Sợ tin giả, nhưng lại không muốn trả tiền cho tin thật: Vì đâu?

Đây chỉ là hai trong số nhiều tựa đề từ bản tường trình của Digital News Report phát hành năm nay. Digital News Report là một dự án nghiên cứu lớn của Viện Reuters tại Trường Đại học Oxford, dựa trên một cuộc khảo sát trực tuyến với 75.000 người ở 38 quốc gia.

Tin giả, tin thật

Trong những quốc gia đó, 55% người dân cho biết họ lo ngại về thông tin sai lệch, và ở nhiều nơi, xu hướng tin giả đang tăng lên, bất chấp nỗ lực kiềm chế của cả chính phủ lẫn những công ty truyền thông xã hội. Tại vương quốc Anh, 70% người được hỏi đồng ý với câu "Tôi lo ngại về những gì là thật và những gì là giả trên internet", tăng 12% so với năm 2018.

Bản tường trình cho biết khoảng 25% trong số họ phản ứng bằng cách chuyển sang các nguồn tin tức "có uy tín" hơn, tỷ số này tăng lên 40% ở Mỹ. Dĩ nhiên, những gì tạo thành một nguồn tin tức có uy tín thì do người trả lời xác định.

Hiện nay tin thật, tin giả lẫn lộn trên báo giấy cũng như online (Ảnh: Getty Images)

Trong một cuộc phỏng vấn sâu, một cô người Anh nói rõ quan điểm: "Tôi nghĩ rằng những hãng tin bạn có thể tin tưởng là những cơ quan đã có từ lâu, như BBC News, the Guardian, Independent".

Nhưng niềm tin vào tin tức đang giảm trên toàn cầu, đặc biệt ở Pháp, có lẽ do sự chia rẽ trong việc tường trình các cuộc biểu tình của nhóm Áo Vàng. Tại Anh, tỷ lệ tin vào tin tức giảm từ 51% năm 2015 xuống còn 40% trong nửa đầu năm 2019. BBC News vẫn đứng đầu bảng là nguồn tin đáng tin cậy nhất, cao hơn ITV News, Financial Times và Channel 4 News.

Nhưng tường trình của Digital News Report cảnh báo rằng các vấn đề phân cực như Brexit (Anh rời EU) và biến đổi khí hậu đang khiến một số người đặt câu hỏi là BBC News đang thúc đẩy hay chặn các chương trình nghị sự.

"Hầu hết sự sụt giảm niềm tin đến ngay sau cuộc trưng cầu dân ý ở Liên minh châu Âu (EU)" - Nic Newman, một trong những tác giả của bản tường trình, nói - "Mọi người cảm thấy các phương tiện truyền thông, đặc biệt là các tổ chức tuyên bố là vô tư, không phản ánh quan điểm của họ".

Có phải cách đưa tin về cuộc biểu tình của phong trào “Áo vàng” ở Paris khiến độc giả Pháp bớt tin vào báo chí (Ảnh: EPA)

Ở Mỹ như thế nào?

Đương nhiên, để thấy rõ bằng chứng của sự phân cực quan điểm chúng ta phải hướng đến Mỹ - nơi bản tường trình cho thấy những người tự nhận mình có khuynh hướng chính trị cánh tả giờ đây khá tin tưởng vào tin tức, chuyển sang các cơ quan truyền thông cấp tiến để xem quan điểm của họ về tin phản ánh Tổng thống Donald Trump.

Trong khi đó, niềm tin vào tin tức của người Mỹ đã giảm xuống chỉ còn 9%, có lẽ do lời nói của Tổng thống Trump rằng một số cơ quan truyền thông là "kẻ thù của người dân".

Nhưng giữa những dấu hiệu cho thấy sự khao khát tin tức đáng tin cậy, lại rất ít bằng cớ chứng tỏ mọi người sẵn sàng trả tiền cho báo chí có chất lượng. Tường trình của Digital News Report chỉ tìm thấy một gia tăng nhỏ trong số người trả tiền hoặc ghi danh là thành viên cho các trang mạng cung cấp tin tức, đa số tập trung ở các nước Bắc Âu.

Ở Mỹ sau cuộc bầu cử năm 2016, ngay sau khi Donald Trump đắc cử, số người đăng ký trả tiền cho tờ New York Times và Washington Post tăng vọt, nhưng đến giờ tỷ lệ người chịu chi trả cho tin tức ổn định ở mức 16%; trong khi ở Anh chỉ 9% người đọc trả tiền cho tin tức trực tuyến.

Các công ty truyền thông đang thử nhiều các cách tiếp cận khác nhau, từ các khoản thanh toán đến các chương trình cung cấp thêm nội dung và sự kiện đặc biệt cho thành viên. Nhưng theo Digital News Report, có lẽ số người sẵn sàng trả tiền hàng tháng cho Netflix hoặc Spotify ngày càng đông hơn người trả tiền để xem tin tức.

Ngay sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống, số người ghi danh đọc và trả tiền cho hai tờ Washington Post, New York Times tăng vọt  (Ảnh: Getty Images)

Khi được hỏi họ sẽ chọn gì nếu họ chỉ trả tiền cho một dịch vụ trực tuyến hàng tháng duy nhất, 37% cho biết sẽ chọn dịch vụ video, 15% chọn âm nhạc và chỉ có 7% chọn tin tức. Điều này có thể khiến một dịch vụ như Apple News Plus chuyên cung cấp tin tức cho người đóng lệ phí hàng tháng trở ̉thành hấp dẫn hơn, mặc dù nhiều cơ quan truyền thông có thể sẽ phải cảnh giác khi đặt số phận mình vào tay một công ty công nghệ khổng lồ khác.

Tại sao ngày càng có nhiều người đọc Facebook?

Giáo sư Rasmus Kleis Nielsen thuộc Digital News Reports, nói: "Tin đáng mừng là những cơ quan truyền thông thực sự khác biệt, có giá trị và đáng tin cậy đang ngày càng thành công trong lĩnh vực thương mại. Tin không vui là nhiều người thấy rằng phần lớn tin tức họ đọc không có giá trị, đáng tin cậy hay đáng để trả tiền".

Nhưng ngay cả giữa những hoài nghi độc giả có về tin tức đọc trên truyền thông xã hội, nghiên cứu của Digital News Reports cho thấy mạng xã hội vẫn có ảnh hưởng lớn. Ngày càng có nhiều người đọc tin tức từ smartphone, và trong số người dưới 35 tuổi ở Anh, gần một nửa cho biết họ đọc tin từ những câu chuyện thông qua mạng xã hội thay vì dùng ứng dụng của một hãng tin.

Ngày càng có nhiều người đọc Facebook (Ảnh: Getty Images)

Trong khi Facebook là một mạng xã hội quan trọng nhất về tin tức, ở một số quốc gia, mọi người đang chuyển sang Instagram và WhatsApp. Tại Brazil, Malaysia và Nam Phi, khoảng nửa số người được hỏi, nói WhatsApp là nguồn tin tức chính của họ. Nhiều người ở cùng nhóm tin với những người họ không quen biết, làm tăng khả năng truyền bá thông tin sai lệch.

Và chúng ta có nhớ ai sở hữu cả WhatsApp lẫn Instagram?

Vâng, “Ông Lớn” Facebook, đúng vậy! Trong ba năm qua, ngành công nghiệp tin tức bị chi phối bởi sức mạnh phi thường của công ty do ông chủ Mark Zuckerberg điều khiển, và ôm hy vọng các nhà quản lý và chính trị gia có thể phần nào kiềm chế Facebook hoặc một số đối thủ của Facebook có thể đánh bật nó.

Nhưng ngay trong lúc này thì có vẻ các chi nhánh khác nhau thuộc đế chế của Mark Zuckerberg đang có ảnh hưởng hơn bao giờ hết đối với tin tức tiếp cận hàng tỷ người, và các nhà báo sẽ phải sống với tình trạng đó.

                                                                                                    Tường Quyên

                                                                                               (Theo BBC News)

Nên đọc

Facebook sẽ gặp nạn ở Ireland?

Mỹ: Kẻ thù ác liệt nhất của Facebook là ai?

Đài Loan thuyết phục Facebook mở thêm trung tâm dữ liệu thứ hai tại châu Á

Chiến tranh giành quảng cáo giữa Google - Facebook