Hòn đảo bé vỏn vẹn bằng Hồ Tây của Hà Nội, địa chất dày đặc đá quý nhưng chẳng ai 'bén mảng'

Đảo Zabargad nằm ở vịnh Foul, cách bờ biển phía nam Ai Cập khoảng 50km, trong khu vực Biển Đỏ. Với diện tích chỉ 4,5km2 (gần bằng diện tích Hồ Tây ở nước ta là hơn 5km2), đây là hòn đảo lớn nhất trong số các hòn đảo được tìm thấy ở vịnh này và cũng là hòn đảo kỳ lạ nhất.

Zabargad còn nổi tiếng là “đảo sa mạc”. Hòn đảo này chứa rất ít nước ngọt và hầu như không có sự sống, ngoại trừ một số loài chim biển đến để sinh sản và chim ưng biển. Tuy nhiên, những gì nó thiếu về đa dạng sinh học lại được bù đắp về mặt địa chất và lịch sử.

Trong suốt thời cổ đại, Peridot, loại đá quý có màu lục ánh vàng, được thu hoạch từ hòn đảo và được sử dụng làm đồ trang sức của các vị vua cai trị các vương quốc cổ xưa ở Địa Trung Hải. Một số bằng chứng sớm nhất về việc khai thác đá quý ở Zabargad có thể bắt nguồn từ thời Ai Cập cổ đại từ hơn 3.500 năm trước.  

Người Hy Lạp cổ đại gọi hòn đảo này là “Topazios” vì họ tin rằng đây là nguồn cung cấp đá quý topaz. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã xác định chất đá trên bề mặt hòn đảo là peridotite, một loại đá lửa hạt thô giàu olivin và pyroxene. Bên trong lớp đá peridotite , khoáng chất olivine có thể hình thành loại đá quý màu xanh lá cây ánh vàng có tên peridot.

Loại đá này được tạo nên ở độ sâu hơn 150km dưới bề mặt của Trái đất. Bị chôn vùi trong lớp phủ nóng như thiêu đốt và chịu áp lực cực lớn, peridotite từng là magma nhớt, sau đó nguội đi, đông cứng lại và được đẩy lên bề mặt. 

Peridotite trồi lên trên bề mặt Trái đất do một vết nứt địa chất sâu xảy ra hàng chục triệu năm trước, rất có thể là vào khoảng thời kỳ kỷ Phấn trắng sớm. Các mảng kiến ​​tạo va chạm nhau khiến một phần lớp phủ nổi lên trên lớp vỏ, tạo thành một hòn đảo Zabargad kỳ lạ được tạo thành chủ yếu từ đá quý Peridot. 

Hòn đảo vẫn nằm trên đỉnh của một trung tâm hoạt động kiến ​​tạo vì nó nằm gần Lũng hẹp Biển Đỏ, một sườn núi giữa đại dương đánh dấu điểm giao nhau giữa mảng Châu Phi và mảng Ả Rập. Phần dưới của sườn núi cũng giao với Thung lũng Tách giãn Đông Phi, một đặc điểm cực kỳ quan trọng trong các mảnh ghép luôn thay đổi của Trái đất.

Việc khai thác đá peridotite trên đảo Zabargad tiếp tục diễn ra trên đảo cho đến đầu thế kỷ 20, nhưng gần như chấm dứt hoàn toàn kể từ khi chính phủ Ai Cập quốc hữu hóa các mỏ của nước này vào năm 1958. Ngày nay, nước sản xuất peridotite  lớn nhất là Na Uy, Ai Cập thậm chí không xuất hiện trong top 10.

Nguồn: IFL Science

​