Tích hợp ISO 22000 và Kaizen: Bước tiến chiến lược nâng cao chất lượng doanh nghiệp thực phẩm

ISO 22000 đặt nền móng quản lý, Kaizen truyền động lực cải tiến

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và đòi hỏi khắt khe về chất lượng từ thị trường xuất khẩu, việc chỉ tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật hay chạy theo năng suất đơn thuần không còn đủ. Nhiều doanh nghiệp thực phẩm Việt Nam đã tìm đến giải pháp tích hợp: kết hợp hệ thống quản lý an toàn thực phẩm ISO 22000 với phương pháp cải tiến liên tục Kaizen – hướng đi đòi hỏi sự thay đổi đồng bộ từ tư duy lãnh đạo đến hành vi của từng người lao động.

Trong số đó, Công ty TNHH Thực phẩm Sạch Nam An (TP.HCM) là ví dụ tiêu biểu cho một mô hình ứng dụng thành công, mang lại chuyển biến sâu rộng và thực chất trong hoạt động sản xuất. 

Là doanh nghiệp chuyên sản xuất và chế biến thực phẩm đóng gói xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu, Nam An không thể đứng ngoài các yêu cầu ngày càng nghiêm ngặt của thị trường. Tuy đã có những quy trình quản lý nội bộ nhưng trong thực tiễn sản xuất, tình trạng sai lỗi vẫn xảy ra, nguyên liệu không đồng đều, thao tác chưa nhất quán, các sự cố vệ sinh chưa được truy xuất triệt để. Nhiều lần đối tác yêu cầu làm rõ nguyên nhân lỗi sản phẩm, công ty mất cả tuần để tìm kiếm hồ sơ và tài liệu đối chiếu. Điều này khiến doanh nghiệp nhận ra cần thiết lập một hệ thống quản lý bài bản và minh bạch hơn.

Doanh nghiệp nâng cao năng suất nhờ tích hợp ISO 22000 và Kaizen.

Do đó, Nam An bắt đầu triển khai ISO 22000, tiêu chuẩn này yêu cầu kiểm soát mối nguy thực phẩm xuyên suốt từ đầu vào đến sản phẩm cuối cùng, với trọng tâm là phân tích nguy cơ, xác định điểm kiểm soát tới hạn (CCP), truy xuất nguồn gốc và hành động khắc phục kịp thời.

Việc áp dụng ISO 22000 đã tạo ra bước thay đổi lớn về tổ chức hệ thống, tất cả nguyên liệu được phân loại và kiểm tra đầu vào rõ ràng, quy trình vệ sinh được chuẩn hóa, khu vực sản xuất phân luồng theo nguyên tắc sạch, bẩn tách biệt. Mỗi công đoạn đều có sổ ghi chép và báo cáo điện tử kèm mã lô hàng để dễ truy xuất khi cần thiết. Các điểm rủi ro được xác định và thiết lập biện pháp kiểm soát cụ thể.

Tuy nhiên, chỉ dừng lại ở ISO 22000 là chưa đủ. Lãnh đạo công ty nhận định: “ISO là khung xương. Nó giúp chúng tôi dựng lại hệ thống, nhưng muốn hệ thống vận hành linh hoạt, hiệu quả và cải tiến liên tục thì phải có động lực từ con người.”

Tiếp theo, Nam An bắt đầu triển khai Kaizen, nhấn mạnh việc thay đổi nhỏ nhưng đều đặn mỗi ngày, với sự tham gia của toàn bộ nhân viên. Công ty tổ chức chuỗi tập huấn nội bộ về Kaizen cơ bản, xây dựng “nhóm cải tiến nhỏ” tại từng bộ phận, yêu cầu mỗi nhóm đề xuất ít nhất một ý tưởng cải tiến mỗi tuần. Các đề xuất được chấm điểm theo hiệu quả và được áp dụng sau khi thử nghiệm.

Từ những ý tưởng đơn giản như dán mã màu trên thùng chứa để tránh nhầm nguyên liệu, cải tiến xe đẩy tiết kiệm thời gian thao tác, đến việc thay đổi cách bố trí kho lạnh theo nguyên tắc FIFO (nhập trước – xuất trước), mỗi sáng kiến nhỏ dần tạo nên thay đổi lớn trong hệ thống sản xuất.

Sau một năm triển khai Kaizen song hành với ISO 22000, Nam An đã đạt nhiều kết quả tích cực: năng suất lao động tăng 18%, thời gian giao hàng giảm 10%, tỉ lệ sai lỗi sản phẩm giảm 35%, chi phí xử lý sự cố giảm 20%. Đặc biệt, nhờ minh bạch hóa quy trình và cải tiến năng lực nội tại, doanh nghiệp đã mở rộng được thêm hai thị trường xuất khẩu tại châu Âu và ký kết hợp đồng cung ứng dài hạn với một tập đoàn bán lẻ lớn tại Nhật Bản.

Hay tại Công ty TNHH Hải sản Minh Phú (Khánh Hòa) – một doanh nghiệp chế biến thủy sản đông lạnh, cũng ghi nhận nhiều thành công sau khi tích hợp ISO 22000 và Kaizen. Với đặc thù sản phẩm dễ hư hỏng, Minh Phú trước đây từng đối mặt với sự cố về nhiệt độ bảo quản và sai lệch trọng lượng trong đóng gói. Sau khi xây dựng hệ thống ISO 22000, công ty lắp cảm biến giám sát nhiệt độ toàn bộ kho lạnh và dây chuyền chế biến, đồng thời áp dụng Kaizen để tối ưu thời gian vận chuyển nội bộ giữa các công đoạn.

Công ty TNHH Hải sản Minh Phú đạt được nhiều thành công nhờ tích hợp ISO 22000 và Kaizen.

Một nhóm nhân viên kỹ thuật đề xuất cải tiến thùng chứa để giữ lạnh tốt hơn, từ đó giảm chênh lệch nhiệt độ ở các khu vực khác nhau trong kho. Ngoài ra, công ty còn tinh chỉnh hệ thống cân điện tử theo đề xuất của tổ đóng gói, giúp sai số trong khối lượng giảm dưới 2g – tiêu chuẩn cần thiết để xuất khẩu vào châu Âu.

Giám đốc điều hành công ty cho biết: “Chúng tôi không cần chạy theo những thay đổi lớn. Chỉ cần mỗi tháng vài cải tiến nhỏ, tổng thể sẽ tạo nên sự thay đổi bền vững".

Tích hợp hai hệ thống - bài học về quản trị hiện đại

Không phải ngẫu nhiên mà các tổ chức tư vấn quốc tế khuyến khích doanh nghiệp tích hợp hệ thống quản lý với công cụ cải tiến. Theo PGS. TS Trần Văn Hòa – chuyên gia tư vấn chất lượng, việc tích hợp ISO và Kaizen tạo ra hiệu ứng cộng hưởng mạnh mẽ: ISO cung cấp cấu trúc hệ thống chặt chẽ, trong khi Kaizen khơi dậy tư duy chủ động, phát hiện vấn đề và đổi mới từ bên trong.

Trong thực tế, không ít doanh nghiệp triển khai ISO chỉ để đạt chứng nhận nhưng lại gặp khó khăn trong vận hành vì người lao động thiếu động lực tuân thủ hoặc không hiểu ý nghĩa của quy trình. Ngược lại, nếu chỉ triển khai Kaizen mà thiếu nền tảng quản lý bài bản, cải tiến dễ trở thành phong trào mang tính hình thức, khó đo lường hiệu quả.

Tích hợp ISO 22000 và Kaizen không phải con đường dễ dàng nhưng là hướng đi chiến lược giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh một cách bền vững. Với nhiều doanh nghiệp thực phẩm đang muốn vượt qua giới hạn sản xuất truyền thống để bước ra thị trường toàn cầu, đây chính là bài học quý giá và là động lực để chuyển mình.