Sản xuất, buôn bán phụ gia thực phẩm giả bị xử lý hình sự nặng

Kẽ hở pháp lý

Tình trạng vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm nói chung đã trở thành một vấn nạn gây nhức nhối trong xã hội. Người tiêu dùng luôn trong tâm thế e ngại khi mua một loại thực phẩm nào đó ngoài chợ hay các cửa hàng nhỏ lẻ. Bởi lẽ, rất khó có câu trả lời chắc chắn rằng “thực phẩm này có dính hóa chất độc hại hay không và có an toàn cho sức khỏe khi sử dụng”. Nỗi lo lắng tăng lên khi thời gian gần đây, nhiều cơ quan báo chí đề cập nhiều vụ sản xuất buôn bán hàng giả là các loại thực phẩm như rượu, bia, nước giải khát, bánh, kẹo, nước chấm… và phụ gia thực phẩm giả như bột ngọt…

Thực ra, Bộ luật Hình sự 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) đã có những quy định xử phạt các tội phạm liên quan đến an toàn thực phẩm như: tội sản xuất buôn bán hàng giả và lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh... Tuy nhiên, thực tế quá trình xử lý vi phạm hiện nay thường chỉ dừng ở mức độ xử phạt hành chính, khó có thể xử lý hình sự.

Ví dụ, theo quy định tại Điều 244 Bộ luật Hình sự thì chỉ khi nào người tiêu dùng sử dụng thực phẩm không đảm bảo vệ sinh… mà bị chết hoặc bị thiệt hại nghiêm trọng về sức khỏe, thì những người chế biến, cung cấp hoặc bán thực phẩm mới bị xử lý hình sự và do quy định không cụ thể nên để xử lý được thì cần phải chứng minh họ đã biết rõ thực phẩm đó là không bảo đảm tiêu chuẩn vệ sinh an toàn.

Mặc dù có những vụ sản xuất buôn bán hàng giả bột ngọt lớn, nhưng vẫn khó xử lý hình sự, vì theo Điều 157 Bộ luật Hình sự hiện hành thì chỉ có quy định xử lý vi phạm đối với các đối tượng sản xuất kinh doanh hàng giả như: lương thực, thực phẩm và thuốc, còn phụ gia thực phẩm là chất tạo màu, mùi hương, điều vị, tạo vị thì chưa được quy định.

Như vậy rõ ràng, người làm hàng giả lợi dụng kẽ hở luật pháp để bảo vệ cho hành vi vi phạm của mình. Tính răn đe chưa thực sự mạnh và các vụ vi phạm vẫn không ngừng diễn ra ngày càng tinh vi và phức tạp hơn.

Buôn bán hàng phụ gia thực phẩm giả có thể bị tù chung thân

NTD luôn mong muốn mua được thực phẩm an toàn (ảnh minh họa, Internet).

Tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội khóa XIII, các đại biểu đã thông qua Bộ luật Hình sự (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2016. Theo đó, rất nhiều các điều luật đã được chỉnh sửa, bổ sung chặt chẽ hơn và cụ thể hóa các hành vi vi phạm để không bỏ lọt tội phạm. Đặc biệt, Điều 193 đã bổ sung quy định xử lý hình sự các đối tượng sản xuất, buôn bán hàng giả là phụ gia thực phẩm, một tội danh mà trước đây thường chỉ bị xử phạt hành chính.

Cụ thể, bất kỳ tội sản xuất, buôn bán hàng giả là phụ gia thực phẩm theo danh mục do Bộ Y tế quy định như các chất tạo hương… hoặc tạo vị (điều vị) như bột ngọt (mì chính)… thì đều bị phạt tù từ 2 - 5 năm; hơn nữa tùy theo từng trường hợp vi phạm cụ thể, khung hình phạt có thể tăng nặng lên từ 5-10 năm, 10 - 15 năm, 15 - 20 năm và cao nhất là mức án tù chung thân.

Không những vậy, Điều 76 Bộ luật Hình sự mới còn quy định về trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân thương mại khi vi phạm, trong đó pháp nhân phải chịu trách nhiệm hình sự nếu vi phạm Điều 193 về sản xuất, buôn bán phụ gia thực phẩm giả thì mức xử phạt thấp nhất là 1 tỷ đồng và cao nhất đến 18 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm.

Với khung hình phạt mới này, các cơ quan chức năng có chế tài xử lý hình sự các đối tượng sản xuất buôn bán phụ gia thực phẩm giả, ngăn chặn những nguy cơ hiểm họa đến sức khỏe cho người dân và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng cũng như giúp những nhà sản xuất kinh doanh chân chính bảo vệ được thượng hiệu của mình.

Luật sư Đặng Văn Sơn (Đoàn Luật sư Hà Nội)