Ngôi chùa cổ nằm chênh vênh trên vách núi miền Bắc hơn 500 năm, cách Hà Nội chỉ 20km

Cách trung tâm TP Hà Nội khoảng 20km, chùa Vô Vi nằm trên núi Vô Vi thuộc địa phận thôn Long Châu, xã Phụng Châu, huyện Chương Mỹ. Ngọn núi đá Vô Vi nhỏ, nằm tách biệt khỏi dãy Tử Trầm - còn gọi là núi Con Rồng, ngôi chùa cổ được ví như viên ngọc, nằm chênh vênh giữa trời đất. Xung quanh ngôi chùa được bao bọc bởi hàng chục cây hoa đại, cao to, tỏa bóng che khuất cả ngôi chùa nhỏ. Vào mùa hoa đại nở, mùi thơm vương vắp khắp không gian khiến nơi đây như chốn tiêu dao lạc thú, không gian tĩnh mịch tựa.

Tương truyền, chùa Vô Vi được xây dựng từ năm 968. Thời Tiền Lê, chùa xây dựng ở chân núi Trạo (980-1004) có tên là Phúc Trù tự. Đến thời nhà Trần, chùa được xây ở lưng núi gọi là Trai Tinh tự. Thời Hậu Lê, niên hiệu Hồng Thuận thứ 6 (1514) chùa dời lên gần đỉnh núi như ngày nay, lấy lại tên Vô Vi tự.

Chùa Vô Vi gắn liền với vị tướng Trần Văn Tăng, xuất gia từ nhỏ. Sau khi dẹp thù trong giặc ngoài, ông lên núi Vô Vi dựng chùa ở ẩn. Thấm nhuần tư tưởng đạo Lão, ông đặt tên chùa là Vô Vi với tinh thần được biểu hiện trong bài thơ "Trùng phỏng Vô Vi tự" do chính ông sáng tác và khắc trên đá.

Trên cổng vòm có 3 chữ Hán "Vô Vi tự". Để lên tiền đường, nhà mẫu, chính diện, du khách sẽ đi trên con đường nhỏ với những bậc thang xếp bằng đá tảng, khoảng vài trăm bậc nhưng càng lên cao càng hẹp và dốc hơn.

Chùa Vô Vi có diện tích khoảng 10m2, có một gian duy nhất, mái lợp ngói mũi hài cùng các cột, xà nhỏ bằng gỗ và đá đơn giản. Trong chùa chỉ có ban Tam bảo với tượng Phật, thánh. Hai bên là hai vị Hộ pháp uy nghiêm. Phía bên hông của nhà thờ tổ là một lối đi nhỏ cheo leo, men theo núi.

Không gian phía sau mở ra một căn lầu nhỏ được thiết kế mái cong, gạch ngói, nhiều cột trụ như nơi thiền tịnh của các vị sư. Ngay bên cạnh là núi Vô Vi với lầu Nghênh Phong ở trên đỉnh, nơi đây còn treo quả chuông nhỏ được đúc từ năm 1814. Sát bên hông chùa là lối đi nhỏ chỉ vừa một người qua, dẫn tới lầu Nghênh Phong.

Điểm đặc biệt của lầu Nghênh Phong là trên chóp mái có hình tượng âm dương Lạc Việt bên trong vòng bát quái, được vẽ trên hai nửa viên gạch hồng ghép lại để từ điểm trung tâm này, các xà, cột, kèo theo đó tỏa xuống theo quy luật kiến trúc nghiêm khắc.

Từ lầu Nghênh Phong, muốn lên tới đỉnh cao nhất của ngọn núi Vô Vi, du khách phải leo khoảng hai chục bậc đá dựng đứng, chui qua kẽ đá hẹp mới lên được.

Xung quanh núi Vô Vi là khung cảnh làng quê yên bình. Giữa không gian u mịch, tĩnh lặng, iếng chuông chùa ngân lên khiến lòng người nao nao, ngẫm về triết lý "vô vi" mà vị đạo sĩ đã đặt tên cho ngôi chùa. Là ngôi cổ tự độc đáo nhưng nơi đây ngày thường khá vắng vẻ, chỉ ngày lễ Tết mới đông đúc hơn.