Ốc sên: "Thủ phạm" truyền bệnh viêm màng não

Ốc sên (Achatian fulice) là loài động vật thân mềm, sống trên cạn, trong các vườn cây, ăn lá cây, phân bố rất rộng rãi khắp miền núi, trung du, đồng bằng ở Việt Nam. Đối với ốc sên tự nhiên, đến nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu khoa học nào chứng minh tác dụng của ốc sên để “chữa bệnh” hoặc dùng để “dưỡng khớp” hay “làm đẹp”. Và cũng chưa có bất kỳ hướng dẫn chính thức nào khuyến cáo sử dụng để làm thực phẩm do “độc hại” của ốc sên.

Ốc sên có ở mọi vùng miền của nước ta, chúng là vật chủ mang mầm bệnh gây viêm não và màng não do bị nhiễm ấu trùng của giun tròn Angiostrongylus cantonensis. Giun tròn có ở nhiều nơi trên thế giới như Nhật Bản, Trung Quốc, Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. 

Hàng năm, nước ta vẫn ghi nhận một số trường hợp mắc bệnh viêm não màng não do nhiễm giun Angiostrongylus cantonensis (A. cantonensis) với những biểu hiện hội chứng não-màng não như đau đầu dữ dội, sốt, buồn nôn, kích thích màng não và có thể bị viêm các dây thần kinh gây liệt mặt, mắt nhìn đôi, rối loạn cảm giác, những trường hợp nặng có thể biểu hiện co giật, liệt, nói lảm nhảm, mất thăng bằng, mất trí nhớ, hôn mê. Bệnh kéo dài vài ngày đến vài tháng có thể dẫn đến tử vong....

Sơ đồ gây bệnh viêm não của ốc sên.

Nguyên nhân gây bệnh là do nhiễm giun A. cantonensis, đây là một loại giun tròn ký sinh ở phổi chuột và chuột thải ấu trùng giun ra ngoại cảnh qua phân. Ngoài môi trường, ấu trùng ký sinh ở vật chủ trung gian là các loại nhuyễn thể ở đất hoặc ở biển (ốc nước ngọt Ackhatia, ốc sên ... ). Do đó người khi ăn phải ốc sên, tôm, cua có ấu trùng hoặc ăn rau sống dính chất nhờn của ốc có ấu trùng, uống nước lã có ấu trùng sẽ bị nhiễm loại giun này. Ấu trùng giun A. cantonensis vào cơ thể người sẽ ký sinh ở não hoặc đến các phủ tạng khác, chủ yếu ký sinh ở hệ thần kinh trung ương.

Giun tròn trưởng thành có màu trắng đục, dài từ 17 - 25 mm, đường kính từ 0,26 - 0,36 mm. Đầu giun tròn, có miệng nhỏ, hơi lõm vào, có ba răng. Giun tròn trưởng thành ký sinh ở động mạch phổi của chuột. Trứng giun theo máu đi đến các phế nang và nở ra ấu trùng. Ấu trùng di chuyển lên cuống phổi, qua thực quản, đi xuống ruột, theo phân chuột thải ra ngoài. Ấu trùng giun ở đất thì xâm nhập vào ký sinh ở sên. Ấu trùng giun xuống nước thì đến ký sinh ở các loại ốc sống dưới nước và các loài thủy sản khác như tôm, cua, cá.

Để chủ động phòng chống bệnh viêm não màng não do bị nhiễm giun A. cantonensis, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện tốt các nội dung sau:

Cụ thể không nên ăn ốc, tôm, cua, cá... còn sống hoặc chưa nấu chín kỹ. Hạn chế ăn rau sống, nhất là rau thủy sinh như rau muống, rau cần, rau ngổ ( ngò trâu), rau răm, sen, súng…Không uống nước lã, nước đá vì đá có thể làm từ nước chưa nấu chín bị nhiễm bẩn. Tích cực diệt chuột bằng mọi phương pháp để tránh nguy cơ chuột sống gần khu dân cư thải phân lẫn mầm bệnh ra môi trường sống. Không nên ăn ốc sên, nhất là ăn ốc sên chế biến chưa chín kỹ. Người lớn và trẻ em không nên tắm ở ao, hồ, sông, suối, đặc biệt không để nước xâm nhập vào miệng, mũi khi tắm rửa.

Thực hiện vệ sinh môi trường, thực hiện diệt chuột ở khu dân cư sinh sống để cắt đứt vòng đời sinh học của giun A. cantonensis, phòng tránh nguy cơ gây mắc bệnh cho người. Nếu đã ăn các loại thức ăn từ ốc sên hoặc tôm, cua ốc chưa nấu chín mà có các biểu hiện, triệu chứng khác thường như sốt, đau đầu, buồn nôn … cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời.

Mọi thông tin thêm, bạn đọc tham khảo mục Cảnh báo .

Vũ Hằng  

Nên đọc

Phát hoảng giun còn sống trong cá tươi tại siêu thị

Cảnh báo gỏi cá sống nhiễm giun sán

Giun lạ bò ra từ cơ thể nhện đã chết

Cảnh báo các loại rau có nguy cơ chứa giun sán cao