Obama - Castro và cuộc họp lịch sử Mỹ - Cuba sau hơn nửa thế kỷ

Theo BBC, đây là cuộc gặp gỡ lịch sử giữa lãnh đạo Mỹ - Cuba kể từ khi hai quốc gia này bình thường hóa mối quan hệ song phương vào tháng 12 năm ngoái.

Tổng thống Obama đã mô tả sự tan băng trong quan hệ Mỹ - Cuba là một bước ngoặt lịch sử. Chủ tịch Castro cũng đã kêu gọi dỡ bỏ lệnh phong tỏa kinh tế Mỹ áp đặt lên Cuba kể từ năm 1959.

Những vấn đề nhạy cảm

Tổng thống Obama cho đây chính là thời gian để "trải nghiệm một thứ gì đó mới mẻ" và điều quan trọng là Mỹ có cơ hội tiếp xúc gần hơn với chính phủ và nhân dân Cuba. Ông nói thêm, theo thời gian mối quan hệ hai nước sẽ "bước sang trang mới" nhưng bên cạnh đó những bất đồng vẫn tồn tại.

Ông Obama cho nhiệm vụ ngay trước mắt là bình thường hóa mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước, mở một đại sứ quán Mỹ ở Havana và một đại sứ quán Cuba tại Washington.

Tổng thống Obama và Chủ tịch Castro trong cuộc gặp gỡ lịch sử sau gần 60 năm quan hệ Mỹ - Cuba trở nên căng thẳng. Ảnh: Reuters

Chủ tịch Castro nói rằng ông đã sẵn sàng để thảo luận những vấn đề nhạy cảm nhưng vào thời điểm này sự kiên nhẫn cũng rất cần thiết. "Chúng tôi sẵn sàng tiến hành theo những phương án Ngài tổng thống đưa ra" ông nói.

Các nhà lãnh đạo Mỹ Latinh và Caribê tại hội nghị thượng đỉnh ở Panama hoàn toàn ủng hộ việc hoà giải.

Tổng thống Brazil Dilma Rousseff ca ngợi  việc hòa giải giữa Mỹ và Cuba là một nỗ lực to lớn để hàn gắn những vết tích cuối cùng của Chiến tranh Lạnh – cuộc chiến đã gây ra những thiệt hại lớn ở bán cầu.

Tổng thống Argentina Cristina Fernandez de Kirchner bày tỏ khen ngợi Cuba vì những nỗ lực chiến đấu kiên cường chống lại sự phong tỏa của Mỹ trong gần 60 năm qua.

Phóng viên BBC News đưa tin từ thành phố Panama

Hội nghị lần này luôn hướng về sự tương tác giữa Tổng thống Obama và Chủ tịch Raul Castro.

Nhà Trắng bày tỏ ý muốn có một cuộc họp riêng với Cuba mặc dù không chính thức lên kế hoạch về vấn đề này. Cuối cùng, cuộc họp đã diễn ra trong một văn phòng nhỏ kín đáo tại Trung tâm hội nghị Thành phố Panama.

Mặc dù trông điệu bộ hai nhà lãnh đạo không hoàn toàn thoải mái khi ngồi đối diện với nhau, nhưng giọng nói lại đầy chân thành. Ông Obama gọi đây là “cuộc họp lịch sử". Còn ông Castro nói sẽ tiếp tục thực hiện các bước để bình thường hóa quan hệ giữa hai nước đã từng là kẻ thù.

Về bản chất, cuộc họp này chỉ mang tính tượng trưng vì chưa có quyết định nào được thực hiện. Tuy nhiên, thông điệp của cuộc họp là quá rõ ràng: giữa chúng tôi có sự khác biệt, nhưng chúng tôi có thể làm việc với nhau.

Trước đó, các nhà lãnh đạo Cuba gọi ông Obama là "một người đàn ông trung thực" sau bài phát biểu dài của ông nói lên lịch sử quan hệ Mỹ - Cuba.

Một nhà lãnh đạo Cuba cho biết: "Khi nói về cách mạng, cảm xúc trong tôi trỗi dậy mạnh mẽ. Tôi phải xin Tổng thống Obama lượng thứ vì không có lý do gì ông phải chịu trách nhiệm về những gì xảy ra trước nhiệm kỳ của mình".

Phát biểu với các nhà lãnh đạo trong cuộc họp, ông Obama nói: "Sự thay đổi trong chính sách của Mỹ là một bước ngoặt đối với tất cả chúng ta”.

Vào năm 1959, Mỹ đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Cuba sau khi Fidel Castro và em trai Raul dẫn đầu một cuộc cách mạng lật đổ Tổng thống Fulgencio Batista được Mỹ hậu thuẫn. Hai anh em Castro thành lập một nhà nước xã hội chủ nghĩa có quan hệ chặt chẽ với Liên Xô.

Hội nghị Thượng đỉnh các nước Châu Mỹ, tập hợp các nhà lãnh đạo miền Bắc, Trung và Nam Mỹ. Hội nghị lần thứ bảy này cũng là lần đầu tiên có sự góp mặt của Cuba.

Những nỗ lực cải thiện quan hệ giữa Mỹ và Cuba bắt đầu từ tháng 12 năm ngoái khi ông Obama tuyên bố những chính sách của Washington đã lỗi thời. Cải cách chính trị và quyền con người ở Cuba là những vấn đề quan tâm đặc biệt của Washington.

Cùng với sự kết thúc của lệnh cấm vận, Havana muốn Washington gạch tên mình ra khỏi danh sách các quốc gia tài trợ khủng bố và điều này ông Obama hứa hẹn sẵn sàng làm.

Sự xuất hiện của Cuba trong danh sách tài trợ khủng bố là một trong những trở ngại rất lớn trên con đường bình thường hóa mối quan hệ hai nước vì gây cho Cuba rất nhiều khó khăn khi tiến hành các giao dịch tài chính.

Tổng thống Nicolas Maduro nói rằng Venezuela đến với hội nghị thượng đỉnh với "tinh thần xây dựng". Ảnh: BBC

 Tuy mối quan hệ giữa Mỹ với Cuba được cải thiện, mối quan hệ giữa Venezuela và Washington vẫn tiếp tục căng thẳng.

Hồi tháng trước, Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt lên một nhóm quan chức Venezuela vì tội vi phạm nhân quyền. Ông Obama cũng đã ban hành một sắc lệnh và tuyên bố Venezuela một mối đe dọa đối với an ninh quốc gia.

Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro nói rằng sắc lệnh là "không công bằng" nhưng cũng cho biết ông sẵn sàng nói chuyện với tổng thống Mỹ nhằm "giải quyết những bất đồng".

Hội nghị thượng đỉnh cũng nhấn mạnh những bất đồng lớn tồn tại giữa Tổng thống Rafael Correa của Ecuador và Mỹ. Ông Correa nói rằng Mỹ đã thất bại khi chỉ tuân theo những lý tưởng của mình: "Chúng ta hãy nói về nhân quyền. Ở Ecuador, chúng tôi không có hình phạt tra tấn, tử hình hay màn thể ngoài vòng pháp luật".

Đáp lại, ông Obama cho biết ông luôn "thích những bài học lịch sử". Ông cũng là vị lãnh đạo đầu tiên thừa nhận lỗi lầm của Mỹ trong một hội nghị thượng đỉnh như vậy. "Mỹ không tuyên bố trở nên hoàn hảo, chúng tôi tuyên bố sẵn sàng thay đổi", ông nói.

Bạn đọc có thể tham khảo thông tin chi tiết tại mục Thế giới

Thu Thảo