đáp ứng nhu cầu điện cho tăng trưởng; hoạt động sản xuất, điều tiết, vận hành, cung ứng điện và cách tính giá thành điện năng hiện nay đang đặt ra những vấn đề gì; các giải pháp cần thiết nhằm sử dụng năng lượng điện tiết kiệm, hiệu quả trong sản xuất, kinh doanh… Những nội dung này được phân tích, kiến giải, luận bàn tại Tọa đàm "Bảo đảm điện cho tăng trưởng – Yêu cầu và giải pháp do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức với sự tham dự của lãnh đạo các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia kinh tế, tài chính, năng lượng, doanh nghiệp:

- Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội

- Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Đoàn Ngọc Dương

- Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Nguyễn Tiến Thỏa

- Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh

- Ông Nguyễn Văn Đạt – Phó Giám đốc Nhà máy Kẽm điện phân Thái Nguyên, chi nhánh Công ty CP Kim loại màu Thái Nguyên (VIMIKO).

Mở đầu Tọa đàm, xin được dành câu hỏi đầu tiên cho Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu. Thưa ông, như đã phân tích ở trên, mục tiêu tăng trưởng năm 2025 và những năm tiếp theo là tham vọng rất lớn trong bối cảnh có nhiều khó khăn, thách thức, ông bình luận gì về mục tiêu tăng trưởng này? Ở góc độ kinh tế, ông có thể phân tích ý nghĩa và vai trò của năng lượng điện với tư cách là sản phẩm hàng hóa đặc thù, được coi như "đầu vào của mọi đầu vào" trong bảo đảm thực hiện mục tiêu tăng trưởng và phát triển mà chúng ta đang hướng tới?

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu: Tại phiên khai mạc Quốc hội, Chính phủ đã trình bày báo cáo đầy đủ tình hình kinh tế xã hội 2024-2025 và Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội đã tham mưu cho Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trong việc thẩm tra báo cáo này.

Đầu tiên, chúng ta vẫn kiên định mục tiêu tăng trưởng trên 8% GDP trong năm nay. Để đạt được mục tiêu này, Chính phủ dự kiến bổ sung một số giải pháp nhưng vẫn bám sát mục tiêu điều hành kinh tế xã hội. Năng lượng, đặc biệt năng lượng điện, là yếu tố đầu vào rất quan trọng trong sản xuất kinh doanh và để đạt mục tiêu tăng trưởng như trên, không có cách nào khác là phải thúc đẩy sản xuất kinh doanh, tiêu dùng. Điều này khiến cho nhu cầu về năng lượng và điện tất yếu sẽ tăng lên.

Tuy nhiên, nhu cầu năng lượng không chỉ tăng về mặt sản lượng hoặc mức tiêu thụ năng lượng mà hiện giờ nền kinh tế còn có yêu cầu cao hơn về chất lượng của nguồn năng lượng. Ví dụ như sản xuất bán dẫn yêu cầu nguồn năng lượng rất sạch và tính ổn định của nguồn điện. Với nước cũng tương tự. Chúng ta có thể thấy, yêu cầu về tính ổn định của năng lượng đặt trong bối cảnh net zero của nền kinh tế xanh thì rõ ràng chất lượng của nguồn năng lượng rất quan trọng.

Với 2 thách thức đặt ra của ngành năng lượng gồm đảm bảo an ninh năng lượng, đảm bảo đủ điện cho nền kinh tế và đảm bảo chất lượng nguồn điện thì trong thời gian tới, giá điện phải khác đi. Đây là chia sẻ về của tôi dưới góc độ kinh tế vĩ mô.

"Đáp ứng đủ nhu cầu về điện năng trong mọi tình huống" là yêu cầu, là mệnh lệnh của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Thưa ông Đoàn Ngọc Dương, ngành điện đã và đang triển khai thực hiện yêu cầu, chỉ đạo này như thế nào? Đặc biệt, trong bối cảnh mới, điều kiện mới, mùa nắng nóng 2025 bắt đầu, Bộ Công Thương đã chỉ đạo ngành điện có giải pháp, kịch bản, kế hoạch cụ thể ra sao trong đáp ứng nhu cầu điện đang gia tăng cho sản xuất, sinh hoạt, phục vụ mục tiêu tăng trưởng và phát triển kinh tế?

Phó Cục trưởng Cục Điện lực Đoàn Ngọc Dương: Chúng ta cũng biết là ngay từ những ngày đầu năm 2025, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có Chỉ thị số 01 về những giải pháp đảm bảo cung ứng điện cho cao điểm năm 2025 và những năm tiếp theo. Trong đó đã đề ra những nhóm nhiệm vụ và giải pháp hết sức quyết liệt để triển khai thực hiện.

Một trong những nhóm nội dung quan trọng, trước hết là đảm bảo trong ngắn và trung hạn phải hoàn thiện thể chế, hoàn thiện cơ chế, chính sách để thúc đẩy đầu tư phát triển điện lực. Trước tiên chúng ta phải đảm bảo nguồn cung thì mới đáp ứng được cầu trong tương lai. Trong tình hình sẽ tăng trưởng cao thì nhu cầu điện dự báo cũng sẽ cao hơn. Bộ Công Thương, với trách nhiệm và tinh thần quyết liệt, trong thời gian rất ngắn đầu năm 2025, đã tham mưu cho Chính phủ ban hành những nghị định liên quan. Bộ Công Thương cũng đã xây dựng và ban hành một loạt thông tư hướng dẫn thi hành Luật Điện lực năm 2024. Đến nay cơ bản những văn bản quy phạm pháp luật đó đã hoàn thiện và những cơ chế chính sách để phát triển điện lực cơ bản cũng đã tháo gỡ được những vướng mắc thời gian vừa qua để thúc đẩy việc đầu tư phát triển điện lực, đáp ứng nhu cầu trong thời gian tới.

Để đảm bảo cung ứng điện năng cho năm 2025 này, ngay từ cuối năm 2024, Bộ Công Thương đã chủ động rà soát và xây dựng kế hoạch cung ứng điện cho năm 2025. Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế tối thiểu 8% trong năm nay, nhu cầu điện được dự báo sẽ tăng trưởng khoảng trên 12% theo cái kịch bản Bộ Công Thương đặt ra để điều hành.

Trên cơ sở kịch bản điều hành như vậy, ngay từ đầu năm, Bộ chỉ đạo các cơ quan, doanh nghiệp trong ngành điện đáp ứng cung ứng điện. Để thực hiện triển khai những nhóm giải pháp đảm bảo việc cung ứng điện trong năm nay, chúng tôi tập trung vào sáu nhóm giải pháp.

Nhóm thứ nhất là các nhà máy điện, các đơn vị truyền tải, phân phối sẽ phải đảm bảo kế hoạch liên quan đến duy tu, bảo dưỡng để các tổ máy phát điện, những thiết bị điện trong hệ thống sẵn sàng cao nhất để đáp ứng nhu cầu điện trong năm.

Thứ hai, về mặt cung ứng nhiên liệu cho phát điện, các nhà máy điện và các đơn vị cung ứng nhiên liệu chủ chốt cho phát điện như than, dầu, khí… phải lên kế hoạch và đảm bảo ít nhất là lượng lưu trữ, tồn trữ trong nhà máy cũng như trong kho chứa để cung ứng điện trong những giai đoạn cao điểm.

Thứ ba là thúc đẩy và đôn đốc quyết liệt việc hoàn thành tiến độ một số công trình điện quan trọng theo kế hoạch sẽ vận hành trong năm nay, bao gồm một số dự án nguồn điện như hai tổ máy của Thủy điện Hòa Bình mở rộng, hai tổ máy của Nhà máy nhiệt điện Nhơn Trạch 3, 4 và một số dự án nguồn điện khác.

Song song với đó, một số dự án lưới điện quan trọng cũng đặt mục tiêu phải thúc đẩy nhanh để đưa vào vận hành. Ví dụ như dự án lưới điện 500 kV Lào Cai-Vĩnh Yên. Mục đích, mục tiêu là giải tỏa công suất thủy điện ở khu vực phía Bắc để đưa về trung tâm phụ tải khu vực Hà Nội. Theo kế hoạch, EVN đang hết sức quyết liệt đưa vào vận hành trong dịp kỷ niệm Quốc khánh 2/9 tới đây.

Nhóm nhiệm vụ giải pháp thứ tư là yêu cầu công ty điều độ và vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia phải chuẩn bị sẵn những kịch bản, xây dựng và cập nhật những tình huống, tình hình liên quan đến thay đổi, ví dụ về phụ tải hoặc thay đổi về điều kiện thủy văn, thời tiết để chuẩn bị sẵn những kịch bản điều hành và huy động hợp lý những nguồn điện khác nhau đáp ứng nhu cầu điện trong những thời điểm từ cao điểm đến thấp điểm.

Nhóm giải pháp thứ năm là tăng cường tiết kiệm điện. Đây cũng là một trong những giải pháp được đặt ra hết sức quan trọng. Việc chúng ta tiết kiệm điện cũng tương ứng với việc chúng ta sẽ giảm được nhu cầu, đặc biệt là vào những thời điểm cao điểm. Chúng ta cũng đã có một loạt quy định, chế tài rồi yêu cầu đối với việc tăng cường tiết điện trong sản xuất, kinh doanh, trong tiêu dùng và đặc biệt là những thời gian cao điểm.

Cuối cùng là thường xuyên kiểm tra giám sát của các cơ quan chức năng để đảm bảo toàn bộ các đơn vị, cơ quan, tổ chức tham gia trong các khâu từ phát điện, điều độ hệ thống, đến truyền tải, phân phối phải sẵn sàng cao nhất, chuẩn bị thích ứng và ứng phó với mọi tình huống có thể xảy ra.

Chúng ta cũng thấy là trong 4 tháng đầu năm, việc cung ứng điện cho nhu cầu sản xuất kinh doanh cũng như đời sống của nhân dân đã cơ bản được đảm bảo. Đặc biệt là những ngày lễ lớn vừa qua, việc cung ứng điện hết sức an toàn và được đảm bảo. Theo nhận định của Bộ Công Thương, với những giải pháp và đến thời điểm hiện nay, chúng tôi nhận định việc cung ứng điện năng cho đất nước trong năm 2025 sẽ được đảm bảo với các điều kiện, kịch bản sẽ diễn ra như đã dự báo cho đến thời điểm này.

Tuy nhiên, có thể vẫn xảy ra những trường hợp cực đoan, ví dụ như tăng trưởng phụ tải đột biến hoặc là thời tiết cực đoan, nước về hồ thủy điện lưu lượng có thể thấp hơn so với trung bình nhiều năm hoặc thời gian nắng nóng có thể kéo dài, trùng hợp với một số tổ máy điện có thể bị sự cố do quá trình vận hành đầy tải liên tục. Trong những trường hợp đó, quan trọng là chúng ta đã và đang tiếp tục xây dựng những kế hoạch ứng phó để đảm bảo sẵn sàng có những đơn vị liên quan có thể xử lý, giải quyết nhanh, đảm bảo an ninh an toàn cung ứng điện.

Có thể khẳng định, ngành điện luôn nỗ lực cao nhất nhằm đáp ứng tốt nhất các yêu cầu về điện đối với nền kinh tế. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, để bảo đảm cung cấp điện bền vững trong nền kinh tế thị trường, ngành điện cũng cần vượt qua các "rào cản", trong đó lớn nhất là những điểm bất hợp lý trong cơ cấu giá thành, cách tính giá điện như hiện nay, giá điện vẫn đang trên lộ trình "tính đúng, tính đủ" trong bối cảnh nguyên liệu đầu vào của ngành liên tục biến động và neo cao, quan điểm của ông Nguyễn Tiến Thỏa vấn đề này như thế nào? Những điểm nghẽn về giá điện hiện nay gây ra những hệ quả, hệ lụy, tác động như thế nào đối với nền kinh tế và sự phát triển lâu dài, bền vững của ngành điện? Chính sách về giá điện cần tiếp tục có sự điều chỉnh như thế nào, thưa ông?

Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá Nguyễn Tiến Thỏa: Tôi đồng tình với các ý kiến đánh giá về giá điện hiện nay. Theo tôi, giá điện hiện nay có 3 bất cập lớn:

Thứ nhất, mang tính bao trùm và có thể coi là điểm nghẽn, đó là: Giá điện của chúng ta chưa thực hiện theo cơ chế giá thị trường, trong nhiều năm qua không được tính đúng tính đủ các chi phí đầu vào để sản xuất ra 1 kWh điện. Bên cạnh đó, giá điện chưa được khắc phục tình trạng mua cao bán thấp diễn ra trong nhiều năm.

Thứ hai, giá điện phải gánh quá nhiều mục tiêu, chúng tôi thường gọi là đa mục tiêu. Thường giá điện phải bảo đảm để hỗ trợ ngành điện phát triển tăng trưởng ổn định, khuyến khích thu hút đầu tư nhưng cũng phải bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, phải kiểm soát lạm phát, bảo đảm an sinh xã hội, bảo đảm sử dụng điện tiết kiệm.

Trên thực tế, những mục tiêu này hội tụ trong giá điện lại không đồng thuận 100% với nhau mà có những xung đột, giằng co nhau trong quá trình thực hiện. Để xử lý mối quan hệ, bảo đảm hài hòa giữa các mục tiêu này trong giá điện là rất khó, một số mục tiêu không thực hiện được.

Thứ ba, cơ chế bù chéo trong giá điện như bù chéo giữa các hộ sinh hoạt với nhau, bù chéo giữa giá điện sinh hoạt và giá điện sản xuất, bù chéo giá điện giữa các vùng miền khác nhau. Cơ chế này đã kéo dài quá lâu khiến chúng ta không thể thực hiện được cơ chế giá thị trường đối với điện.

Từ những bất cập đó, gây ra những hệ quả. Điển hình là điện không được tính đúng tính đủ thì sẽ lỗ, giá điện sẽ không phản ánh đúng giá trị của 1 kWh điện đã sản xuất ra. Như vậy, giá điện sẽ trở thành giá bao cấp cho toàn xã hội, dẫn đến việc khó khuyến khích thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển nguồn và lưới điện. Đồng thời, không tạo áp lực mạnh để thực hiện chiến lược sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả, đặc biệt trong sản xuất kinh doanh, đổi mới công nghệ.

Một điểm rất quan trọng nữa là ngành điện luôn bị dòng tiền âm, chúng ta có thể hiểu là lỗ. Điều đó có nghĩa là không cân đối được dòng tiền cho nên rất khó giúp ngành điện tái sản xuất, tái đầu tư và phát triển bền vững. Việc này cũng đe dọa đến mục tiêu bảo đảm an ninh năng lượng mà chúng ta đã đề ra.

Theo tôi cần phải thực hiện giải pháp dài hạn. Chúng ta phải chuyển điều hành giá điện sang thực hiện theo cơ chế giá thị trường thông qua việc tính đúng, tính đủ giá điện và phải sửa biểu giá điện hiện hành để xử lý những bất cập. Tôi nghĩ rằng, công thức tính giá điện hiện nay cần phải bỏ chi phí khác đi. Chi phí khác bản chất là chi phí chưa được tính đúng tính đủ mà chúng ta phân bổ dần. Có những loại chi phí gọi là chi phí khác, ví dụ như chênh lệch tỉ giá. Cho nên công thức tính giá điện theo cơ chế thị trường phải tính lại, ví dụ như chi phí phát, chi phí truyền tải, chi phí bán lẻ, quản lý v.v… Cần tính đủ chi phí và phải có lợi nhuận nhất định.

Bên cạnh đó, phải bỏ bù chéo với giá điện và xử lý bằng chính sách khác về giá điện giữa các vùng miền cho phù hợp. Một điểm nữa là hiện nay trong giá điện vẫn thể hiện chính sách xã hội, cho nên trong điều hành tới cần tách bạch chính sách xã hội ra khỏi giá điện.

Chúng ta không bỏ chính sách an sinh xã hội, không bỏ những người yếu thế. Để tất cả mọi người đều có thể tiếp cận được với dịch vụ cơ bản này thì chúng tay phải dùng chính sách khác. Việc cộng an sinh vào trong giá sẽ làm méo mó giá điện, do đó không nên cộng an sinh vào trong giá. Trước mắt, nếu làm được việc này, sẽ rất có ích với ngành điện. Ngành điện sẽ có điều kiện để bảo đảm cung ứng điện cho tăng trưởng kinh tế như mục tiêu mà Chính phủ và Quốc hội đã đề ra.

Chuyên gia Hà Đăng Sơn có nhận xét gì về giá điện của Việt Nam và các nước phát triển, các nước trong khu vực? Giải pháp căn cơ để các nhà đầu tư yên tâm đầu tư cho ngành điện là gì? Liệu chúng ta có học được bài học gì từ các nước trong khu vực trong phát triển bền vững ngành điện?

Chuyên gia năng lượng Hà Đăng Sơn: Hiện nay, nếu so sánh giá điện trung bình tại Việt Nam với các nước trong khu vực và quốc tế, có thể thấy một số điểm đáng lưu ý: Mức giá điện trung bình của Việt Nam đang ở ngưỡng tương đương với Trung Quốc và Ấn Độ. Mức giá này cao hơn một số quốc gia như Bangladesh hay Malaysia, những nước có lợi thế riêng như tài nguyên thủy điện (Bangladesh) hoặc dầu khí nội địa (Malaysia), từ đó có thể xây dựng cơ chế bù giá hiệu quả.

Ngược lại, nhiều quốc gia khác trong khu vực lại có giá điện cao hơn Việt Nam, ví dụ như Indonesia, Thái Lan, Campuchia, Singapore và Philippines. Riêng Singapore, giá điện hiện đã tiệm cận mức của Nhật Bản. Tại Thái Lan, sau cải tổ cơ chế giá điện, đặc biệt chuyển sang mô hình tính theo giờ, giá điện trung bình đã tăng mạnh so với 3-4 năm trước, thậm chí cao gấp rưỡi.

Từ đó có thể thấy vấn đề không đơn giản chỉ là "giá điện tăng hay giảm", mà là làm thế nào để giá điện phản ánh đúng bản chất chi phí sản xuất, đảm bảo ổn định, bền vững trong đầu tư và vận hành hệ thống điện quốc gia. Nhiều quốc gia phát triển hiện cũng đang chuyển dần sang cơ chế thị trường trong xác lập giá điện - minh bạch, đầy đủ yếu tố chi phí và gắn với xu hướng đầu tư năng lượng sạch.

Nếu Việt Nam duy trì mức giá điện thấp hơn chi phí thực tế trong thời gian dài, có thể tạo ra lợi thế cạnh tranh tạm thời cho sản xuất hoặc an sinh xã hội. Tuy nhiên, điều này tiềm ẩn nguy cơ mất cân bằng trong đầu tư hạ tầng, không đảm bảo cung ứng điện ổn định, thiếu bền vững về lâu dài.

Chính vì vậy, giải pháp căn cơ để tạo sự yên tâm cho nhà đầu tư là cần có lộ trình điều chỉnh giá điện hợp lý, minh bạch, phản ánh đúng chi phí, đồng thời có chính sách giảm thiểu tác động xã hội khi điều chỉnh. Việc này đòi hỏi sự hài hòa giữa mục tiêu an sinh và cơ chế thị trường.

Hiện nay, theo quan điểm cá nhân tôi, các tín hiệu về việc ban hành cơ chế, nghị định và chính sách điều chỉnh của Chính phủ đã khá rõ ràng. Tuy nhiên, cần tiếp tục cụ thể hóa bằng các hành động mạnh mẽ hơn, hướng tới một thị trường điện minh bạch, công bằng, ổn định, để thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước gắn bó dài hạn với ngành năng lượng Việt Nam.

Giá điện thấp có thể tạo lợi thế tạm thời về an sinh xã hội hoặc chi phí đầu vào cho sản xuất. Tuy nhiên, nếu duy trì mức giá thấp không phản ánh đúng chi phí, sẽ gây ra rủi ro nghiêm trọng cho việc đảm bảo cung ứng điện lâu dài, làm suy giảm chất lượng hệ thống và hạn chế dòng vốn đầu tư.

Do đó, giải pháp căn cơ là cần một lộ trình điều chỉnh giá điện hợp lý, minh bạch, và tiệm cận thị trường, phản ánh đầy đủ các chi phí cấu thành, trong khi vẫn đảm bảo không tạo ra "cú sốc" về giá cho người dân và nền kinh tế. Việc cân bằng giữa thị trường hóa giá điện và ổn định xã hội là một bài toán khó nhưng bắt buộc phải giải.

Hiện nay, theo quan sát của tôi, các tín hiệu từ phía Chính phủ đã tương đối rõ ràng. Việc ban hành các nghị định, cơ chế điều hành, và định hướng cải cách giá điện đang được triển khai tương đối đồng bộ.

Bên cạnh câu chuyện về giá điện, một rào cản lớn khác đối với phát triển ngành điện là môi trường pháp lý và chính sách chưa thật sự minh bạch, nhất quán.

Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị mới ban hành là một bước ngoặt rất quan trọng. Nghị quyết này nêu rõ các nhiệm vụ: Cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, đảm bảo minh bạch, thông thoáng, dễ tiếp cận; Khắc phục tình trạng thiếu thống nhất trong thực thi chính sách, giữa Trung ương – địa phương, và giữa các bộ, ngành; Thử nghiệm các mô hình cơ chế đặc biệt cho các lĩnh vực mới như năng lượng tái tạo, điện hạt nhân, điện hydrogen…; Xác lập cơ chế thanh toán, hợp đồng, giá bán rõ ràng, không hình sự hóa các quan hệ kinh tế – đầu tư; Tăng khả năng tiếp cận vốn cho các dự án điện.

Nếu thực hiện đầy đủ và đúng tinh thần của Nghị quyết 68, tôi tin rằng các vướng mắc lớn trong ngành điện sẽ dần được tháo gỡ một cách căn cơ và bền vững.

Chúng ta cũng cần rút kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước. Gần đây, chỉ trong một tuần, bán đảo Iberia (Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha) đã xảy ra sự cố mất điện quy mô lớn – làm sụp đổ hệ thống điện với tổng công suất mất lên tới 15.000 MW chỉ trong 5 giây. Nguyên nhân chưa được xác định chính thức, nhưng giới chuyên gia chỉ ra hai vấn đề nghiêm trọng:

Một là chất lượng thiết bị kết nối lưới điện không đảm bảo;

Hai là thiếu nghiên cứu sâu về tích hợp năng lượng tái tạo vào hệ thống điện liên lưới châu Âu, dẫn đến mất khả năng điều tiết khi có sự cố.

Dù hai quốc gia này có tỉ trọng năng lượng tái tạo rất cao, nhưng khi hệ thống điều phối, lưới điện truyền tải và các dịch vụ phụ trợ không đồng bộ, vẫn có thể xảy ra sự cố nghiêm trọng.

Bài học cho Việt Nam là: Chuyển dịch xanh cần một lộ trình vững chắc, thận trọng và có đánh giá khoa học đầy đủ, không nên chạy theo mục tiêu một cách nóng vội. Bộ Công Thương hiện đã có nhiều nghiên cứu nền tảng và nhận được sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế – đây là điều kiện tốt để hoạch định chính sách năng lượng một cách bền vững.

Xin được đặt câu hỏi với đại diện Nhà máy Kẽm điện phân Thái Nguyên. Đây là một doanh nghiệp lớn, nhu cầu sử dụng điện cao. Thưa ông Nguyễn Văn Đạt, ông đánh giá như thế nào về sự nỗ lực của các cơ quan chức năng và ngành điện trong việc bảo đảm cung ứng điện cho sản xuất? Đồng thời sau khi nghe các vị khách mời của chúng tôi chia sẻ, ông có thể cho biết thêm quan điểm của mình về vấn đề mà các nhà quản lý cũng như các chuyên gia vừa cho biết?

Ông Nguyễn Văn Đạt, Phó Giám đốc Nhà máy Kẽm điện phân Thái Nguyên: Trong những năm qua, ngành điện và Chính phủ rất quan tâm và hỗ trợ doanh nghiệp trong việc cung ứng và truyền tải điện năng để phục vụ sản xuất. Thông qua các hội nghị khách hàng và các buổi tri ân khách hàng, các buổi tọa đàm, ngành điện cũng thông báo về tình hình cung ứng điện thời gian tới cũng như những khó khăn để doanh nghiệp cùng chia sẻ. Tôi cho rằng Tọa đàm hôm nay cũng là cơ hội để doanh nghiệp chúng tôi nắm bắt được thông tin để biết cách dùng điện tiết kiệm và hiệu quả.

Doanh nghiệp chúng tôi rất yên tâm với sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và các bộ, ngành, chính quyền địa phương trong việc cung ứng điện cho sản xuất. Đối với ngành điện, ngành luôn luôn đồng hành và chia sẻ, phối hợp cùng doanh nghiệp trong cung ứng nguồn điện ổn định, đạt chất lượng cao nhất.

Chúng tôi biết, mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, thách thức, nhưng trong những năm gần đây, ngành điện luôn nỗ lực cung ứng nguồn điện ổn định cho doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp phát triển, góp phần vào tăng trưởng kinh tế xã hội.

Với vai trò là khách hàng tiêu thụ điện lớn, doanh nghiệp của ông có kế hoạch như thế nào để cùng với ngành điện sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và bền vững?

Ông Nguyễn Văn Đạt: Trong bối cảnh nguồn cung ứng điện và sự phát triển kinh tế lớn đòi hỏi nhu cầu điện rất là cao, doanh nghiệp chúng tôi xác định sẽ đồng hành với ngành điện cũng như với Chính phủ trong sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo cũng như các nguồn năng lượng điện một cách tiết kiệm, hiệu quả.

Những năm qua, chúng tôi đã mời các đơn vị có năng lực, trình độ cao kiểm toán điện năng, qua đó đánh giá cũng như đưa ra những phương án tiết kiệm điện năng cho đơn vị. Ngoài ra, chúng tôi cũng nâng cấp và cải tạo các dây chuyền sản xuất, nâng cao năng suất cũng như hiệu suất của thiết bị, áp dụng công nghệ và khoa học kỹ thuật, thay đổi các thiết bị có khả năng tiết kiệm năng lượng tốt hơn để qua đó tăng trưởng kinh tế của doanh nghiệp, nhưng vẫn đồng thời duy trì chất lượng sản phẩm. Chúng tôi cũng cố gắng mức tiêu thụ điện giảm hằng năm.

Hiện nay chúng tôi đang hướng tới mục tiêu của Chính phủ về Net Zero đến năm 2050, cũng như chuyển đổi năng lượng xanh, năng lượng mặt trời và điện áp mái... Do đó chúng tôi đang có phương án và kế hoạch chuyển đổi một phần sang sử dụng năng lượng xanh và năng lượng mặt trời, qua đó giảm áp lực cho ngành điện và tăng tính tự chủ sử dụng điện của doanh nghiệp.

Để bảo đảm cho sự phát triển bền vững của ngành điện, bên cạnh phát huy những kết quả đạt được cũng cần triệt để khắc phục những vướng mắc, tồn tại, nhất là những vướng mắc trong hoạt động xã hội hóa ngành điện. Là đại diện cơ quan lập pháp, xin ông Phan Đức Hiếu chia sẻ thông tin về Luật Điện lực mới có những điểm đột phá nào được cho là tháo gỡ những điểm nghẽn trong việc xã hội hóa đầu tư nguồn điện?

Ông Phan Đức Hiếu: Thông tin liên quan đến nỗ lực của Chính phủ và Bộ Công Thương trong việc bảo đảm an ninh nguồn điện đang được thể hiện rõ qua việc Chính phủ trình Quốc hội dự thảo sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tại kỳ họp lần này. Đây là một nội dung rất đáng chú ý, phản ánh quyết tâm chung trong việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Liên quan đến xã hội hóa trong hoạt động điện lực, Quốc hội đã thông qua Luật Điện lực sửa đổi. Cá nhân tôi nghiên cứu kỹ lưỡng dự luật này và nhận thấy có nhiều điểm thay đổi đáng kể so với trước đây. Nếu xét về số lượng điều khoản và nội dung chi tiết được bổ sung thì đây thực sự là một bước chuyển lớn. Dưới góc độ xã hội hóa, tôi khái quát ba điểm thay đổi quan trọng:

Thứ nhất, Luật mở ra nhiều cơ hội hơn cho khu vực doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các hoạt động điện lực.

Thứ hai, Luật đã thu hẹp phạm vi độc quyền Nhà nước trong một số lĩnh vực, qua đó tạo thêm không gian cho các thành phần kinh tế khác.

Thứ ba, nguyên tắc hình thành thị trường điện cạnh tranh được thể hiện rõ hơn thông qua việc tiếp tục tách bạch các khâu trong hoạt động điện lực.

Điểm thứ hai, nguyên tắc hình thành thị trường điện cạnh tranh tiếp tục được nhấn mạnh trong Luật sửa đổi, thông qua việc tách bạch rõ ràng giữa các khâu sản xuất, truyền tải và phân phối điện. Trong từng khâu này, Luật khuyến khích sự tham gia của nhiều doanh nghiệp, qua đó mở ra nhiều cơ hội mới cho khu vực tư nhân tham gia cung ứng điện năng.

Đáng chú ý, một số đại biểu Quốc hội thậm chí đề xuất nên đổi tên luật từ "Luật Điện lực" thành "Luật Năng lượng", bởi lần sửa đổi này đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, bao gồm cả các loại hình năng lượng mới và tái tạo. Những khái niệm như điện từ năng lượng tái tạo, năng lượng mới, thậm chí là điện hạt nhân, đều đã được đề cập. Trong Luật còn có nhắc đến những loại hình năng lượng khác mà hiện tại chúng ta có thể còn chưa hình dung hết, nhưng đều được đặt trong tầm nhìn dài hạn để đón đầu xu thế.

Tôi cho rằng, việc mở rộng phạm vi và cách tiếp cận như vậy chính là nhằm tạo ra khung pháp lý đủ rộng và linh hoạt để thu hút các bên tham gia, từ đó thúc đẩy phát triển ngành năng lượng theo hướng hiện đại, đa dạng và bền vững. Điểm thứ ba là những thay đổi liên quan trực tiếp đến thể chế — yếu tố có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến hiệu quả triển khai các chính sách trong thực tế.

Như anh Hà Đăng Sơn vừa trao đổi, lần sửa đổi luật lần này có rất nhiều điểm mới. Ban soạn thảo cũng như các đại biểu Quốc hội đều mong muốn cải cách thủ tục hành chính theo hướng thực sự thuận lợi, giảm phiền hà và rút ngắn thời gian thực hiện. Có thể thấy rõ điều này qua việc bổ sung hàng loạt quy định mới liên quan đến quy trình, thủ tục đầu tư cho các dự án điện — đặc biệt trong bối cảnh cần triển khai cấp bách một số công trình điện khẩn cấp, với quy trình đầu tư đặc biệt.

Bên cạnh đó, Luật cũng mở ra những hình thức đầu tư mới như đối tác công-tư (PPP)…, từ đó mở rộng cơ hội cho các thành phần kinh tế tham gia vào thị trường điện lực. Có thể nói, xét về thể chế, Luật lần này không chỉ cải cách thủ tục mà còn tạo hành lang pháp lý để thu hút đầu tư rộng rãi hơn.

Tuy nhiên, có một điểm rất quan trọng dù không nổi bật nhưng lại mang tính nền tảng: Đó là sự minh bạch trong các quy định. Để thu hút đầu tư vào ngành điện, chỉ cải cách thủ tục là chưa đủ. Nếu nhà đầu tư không có một khung pháp lý rõ ràng, không nắm được kế hoạch sản xuất – kinh doanh, chi phí đầu vào, đầu ra và tổng mức đầu tư thì họ sẽ không thể yên tâm tham gia. Chính vì vậy, tôi cho rằng một điểm rất đáng ghi nhận trong luật sửa đổi lần này là việc hệ thống hóa và cụ thể hóa các quy định, góp phần tạo nên sự ổn định và minh bạch cho thị trường điện trong dài hạn.

Tôi xin lấy ví dụ về vấn đề giá bán điện và hợp đồng mua bán điện. Lần sửa đổi này, Luật Điện lực đã có nhiều thay đổi quan trọng liên quan đến cơ chế xác lập giá điện. Chúng ta đang cố gắng tận dụng tối đa những quy định mới này để phù hợp với thực tiễn của Việt Nam — một thị trường có đặc thù riêng.

Theo tôi, yếu tố quan trọng nhất là đảm bảo tính minh bạch và ổn định trong cơ chế giá điện. Đó cũng là hai tiêu chí mà tôi luôn nhấn mạnh trong các chính sách về năng lượng. Bên cạnh đó, cần lưu ý rằng trong việc thu hút xã hội hóa đầu tư vào ngành điện, ngoài yếu tố minh bạch và ổn định, còn cần đảm bảo một yếu tố nữa: Tính hợp lý của chi phí.

Tại sao tôi lại nhấn mạnh điều này? Vì điện là đầu vào thiết yếu của hoạt động sản xuất – kinh doanh. Nếu chúng ta xây dựng một thị trường điện quá hấp dẫn, lợi nhuận quá cao, biến điện thành một kênh đầu tư thu hút vốn đơn thuần, thì rất có thể sẽ đẩy chi phí sản xuất lên cao, tác động tiêu cực đến nền kinh tế.

Do đó, xây dựng luật lần này là một bài toán khó: Phải tạo ra một thị trường điện đủ sức hấp dẫn để thu hút đầu tư, nhưng đồng thời vẫn phải giữ ở mức hợp lý, bảo đảm cung ứng điện ổn định, sạch, phục vụ cho phát triển sản xuất và đời sống, mà không gây áp lực quá lớn lên chi phí đầu vào.

Bên cạnh nhà máy thủy điện, nhiệt điện, việc thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư, phát triển nguồn năng lượng sạch, năng lượng tái tạo tại Việt Nam như điện gió, điện mặt trời hiện nay có nghĩa rất quan trọng. Theo quan điểm của ông Đoàn Ngọc Dương, chúng ta cần làm gì đề ngày càng đa dạng hóa, xã hội hóa các nguồn đầu tư về cấp phát điện nhằm đáp ứng các yêu cầu đặt ra cho phục vụ mục tiêu tăng trưởng nhưng cũng cần hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net-zero) vào năm 2050? Chúng ta cần làm gì để triển khai đồng bộ các biện phát sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng điện?

Ông Đoàn Ngọc Dương: Tôi đồng tình với những ý kiến của Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu và muốn bổ sung một số ý kiến.

Chủ trương xã hội hoá khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào lĩnh vực năng lượng đã đề ra tại Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Nghị quyết 55). Trong nội dung của Nghị quyết, phần thể chế hoá điện lực đã nêu rõ Nhà nước chỉ độc quyền khu vực then chốt của cung ứng điện, bao gồm điều độ hệ thống điện, xây dựng, vận hành nhà máy điện quan trọng có ảnh hưởng đến việc đảm bảo an toàn, an ninh cung cấp điện (ví dụ như nhà máy điện hạt nhân hoặc nhà máy thuỷ điện đa mục tiêu) cũng như vận hành đường dây truyền tải lớn có tính xương sống trong hệ thống. Còn lại, tất cả khâu khác của chuỗi cung ứng điện đều xã hội hoá và khuyến khích thành phần kinh tế tư nhân hoặc đầu tư nước ngoài tham gia. Hiện nay, với nguồn điện, các dự án do Nhà nước đầu tư chỉ là các dự án lớn như nhiệt điện khí, nhiệt điện than… còn hầu hết các dự án điện tái tạo như điện gió, mặt trời và những loại hình điện sinh khối như điện rác đều là tư nhân đầu tư.

Với cơ chế như Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu vừa nêu, tôi xin nhấn mạnh rằng những cơ chế, chính sách để thúc đẩy đầu tư vào ngành năng lượng đều đã được nêu rõ trong Luật Điện lực vừa được ban hành ngày 30/11/2024 và cụ thể hoá ở 2 Nghị định gồm: Nghị định số 56/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về quy hoạch phát triển điện lực, phương án phát triển mạng lưới cấp điện, đầu tư xây dựng dự án điện lực và đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư dự án kinh doanh điện lực; Nghị định số 58/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới.

Tại 2 Nghị định hướng dẫn đều đã đưa ra các cơ chế theo thời kỳ, sẽ có điều chỉnh linh hoạt đảm bảo khi cần đưa các loại hình nguồn quy hoạch vào vận hành trong hệ thống đều sẽ có chính sách phù hợp. Cách tiếp cận hiện nay đảm bảo linh hoạt, phù hợp trong bối cảnh cần phát triển về khoa học công nghệ cũng như đưa ra mức giá thành của các loại hình công nghệ sản xuất điện khác trong hệ thống.

Vừa qua, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 768/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch điện VIII, điều chỉnh ngày 15/4/2025. Quy hoạch Điện VIII được điều chỉnh trên cơ sở xuất hiện yếu tố mới gồm mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% và chủ trương tiếp tục đầu tư điện hạt nhân Ninh Thuận. Có thể nói, xuyên suốt trong Quy hoạch Điện VIII là tinh thần thúc đẩy khuyến khích đa dạng hoá thành phần đầu tư. Bộ Công Thương cũng tham mưu thay vì đưa ra danh mục các dự án điện 2025-2030 như trước đây thì tại Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh, trên cơ sở phối hợp với địa phương, bộ, ngành, Bộ Công Thương đưa ra danh mục các dự án năng lượng để kêu gọi đầu tư xã hội hoá và thẩm quyền thực hiện là UBND các tỉnh, thành phố. Trên cơ sở danh mục, việc công bố, mời thầu đầu tư các dự án năng lượng này sẽ thực hiện theo quy định của đấu thầu về đầu tư, đất đai. 

Cũng là vấn đề liên quan đến khơi thông nguồn lực, Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Đây là chủ trương lớn của Đảng. Xin hỏi ông Phan Đức Hiếu, ông có kỳ vọng gì về những bước phát triển đột phá đối với ngành điện được mang lại từ Nghị quyết 68?

Đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu: Trước hết, tôi thấy rất mừng. Cùng với sự ra đời của Luật Điện lực với rất nhiều điểm mới, quyết sách mạnh mẽ trong các giải pháp về thúc đẩy phát triển khu vực kinh tế tư nhân như một sự cộng hưởng. Luật Điện lực mở ra cơ hội, tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân phát triển thì Nghị quyết 68 là các biện pháp để tạo thêm môi trường kinh doanh, đầu tư thuận lợi hơn nữa cho khu vực kinh tế tư nhân trong việc tiếp cận các nguồn lực như đất đai, vốn, nhân lực.

Điều này sẽ tác động rất lớn giúp khu vực kinh tế tư nhân tận dụng tốt hơn những cơ hội đầu tư trong hoạt động điện lực mà Luật Điện lực mang lại. Nhưng chúng ta phải hình dung thế này: Riêng về ngành điện thì không nên hình dung là ngày hôm nay có chính sách và ngày mai có ngay thị trường điện. Nó rất khác! Sản xuất sản phẩm như Lego, ngày hôm nay chúng ta xây dựng nhà máy, một tháng sau, hai tháng sau chúng ta có thể ra sản phẩm. Nhưng để hình thành một ngành điện, một thị trường điện gồm rất nhiều chủ thể và đúng như mong muốn của Luật Điện lực, phải cần thời gian.

Trong khi cần thời gian để có một thị trường điện tối ưu thì vẫn cần những biện pháp trước mắt để đảm bảo an ninh nguồn điện, đáp ứng điện cho nhu cầu sản xuất kinh doanh và sinh hoạt, nhưng lại vẫn phải đảm bảo độ hấp dẫn và một lợi nhuận hợp lý cho những người tham gia vào thị trường điện. Còn nếu không hợp lý, không làm được thì họ có thể rút lui khỏi thị trường điện.

Bài toán khó nhất hiện nay vẫn là trong thời gian trước mắt tới đây, làm sao cân bằng được tất cả các lợi ích: Người phát điện muốn phải có giá điện ít nhất là đủ bù đắp cho chi phí; người mua điện thì luôn lo lắng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh nên tới đây bài toán vẫn phải là cân bằng, trước khi chúng ta hướng đến một thị trường điện cạnh tranh hoàn hảo như Luật Điện lực đã đề ra.

Xin hỏi ông Nguyễn Tiến Thỏa, với sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự nỗ lực vào cuộc của ngành công thương, các dự án điện trọng điểm quốc gia đang được đẩy mạnh đầu tư và gấp rút đưa vào sử dụng sẽ có tác động như thế nào trong bảo đảm điện năng phục vụ mục tiêu tăng trưởng và phát triển? Chính sách điều hành giá điện cần thích ứng thế nào để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng cao của cả nền kinh tế và cả hạ tầng năng lượng?

Ông Nguyễn Tiến Thỏa: Tôi thấy gần đây Chính phủ rất quyết liệt trong việc chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương triển khai các công việc liên quan đến bảo đảm cung ứng điện, không chỉ cho hiện tại mà còn cho các giai đoạn trung và dài hạn đến 2045. Cụ thể, Chỉ thị số 01 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 3/1/2025 nêu rất rõ các giải pháp. Tôi thấy Bộ Công Thương cùng các bộ ngành liên quan đang tích cực triển khai Chỉ thị đó theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng "Chỉ bàn làm, chứ không bàn lùi". Tôi hy vọng chúng ta có thể bảo đảm được mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm nay và các năm tiếp theo. Tuy nhiên, điều tôi còn băn khoăn chính là giá điện. Như anh Hiếu đã nêu, muốn bảo đảm đủ điện thì ngoài yếu tố kỹ thuật, tài chính là yếu tố rất quan trọng. Nếu không có tiền thì làm sao triển khai được? Vậy tiền sẽ đến từ đâu?

Để thích ứng, tôi cho rằng, cần có cơ chế điều hành giá điện phù hợp với thị trường. Phải tháo gỡ những điểm nghẽn, rào cản để xây dựng một cơ chế giá minh bạch, phản ánh đúng chi phí.

Về mặt pháp lý, Luật Điện lực hiện nay quy định khá nhiều về giá, và tôi từng tham gia góp ý. Tuy nhiên, có những điểm đến nay tôi vẫn bảo lưu quan điểm rằng cần tiếp tục cải cách để phù hợp hơn với thực tiễn. Quan trọng là chúng ta triển khai đúng tinh thần Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về giá năng lượng. Trong đó, nhiều nội dung cốt lõi đã nêu rõ về cơ chế giá năng lượng. Ví dụ như việc vẫn tồn tại tình trạng "bù chéo" trong giá điện — tức là giá điện cho một số đối tượng ở mức thấp, trong khi một số khác phải trả cao để bù lại. Điều này đi ngược lại nguyên tắc thị trường và làm méo mó cạnh tranh. Giá điện cần được công khai, minh bạch. Chi phí bao nhiêu thì công bố bấy nhiêu. Còn nếu lo ngại việc điều chỉnh giá sẽ gây "sốc", thì có vai trò điều tiết của Nhà nước bằng công cụ tài chính, tiền tệ. Trong Nghị quyết 55 cũng đã nêu rõ: Có thể dùng quỹ, phí để điều tiết, tránh gây biến động lớn khi thực hiện cơ chế thị trường.

Về dài hạn, chúng ta cần xóa bỏ cơ chế "mua cao, bán thấp", để giá điện phản ánh đúng giá trị, hướng đến cạnh tranh lành mạnh trong thị trường bán lẻ. Đồng thời, việc điều tiết của Nhà nước phải thông qua các giải pháp kinh tế, không can thiệp hành chính, để tránh làm sai lệch giá trị thật của điện năng.

Xin hỏi các vị khách mời, để bảo đảm cung cấp điện phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng năm 2025 và thời gian tới theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là "Bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu về điện năng trong mọi tình huống", các yêu cầu, nhiệm vụ và giải pháp đặt ra là gì?

Ông Đoàn Ngọc Dương: Những vấn đề mà các chuyên gia trình bày ở trên tôi cho rằng đã rất căn cốt liên quan đến việc đáp ứng, bảo đảm cung ứng điện. Việc phát triển bền vững của thị trường điện, của ngành điện liên quan đến chi phí, về giá, tôi xin bổ sung thêm những nguyên tắc về vấn đề tính giá, tính chi phí (quan điểm của các chuyên gia cũng đã được nêu trong Luật Điện lực và trong các nghị định, thông tư hướng dẫn của Chính phủ, Bộ Công Thương). Chúng ta vẫn đang tiếp tục thể chế hóa theo tinh thần tuân thủ các quan điểm, nguyên tắc đó. Tuy nhiên, chúng ta cần xem xét có những bước chuyển phù hợp sao cho vừa đáp ứng được xu hướng thị trường, vừa có sự ổn định. Chúng ta cũng thấy những dự án điện đòi hỏi nguồn đầu tư về tiền rất lớn, thời gian dài (có những dự án kéo dài 3 năm, 5 năm hay 7 năm...). Vì vậy, việc áp dụng những cơ chế thuận lợi hơn, ưu đãi hơn giữa các dự án khác nhau nhiều khi dẫn đến việc thiếu sự công bằng và minh bạch về mặt chi phí, giá... Những vấn đề này, Bộ Công Thương vẫn đang tiếp tục nghiên cứu để thể chế hóa cụ thể.

Quay trở lại vấn đề đáp ứng cung ứng điện đặc biệt trong năm nay và những năm sắp tới, tôi cho rằng có hai yếu tố quan trọng nhất. Một là huy động tối đa được nguồn lực hiện hữu sẵn có để chuẩn bị tốt nhất cho các kịch bản, tình huống có thể xảy ra nhằm ứng phó những trường hợp chúng ta đã dự báo. Hai là chuẩn bị cho việc đầu tư, phát triển và minh bạch về thị trường trong thời gian tới để đảm bảo phát triển ngành điện cũng như cung ứng điện ổn định, bền vững, mang lại hiệu quả cao nhất cho nền kinh tế.

Ông Hà Đăng Sơn: Qua các chia sẻ, chúng ta có thể thấy rõ một điều: Chỉ trong chưa đầy hai quý gần đây, thị trường năng lượng đã chứng kiến những chuyển động hết sức mạnh mẽ, đặc biệt là ở phương diện cải cách thể chế và đổi mới chính sách.

Từ góc độ của người có cơ hội làm việc trực tiếp với các doanh nghiệp trong ngành điện, tôi nhận thấy đang có những tín hiệu tích cực rất rõ nét. Đặc biệt là sau khi Chính phủ đồng loạt ban hành ba nghị định quan trọng vào ngày 3/3 năm nay — gồm Nghị định 56 về quy hoạch điện, Nghị định số 57 quy định cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn, và Nghị định số 58 quy định chi tiết một số điều của Luật Điện lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới — thì thị trường gần như được "kích hoạt" trở lại. Nhiều nhà đầu tư đã bắt đầu quay lại tìm hiểu cơ hội và lên kế hoạch hành động. Không khí như được "hâm nóng" trở lại, và đây là điều rất đáng mừng.

Tuy nhiên, điều quan trọng hơn cả là làm sao duy trì được đà phát triển này — cái "momentum" đang hình thành. Bởi như Thủ tướng đã nói: "Chỉ bàn làm, không bàn lùi". Chúng ta không chỉ cần khởi động, mà còn cần đảm bảo nhịp độ cải cách được duy trì xuyên suốt. Đó không chỉ là câu chuyện của chính sách, mà còn là việc xây dựng một "kỷ luật thực thi" — để mọi cam kết từ nghị định đến thực tiễn đều được cụ thể hóa bằng kết quả.

Chúng ta đang đối mặt với một thách thức rất rõ ràng trong năm 2025, như các khách mời đã chia sẻ. Bộ Công Thương cũng đã có những nghiên cứu và đưa ra các kịch bản chính sách khác nhau. Tuy nhiên, tôi cho rằng không có kịch bản nào có thể bao quát tất cả rủi ro có thể xảy ra trong thực tế.

Thực tế hiện nay là hệ thống hạ tầng cung ứng điện của chúng ta vẫn còn yếu và thiếu. Trong các tình huống cực đoan — chẳng hạn như thiếu nước cho thủy điện hoặc nắng nóng kéo dài khiến phụ tải tăng đột ngột — nguy cơ thiếu điện là hoàn toàn có thể xảy ra. Do đó, các giải pháp căn cơ, như sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả, là vô cùng quan trọng.

Và đây không chỉ là câu chuyện của năm 2025. Chúng ta còn phải nhìn xa hơn đến giai đoạn 2026–2030. Vì vậy, điều quan trọng nhất lúc này là phải đảm bảo kỷ luật trong triển khai thực hiện, từ nội dung, lộ trình cho đến danh mục đầu tư về nguồn và lưới điện đã được xác định trong Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh. Nếu không thực hiện nghiêm túc, đúng tiến độ và có giám sát chặt chẽ, mọi nỗ lực xây dựng chính sách sẽ khó có thể phát huy hiệu quả trong thực tế.

Nếu chúng ta không thực hiện được những điều đó, không xây dựng được các cơ chế đủ mạnh để thu hút vốn đầu tư tư nhân, thì sẽ rất khó hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra trong Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh. Ai cũng hiểu rằng nguồn lực đầu tư từ khu vực doanh nghiệp nhà nước là có hạn, trong khi phần lớn nhu cầu đầu tư phụ thuộc vào khu vực tư nhân. Nếu không tạo ra được động lực và cơ chế phù hợp để tư nhân yên tâm rót vốn, thì nguy cơ không đạt được mục tiêu trong triển khai quy hoạch là hoàn toàn có thật.

Và nếu điều đó xảy ra, chúng ta sẽ phải đối mặt với những hệ lụy nghiêm trọng về an ninh năng lượng — từ thiếu hụt nguồn cung đến mất ổn định và suy giảm chất lượng cung cấp điện. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới toàn bộ nền kinh tế cũng như đời sống của người dân.

Ông Nguyễn Văn Đạt: Là doanh nghiệp, chúng tôi luôn đồng hành và chia sẻ với những khó khăn, thách thức mà ngành điện đang đối mặt. Điều doanh nghiệp chúng tôi mong muốn nhất không phải là được sử dụng điện giá rẻ, mà là được sử dụng nguồn điện ổn định, có mức giá hợp lý, đúng theo cơ chế thị trường, và đảm bảo chất lượng.

Với doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp nặng, việc được cấp điện liên tục, không bị gián đoạn và đạt chất lượng tốt là yếu tố then chốt, mang lại nhiều lợi ích trong sản xuất. Khi xảy ra sự cố hay gián đoạn nguồn điện, doanh nghiệp không chỉ bị thiệt hại về vật chất mà còn ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất – kinh doanh nói chung.

Vì vậy, mong muốn lớn nhất của chúng tôi là trong thời gian tới, ngành điện tiếp tục được đầu tư, duy trì và phát triển bền vững, nhằm cung cấp nguồn điện ổn định, lâu dài cho khối doanh nghiệp. Về phần mình, chúng tôi cam kết tiếp tục đồng hành cùng ngành điện và các bộ, ngành trong việc sử dụng điện một cách tiết kiệm, hiệu quả, đồng thời tích cực chuyển dịch sang các nguồn năng lượng sạch như điện mặt trời, điện xanh… hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng "0" (Net-zero) vào năm 2050 theo định hướng của Chính phủ.

Chúng tôi trân trọng cảm ơn những ý kiến phân tích, kiến nghị, khuyến nghị, đề xuất hết sức sâu sát, có tính thực tiễn và khả thi cao của các vị khách mời của Tọa đàm về vấn đề bảo đảm, cung ứng điện năng cho thực hiện các mục tiêu tăng trưởng và phát triển năm 2025 và thời gian tới.

Những giải pháp được đề cập sẽ là những đóng góp hết sức thiết thực đối với Chính phủ, các cơ quan chức năng, ngành điện trong hoàn thiện các kịch bản, chỉ đạo các nhiệm vụ, giải pháp trong sản xuất, cung ứng điện năng cho năm 2025 và thời gian tới nhằm đáp ứng tốt nhất các yêu cầu đặt ra về năng lượng điện cho sản xuất, kinh doanh, phục vụ đắc lực cho các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc./.