Tài phiệt châu Á đi giữa hai làn đạn của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung

Bộ ba tỷ phú công nghệ đầy quyền lực này là những nhà tài phiệt châu Á đầu tiên sớm đến chúc mừng tỷ phú Donald Trump thắng cử vào tháng 11/2016… Họ cùng cam kết đầu tư ít nhất 60 tỷ USD để tạo hơn 1 triệu việc làm của Hoa Kỳ. Hai năm sau ngày Trump chiến thắng, tình thế đã thay đổi!

Buổi lễ động thổ đáng nhớ của Foxconn

Trump hăm hở lôi kéo đầu tư vào Hoa Kỳ. Khi ông chủ Terry Gou của Tập đoàn Viễn thông Foxconn thuộc Đài Loan, Trung Quốc làm lễ động thổ giai đoạn 1 nhà máy sản xuất màn hình ở Wisconsin vào cuối tháng 6/2018 vừa rồi, Trump đã phát biểu dài gấp đôi dự kiến.

“Đây chỉ mới là bắt đầu. Tôi biết rõ Terry. Dự án này rất lớn, giai đoạn đầu chỉ là món đồ chơi so với một công xưởng lớn” - Trump nói.

Ông còn cao hứng gọi tỷ phú Masayoshi Son của Tập đoàn SoftBank, Nhật Bản lên sân khấu. Trump công bố SoftBank đã cam kết đầu tư vào Hoa Kỳ 72 tỷ USD, nhiều hơn con số 50 tỷ đã hứa trước đây. “Vẫn chưa kết thúc ở đây. Đây là dự án khủng” - Trump

phát biểu.

Nhưng từ đó đến nay, Son đã không xác nhận lại con số 72 tỷ. Mặc dù SoftBank và quỹ SoftBank Vision Fund có số vốn 100 tỷ USD đã công bố nhiều dự án đầu tư ở Hoa Kỳ, Son đã không nói gì về tiến triển của các dự án.

Còn Foxconn đã thay đổi kế hoạch sản xuất màn hình pha lê lỏng thế hệ 10.5 sang kế hoạch sản xuất màn hình thế hệ 6 nhỏ hơn cho điện thoại và các thiết bị khác. Các nhà phân tích nói sự thay đổi này có thể giảm đầu tư ban đầu của Foxconn chỉ còn một nửa.

Tỷ phú công nghệ châu Á có thể là “viện binh” của Trung Quốc trong cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ. Nhưng họ cũng phải chịu làn tên mũi đạn của hai bên. (Graphics: Nikkei Asian Review).

Hoa Kỳ rà xét kỹ các dự án đầu tư

Khoản thuế 200 tỷ USD Trump đánh vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có hiệu lực từ 24/9/2018 vừa rồi bao gồm các loại server (máy chủ), router (thiết bị định tuyến) và thiết bị nối mạng khác do Foxconn - đứng đầu thế giới về sản xuất server - cung cấp cho các hãng máy tính Dell và Hewlett Packard. Các mặt hàng iPhone cho Apple và loa thông minh cho Amazon.com của nhà sản xuất Đài Loan thoát khỏi đợt thuế này. Nhưng lời đe dọa của Trump sẽ tăng thuế nhập khẩu với tất cả các mặt hàng còn lại nhập từ Trung Quốc chuẩn bị chẹn họng ông chủ lớn Gou.

Ủy ban Đầu tư Nước ngoài của Hoa Kỳ (CFIUS) là cơ quan hỗn hợp gồm nhiều cơ quan chính phủ chuyên đánh giá mức độ nguy hại an ninh quốc gia từ các dự án đầu tư tại Hoa Kỳ. Vào tháng 1/2018, CFIUS đã ngăn chặn thương vụ 1,2 tỷ USD khi Alibaba muốn mua công ty chuyển tiền MoneyGram do các lo ngại về an toàn dữ liệu.

CFIUS cũng chưa quyết định duyệt dự án ưu tiên số 1 của nhà tỷ phú Nhật Bản - kế hoạch 26,5 tỷ USD sáp nhập Công ty điện thoại di động Sprint của SoftBank với hãng T-Mobile tại Hoa Kỳ. Kế hoạch này tỷ phú Son đã thảo luận từ thời ông Obama còn nắm quyền vào năm 2014. Trump thắng cử đã làm Son mừng khấp khởi. Nhưng CFIUS đã làm tắt ngúm hy vọng.

CFIUS cũng ngăn chặn kế hoạch mua Công ty Boston Dynamics chuyên về robot. Ủy ban này cũng trì hoãn kế hoạch bơm vốn của SoftBank vào Uber nhằm giúp SoftBank trở thành cổ đông lớn của Uber. SoftBank đã phải thuê một nhà vận động hành lang hàng đầu của Hoa Kỳ với hy vọng đảo ngược tình thế…

Quyền lực của siêu ủy ban CFIUS được tăng cường mạnh mẽ nhờ một đạo luật mới được thông qua vào tháng trước. Những cố gắng nắm bắt hay đánh cắp công nghệ Hoa Kỳ của Trung Quốc đã làm ủy ban này gia tăng cảnh giác.

“CFIUS ngày càng tích cực. Các dự án lúc trước rất dễ được phê chuẩn, nhưng giờ dự án nhỏ cũng bị điều tra hay cấm cửa” - Alberto Moel, một nhà phân tích công nghệ châu Á đang làm việc cho Veo Robotics ở Massachusetts, nhận xét

Jack Ma đã sớm thăm tân Tổng thống đắc cử Donald Trump vào tháng 11/2016 và cam kết sẽ tạo 1 triệu việc làm tại Hoa Kỳ. (Ảnh: Reuters).

Bước đi giữa hai làn đạn

Mối quan hệ mật thiết giữa tỷ phú công nghệ Nhật Bản với chính phủ và doanh nghiệp Trung Quốc làm Hoa Kỳ e ngại.

Mối lo ngại của Hoa Kỳ đối với Son gia tăng kể từ khi SoftBank xác nhận rằng tập đoàn này sẽ chuyển giao 51% hoạt động tại Trung Quốc của Công ty sản xuất chip điện tử ARM Holdings cho một tập đoàn gồm nhiều quỹ đầu tư của chính phủ Trung Quốc - vốn là mong muốn “địa phương hóa công nghệ” của Bắc Kinh!

Khi Foxconn vẫn giữ mức đầu tư 10 tỷ USD, tạo 13.000 việc làm tại nhà máy ở Wisconsin, tập đoàn của tỷ phú Gou cũng công bố nhiều dự án có mức độ khủng tương tự tại Trung Quốc. Đó là dự án mở rộng nhà máy, trung tâm nghiên cứu và phát triển smartphone tại Nam Kinh trị giá 5,45 tỷ USD. Kế đến là các dự án hơn 3,5 tỷ USD để sản xuất pin và công nghệ mới gần Thượng Hải. Trước đó, ba tuần sau khi Trump đắc cử vào tháng 11/2016, gã khổng lồ Foxconn tiết lộ kế hoạch xây nhà máy sản xuất LCD trị giá gần 10 tỷ USD ở Quảng Châu.

Còn Ma ra sao?

Lệnh cấm bán trong ba tháng các loại microchip và công nghệ của Hoa Kỳ đối với hãng thiết bị viễn thông ZTE của Trung Quốc đã được Ma tận dụng. Tỷ phú Trung Quốc đã dùng tài ăn nói và cả túi tiền của mình để giúp các công ty Trung Quốc phát triển công nghệ microchip.

Tại một diễn đàn tuần rồi ở Hàng Châu - quê nhà của Ma, nhà tỷ phú này ta thán rằng cuộc chiến thương mại có thể kéo dài 20 năm. Ma cũng nói không thể giữ lời hứa tạo 1 triệu việc làm bằng cách đưa 1 triệu doanh nghiệp nhỏ của Hoa Kỳ lên bán hàng trên trang thương mại điện tử của Alibaba.

Ma dường như lập lờ với sự thoái lui của mình: “Thỏa thuận dựa trên mối quan hệ hợp tác hữu hảo giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Tình huống hiện giờ đã phá vỡ tiền đề làm ăn trước đây. Không có cách nào để thực hiện lời hứa cả!”.

Ricky Hồ

Nên đọc

Mỹ-Trung “tháo ngòi nổ chiến tranh thương mại” – nước nào chịu thiệt?

Người tiêu dùng thế giới bị ảnh hưởng ra sao khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung bùng nổ?

Chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc bùng nổ?

Áp thuế 25%, Mỹ tái khởi động chiến tranh thương mại với Trung Quốc