Huỳnh Tuấn Anh, người "bạo gan" đưa đề tài "lô tô - hội chợ" lên phim

PV: Theo anh, tại sao làm phim lại dùng từ "tử tế"? Không lẽ các nhà làm phim cũng gian lận, mưu mô, lường gạt... như những người làm kinh doanh thiếu chân chính, giống như cách mà các nhà sản xuất thực phẩm bẩn đang làm tràn lan như hiện nay?

- (Cười) Tử tế theo nghĩa lương tâm nghề nghiệp đối với lĩnh vực nghệ thuật thôi, bất kỳ nghề nào cũng cần có đạo đức nghề nghiệp mà, đúng không? Tôi nói thế không phải vì tôi ngông, thích "chơi nổi" đâu mà đều có lý do cả đấy. Bản thân một nhà làm phim hay nhà sản xuất thời buổi hiện tại đều đặt yếu tố tài chính kinh doanh lên hàng đầu. Vì thế, các yếu tố phụ khác như kịch bản, nội dung, diễn viên, loại hình... đều không quan trọng bằng. 

Đạo diễn - biên kịch Huỳnh Tuấn Anh.

Điều đó tạo thành một mối ràng buộc "khi làm phim là phải lời, bằng mọi giá". Chính tư tưởng đó đã ăn sâu vào trong tiềm thức của họ, chi phối đến hành động và biến thành một thực trạng, các nhà làm phim ào ào đổ đi sản xuất bất chấp chất lượng. Chỉ cần một đề tài bất ngờ xuất hiện trong cuộc sống bỗng chốc cũng có thể "đường đường chính chính" trở thành một bộ phim. Con chó chạy rông, cô gái "sống ảo", "nam thần" sáu múi... cũng có thể trở thành đề tài cho một bộ phim như ai.

Ngày trước, các bậc tiền bối mất cả năm để thực hiện một đề tài phim thì thời nay, chỉ cần vỏn vẹn 1 - 2 tháng là đã hoàn thành một bộ phim chiếu rạp hoành tráng. Và cụm từ "phim mì ăn liền" cũng bắt đầu từ đấy đấy. Áp lực thời gian, (làm càng lâu càng tốn nhiều chi phí phát sinh), áp lực lịch chiếu (trễ quá sẽ hết các xuất chiếu "đẹp" trong rạp), áp lực tiến độ từ hợp đồng khiến các bộ phim phải ra đúng như "giao kèo", bất chấp tiền kỳ hậu kỳ bê bối, bộ phim lỏng lẻo về mọi mặt.

PV: Theo ý anh là vì thời buổi thị trường nên như thế, nhưng nếu không như vậy thì các nhà sản xuất đã tự đào thải mình mất rồi?

- Điều đó chỉ đúng một phần thôi bởi lẽ, làm nghệ thuật thì đương nhiên yếu tố nghệ thuật vẫn là chính chứ, hoặc ít ra, nghệ thuật cũng phải đi được song song với giải trí. Tôi đã chứng kiến điều đó rồi và bản thân tôi cũng đang thực hiện điều đó một cách đầy khởi sắc đây.

Tôi không phải mới làm phim gần đây, trước đó, tôi đã từng theo "học việc" các "anh chị lớn" về cách làm phim nghiêm túc. Đồng ý, câu "thời nào việc đó" nhưng cũng không phải vì thời thế mà chúng ta đổ xô cung phụng đồng tiền, xua đuổi các giá trị nghệ thuật truyền thống vốn có. Hiện tại, tôi cũng đã và đang thực hiện bộ phim chiếu rạp với đủ các yếu tố nghệ thuật và giải trí. Và tôi vẫn sống ổn, tôi vẫn tồn tại trong làng điện ảnh theo cách của mình chứ không hẳn là theo số đông đang thực hiện.

PV: Tác phẩm điện ảnh mà anh đang thực hiện là gì để anh "mạnh miệng" khẳng định những điều mà mình vừa nêu?

- Bộ phim mà tôi đang làm mang tên là "Lô tô". Thật ra tôi cũng không quá "ghê gớm" và tầm cỡ gì đâu. Tôi làm phim trước nhất là vì tôi yêu nghệ thuật, tôi yêu cái đề tài "lô tô" mà mình đã từng được chứng kiến trong suốt quá trình tuổi thơ nơi quê nhà. Tôi không dám khẳng định đó là một siêu phẩm nhưng đây là tác phẩm duy nhất sẽ khiến khán giả "cười nhưng thấm".

Khi tôi đưa đề tài này ra, các nhà làm phim cũng như đơn vị sản xuất đều gật gù thích thú nhưng cũng không ít lo ngại. Họ lo rằng đề tài này sẽ kén đối tượng. Ngoài ra, giữa dòng phim rạp với các đề tài hài nhảm, thần tượng hay đánh đấm thì rõ ràng, đề tài của tôi hoàn toàn bị "lạc quẻ". Mà một khi bạn đi ngược với số đông thì thành ra mạo hiểm.

Huỳnh Tuấn Anh trên phim trường của bộ phim Lô tô.

Thời buổi này, mạo hiểm thì khó sống lắm nhưng tôi vẫn cứ quyết định làm vì nó hơn cả một bộ phim, đó là cả một nét văn hóa vùng miền đặc trưng Nam bộ, ít nhất là với vùng lục tỉnh Nam kỳ, trong đó có Hà Tiên - Kiên Giang quê tôi. Tôi nhớ rõ dưới quê tôi vào mùa nước nổi hoặc những mùa lễ hội thường có những đoàn lô tô ghé qua để biểu diễn phục vụ bà con. Ngày ấy, tiền kiếm từng đồng khó như mót lúa nên không ai dám đầu tư để mua vé coi lô tô đâu, chỉ đứng nhìn các nam cải trang nữ để cười đùa thôi.

Tôi nhớ như in cái xe lòe loẹt xanh đỏ tím vàng viết tên của đoàn lô tô ấy. Ở nơi đoàn ghé đến, ánh đèn vàng trắng sáng trưng, rực cả một góc trời. Rồi sau đó nào tiếng nhạc sống, tiếng người đọc lô tô, tiếng bà con reo vang...cả một vùng. Thời ấy đúng thật là vui như tết vì hiếm khi có đoàn lô tô về thăm vùng quê nghèo lắm. Lúc đó cả làng trên xóm dưới mới được tập trung nghe nhạc "chùa" thoải mái như vậy.

PV: Đó chỉ là một phần, tôi vẫn chưa thấy yếu tố nghệ thuật "ghê gớm" nào hay một nét đặc trưng gì để gọi đây là một bộ phim tử tế, thoát xa khỏi "dòng lũ" hài nhảm hiện tại?

- Thật ra lô tô chỉ là đề tài mà thôi, quan trọng là tôi triển khai đề tài này như thế nào để thành một tác phẩm điện ảnh kìa. Trong câu chuyện về đoàn lô tô sẽ xuất hiện những mảnh đời đại diện cho các tầng lớp, thế hệ hiện nay trong xã hội. Đó là số phận của những người ái nam ái nữ, vốn bị khinh thường trong xã hội xưa. Những con người này bị xa lánh, bị cho là "sinh vật lạ", đem bản thân ra để mua vui...

Khác với thời điểm hiện tại, những người ấy phải chịu sự tủi nhục, chê cười, châm chọc của bà con. Cuộc đời nay đây mai đó như dân du mục, không mái ấm, không bến đỗ. Mỗi con người là một số phận, hoàn cảnh riêng, thậm chí có người còn phải "đóng hai vai" trong cuộc sống của mình, vừa làm chồng mà cũng vừa làm vợ để vẹn toàn sứ mệnh làm người. Trong đó tôi tâm đắc nhất với nhân vật Lệ Liễu do anh Hữu Châu thủ vai. Vai diễn "xuất thần" đến mức anh Hữu Châu không cần diễn mà nhân vật cứ thể hiện ra trong con người anh mỗi khi máy quay lia đến.

Nghệ sĩ Hữu Châu sẽ là linh hồn của bộ phim đậm tính nghệ thuật và nhân văn này.

Bản thân anh Hữu Châu cũng từng chia sẻ khi đoàn làm phim ra mắt, vai diễn này như sinh ra là để cho anh vậy. Anh nói với tôi, đã từng có rất nhiều người mời anh đóng vai giả nữ nhưng anh không nhận vì thấy nó kệch cỡm quá. Bây giờ giả gái không còn gì vui nữa mà chỉ khiến người ta xem thường, cười khẩy thôi. Tuy nhiên khi đọc kịch bản này anh đã thật sự "không nói nên lời" vì nội tâm nhân vật quá đặc biệt và nó gần như đúng với những gì mà anh luôn trăn trở trong lòng suốt hàng chục năm tham gia diễn xuất.

Tôi làm bộ phim này là để tôn vinh những nét tinh hoa của quê hương xứ sở mình. Các diễn viên, bối cảnh, câu thoại cũng đều được tôi hướng về các điều đó mà hoàn toàn không bị tài chính chi phối. Bộ phim tử tế vì các diễn viễn diễn như không, họ khóc, cười như chính mình đang sống trong thời đại ấy vậy. Không hề có tiểu xảo, kỹ thuật hay dàn dựng gì khiến cảm xúc bị méo mó cả.

PV: Vậy là bộ phim lần này anh chỉ làm theo nghĩa tử tế đúng mực thôi chứ không cần sinh lời nhỉ?

- (Cười) Con người ta chỉ thật sự tử tế khi thương lấy bản thân mình thôi. Và tôi cần phải thương bản thân tôi cũng như những người cộng sự trong đoàn làm phim chứ! Một khi đã quyết định làm phim rạp thì đương nhiên, ai cũng muốn có lợi nhuận. Nhưng với tôi, ở dự án lần này yếu tố lợi nhuận ngang bằng với giá trị nghệ thuật, như vậy là tôi đã đủ tử tế rồi vì những tư duy như thế thật sự hiếm gặp trong thời buổi này lắm.

Một cảnh quay "lòe loẹt" trong phim Lô tô.

Một bộ phim đầu tư đến cả chục tỷ thì tôi cũng cần sự chung tay và đầu tư chứ! Nghệ thuật cũng cần phải được duy trì bảo tồn cơ mà. Và phương tiện duy nhất để ta làm được điều đó chỉ có đồng tiền mà thôi. Cách tôi trân trọng đồng tiền đầu tư cũng là một hành động đẹp, đầy tử tế trong lao động nghề nghiệp rồi. Và cách tôi tận dụng nghệ thuật để quảng bá hình ảnh văn hóa, kêu gọi sự chung tay thưởng thức của cộng đồng là cách tôi tạo ra lợi nhuận cho chính mình.

Đó cũng là một cách bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa vô cùng sòng phẳng và thiết thực, phù hợp với xu thế. Bạn đi coi hát chèo cũng phải tốn tiền mua vé, đi xem cải lương cũng phải tốn tiền uống nước...Tôi cũng không hy vọng gì nhiều đâu, quan trọng là tôi đã dám thực hiện một dự án mà theo tôi, có rất nhiều người đang nóng lòng mong chờ để thưởng thức. Trong thời buổi nhà nhà làm phim như hiện nay thì thị trường phim rạp "khó ăn" lắm rồi.

Bây giờ các nhà làm phim chỉ cần hoặc mong huề vốn là được. Khi huề vốn, ít ra chúng tôi còn có động lực và điều kiện để duy trì lửa với nghề, với nghệ thuật, để có cái mà "ăn nói" với khán giả của mình.

PV: Cảm ơn anh về những chia sẻ chân thành của mình. Chúc anh ngày càng thành công trong sự nghiệp, cống hiến hết mình cho nghệ thuật, và cũng xin được chúc cho đoàn phim "Lô tô" được đông đảo khán giả yêu thường và ủng hộ! 

Vương Huy Khôi

Ảnh: Nhân vật cung cấp