Người trẻ mua nhà gặp khó khi lãi suất cho vay “neo cao”

Theo báo cáo tâm lý thị trường của Batdongsan.com.vn, giá nhà tại Việt Nam đang vượt xa thu nhập của người dân, khiến việc sở hữu nhà ngày càng trở nên thách thức.

Thống kê của đơn vị cho thấy tỷ số giá nhà trên thu nhập bình quân toàn cầu là 11,5, trong khi con số này ở Hà Nội lên tới 22,3 và tại TP.HCM là 17,7. Mức chênh lệch lớn khiến phần lớn người mua nhà, trừ trường hợp được hỗ trợ lớn từ gia đình, đều phải vay ngân hàng, với tỷ lệ vay phổ biến ở mức 30-50% giá trị bất động sản.

Hiện nay, nhiều ngân hàng lớn đã dừng triển khai chương trình cho vay ưu đãi đối với khách hàng cá nhân, bao gồm gói vay mua nhà dành cho người dưới 35 tuổi. Trước đó, gói tín dụng của Agribank cho phép người trẻ vay tối đa 5 tỷ đồng trong 40 năm, lãi suất 6,3% cố định 18 tháng và miễn trả gốc tới 5 năm.

Việc các gói vay lãi suất thấp cho người trẻ mua nhà bị tạm dừng diễn ra trong bối cảnh tín dụng bất động sản tăng nhanh trở lại và lãi suất đầu vào của các ngân hàng nhích tăng.

Song song với việc ngừng các gói vay ưu đãi, nhiều ngân hàng cũng điều chỉnh tăng lãi suất vay mua nhà. Khảo sát cho thấy lãi vay mua nhà tại các ngân hàng thương mại trong nước đang phổ biến ở mức 7-8%/năm trong giai đoạn đầu, tùy kỳ hạn. Trong khi đó, một số ngân hàng nước ngoài duy trì mức lãi tốt hơn, khoảng 6-7,5%/năm.

Theo ông Võ Huỳnh Tuấn Kiệt, Giám đốc Bộ phận Tiếp thị dự án nhà ở CBRE Việt Nam, người mua nhà dù có nhu cầu ở thực cũng phải cân nhắc lại khi lãi suất tăng, bởi họ không có đủ khả năng tài chính để thanh toán hoàn toàn bằng tiền tích lũy.

Dù vậy, ông Kiệt nhận định việc điều chỉnh lãi suất thời gian qua là dễ hiểu, khi tín dụng bất động sản đã tăng nhanh trong giai đoạn lãi suất thấp. Tăng lãi suất trở thành công cụ kiểm soát dòng vốn vào lĩnh vực này.

Từ góc nhìn vĩ mô, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV - cho biết Ngân hàng Nhà nước vẫn ưu tiên giữ mặt bằng lãi suất ổn định để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, lãi vay dành cho bất động sản thương mại đã tăng lên do lĩnh vực này không nằm trong nhóm ưu tiên như nhà ở xã hội hay sản xuất, xuất khẩu.

Song ông nhấn mạnh trong năm nay và năm tới, khó xảy ra kịch bản căng thẳng như năm 2022 - thời điểm thị trường rơi vào khủng hoảng niềm tin và lãi suất tăng mạnh.

Người trẻ xoay xở ra sao?

Trước thực tế lãi suất “neo cao”, nhiều người trẻ đang phải tìm cách thích nghi thay vì chờ đợi thị trường thay đổi. Một xu hướng phổ biến là dịch chuyển ra khu vực vùng ven, nơi giá nhà thấp hơn, chấp nhận đánh đổi khoảng cách và thời gian di chuyển để giảm áp lực tài chính. Một số khác lựa chọn mua nhà diện tích nhỏ, căn hộ studio hoặc nhà ở xã hội – phân khúc vẫn còn tương đối phù hợp với khả năng chi trả.

Bên cạnh đó, người trẻ ngày càng chú trọng hơn đến kế hoạch tài chính dài hạn, tích lũy vốn tự có trước khi quyết định vay ngân hàng. Thay vì vay 70–80% giá trị căn nhà như trước, nhiều người cố gắng giảm tỷ lệ vay xuống 40–50% để hạn chế rủi ro lãi suất. Tuy nhiên, cách làm này đòi hỏi thời gian tích lũy dài, đồng nghĩa với việc giấc mơ an cư tiếp tục bị trì hoãn.

Theo các chuyên gia, khó khăn của người trẻ trong việc mua nhà không chỉ là câu chuyện cá nhân, mà là vấn đề mang tính cấu trúc của thị trường. Lãi suất cho vay “neo cao” chỉ là một phần của bức tranh tổng thể, trong đó còn có sự mất cân đối cung – cầu, thiếu hụt nhà ở vừa túi tiền và chính sách hỗ trợ chưa đủ mạnh.

Để cải thiện khả năng tiếp cận nhà ở cho người trẻ, nhiều ý kiến cho rằng cần có các gói tín dụng ưu đãi dài hạn, lãi suất ổn định dành riêng cho người mua nhà lần đầu. Đồng thời, việc phát triển mạnh phân khúc nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở giá hợp lý cũng là yếu tố then chốt giúp giảm áp lực cho nhóm khách hàng này.

Theo TS. Nguyễn Văn Đính, Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam, điểm nghẽn chính: "Cái bài toán để giải quyết nó chỉ có một cách duy nhất là chúng ta đưa vào thị trường nhiều nguồn hàng, tăng nguồn cung lên, đáp ứng gần như tương đồng với lượng cầu. Đồng thời, cấu trúc của sản phẩm cũng phù hợp với nhu cầu.

Tức là các sản phẩm có giá trung bình, giá thấp nó phải tăng. Ngay như nhà ở xã hội chúng ta cũng đã có những sự nỗ lực của Hà Nội rồi và cũng nhiều dự án nhà xã hội đã bắt đầu triển khai. Nhưng trên thực tế cũng mới chỉ có một vài dự án thôi, đang tiệm cận đủ điều kiện bán hàng thôi chứ chưa phải đã có hàng hóa vào thị trường".

Việc thiếu hụt nguồn cung NƠXH đã đẩy hàng chục nghìn người lao động vào tình trạng chờ đợi. Trong khi các dự án mới được cấp phép triển khai vẫn đang trong giai đoạn xây dựng, chỉ một số ít tiệm cận điều kiện mở bán, khiến việc bốc thăm, đăng ký trở nên vô cùng cạnh tranh.

Để giải quyết tình trạng này, các chuyên gia và cơ quan quản lý đã liên tục nhấn mạnh về sự cần thiết của việc phát triển đồng bộ các phân khúc nhà ở bình dân và tăng cường chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư để họ quan tâm hơn đến NƠXH.