Hậu Brexit, Việt Nam chịu tác động thế nào?

Xuất khẩu bị ảnh hưởng

“Brexit” là từ viết tắt của hai từ để chỉ việc Anh quốc (Britain) rời khỏi EU (Exit). Chính vì thế, ở nước Anh những người bỏ phiếu rời khỏi EU sẽ thuộc phe Brexit và số còn lại sẽ là phe đồng tình - Remain. Để quyết định “vận mệnh” của chính mình, nước Anh tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân vào ngày 23/6 vừa qua. Và hơn 51% người dân Anh lựa chọn bỏ phiếu rời EU được xem là bước mở đầu cho việc Anh chia tay với EU sau hơn 40 năm gắn bó. Rõ ràng, nền kinh tế Anh hay EU đều sẽ bị ảnh hưởng lớn bởi sự kiện này, đồng bảng Anh sẽ bị mất giá và việc tác động đến kinh tế Việt Nam sẽ diễn ra.

Theo phân tích của Công ty chứng khoán Ngân hàng Vietcombank (VCBS), việc Anh bỏ phiếu rời khỏi khu vực đồng tiền chung châu Âu sẽ là sự kiện tác động mạnh mẽ lên kinh tế - chính trị toàn cầu, mà trong đó Việt Nam cũng là một phần không thể tách rời. Đồng EUR, bảng Anh mất giá sẽ tạo ra bất lợi đối với đối tác xuất khẩu hàng hóa lớn vào thị trường EU khi giá cả tương đối của các hàng hóa vào EU sẽ trở nên đắt đỏ hơn.

Thêm vào đó, triển vọng ảm đạm của nền kinh tế châu Âu theo sau sự kiện “Brexit” kéo giảm nhu cầu tiêu thụ hàng hóa và qua đó làm giảm nhu cầu hàng hóa nhập khẩu vào EU. Điều này gây áp lực lên các nhà xuất khẩu lớn vào EU như Trung Quốc hay Việt Nam.

Theo Financial Times, việc Anh rời châu Âu sẽ khiến những quốc gia có kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang Anh tính trên GDP cao như Campuchia, Việt Nam hay Hồng Kông (Trung Quốc) sẽ bị ảnh hưởng nặng nhất.

Tỷ trọng xuất khẩu của Việt Nam sang Anh tính tới hết tháng 5/2016 chiếm khoảng 2,9% trong tổng giá trị xuất khẩu cả nước. Đây là một tỷ lệ đáng chú ý dù Anh không phải là thị trường xuất khẩu rộng lớn như Mỹ, EU. Với giá trị xuất khẩu sang Anh tương đương 4,6 tỷ USD trong năm 2015, nếu tỷ trọng nhập khẩu của Anh giảm 10%, thì xét về giá trị tuyệt đối, ảnh hưởng tới xuất khẩu Việt Nam khoảng 460 triệu USD...

Trong vòng 5 năm qua, Anh đã trở thành thị trường xuất khẩu quan trọng của Việt Nam trong EU, với tốc độ tăng trưởng kim ngạch bình quân là 22,5%/năm. Với 4,65 tỷ USD, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Anh chiếm 2,4% GDP Việt Nam. Trong khi tỷ lệ này tính bình quân các nền kinh tế Đông Á chỉ là 0,7%. Đó là lý do nhiều báo chí kinh tế quốc tế đã cho rằng Việt Nam sẽ bị tác động lớn nhất trong Đông Á từ Brexit.

Việc Anh rời khỏi EU còn có tác động gián tiếp tới các doanh nghiệp Việt Nam có quan hệ thương mại với khu vực EU như doanh nghiệp ngành dệt may, giày dép, cà phê, thủy sản… Theo ông Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên trường Đại học Fulbright Việt Nam, xuất khẩu sang Anh chắc chắn sẽ chịu tác động tiêu cực ít nhất trong ngắn hạn khi đồng bảng Anh giảm giá. Ở cấp độ vĩ mô, tác động tới tổng kim ngạch xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ là nhỏ. Vậy, ở mức vi mô, chỉ các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu hàng may mặc, giày dép, nội thất và nông sản phụ thuộc nhiều vào thị trường Anh mới chịu tác động lớn.

Hậu Brexit, lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam được coi là bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Biến động về tỷ giá

Trong khi xuất khẩu đang gặp không ít lo ngại, thì một trong những vấn đề được VCBS chỉ rõ về tác động của việc Anh rời EU đó là rủi ro tỷ giá. Trong năm 2015, EUR đã giảm giá rất mạnh so với USD. Nguyên nhân chính là từ chênh lệch về tăng trưởng và tín hiệu chính sách trái chiều của Mỹ và EU.

VCBS cũng cho rằng, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam phải có những thay đổi mạnh mẽ hơn trong điều hành tỷ giá. Xét tới các yếu tố như tăng trưởng kinh tế, Việt Nam được dự báo sẽ giảm tốc cùng với định hướng duy trì mặt bằng lãi suất thấp để hỗ trợ tăng trưởng, NHNN sẽ không còn nhiều dư địa chính sách để giữ ổn định tỷ giá.

Hơn thế nữa, lựa chọn giữ tỷ giá sẽ cần phải đánh đổi bằng thiệt hại về nguồn lực đặc biệt nguồn dự trữ ngoại hối. Cuối cùng, thanh khoản của hệ thống ngân hàng dù đang khá dồi dào nhưng có thể sẽ nóng trở lại khi ngân hàng sẽ phải bán ra lượng tiền đồng lớn để mua và củng cố trạng thái ngoại tệ khi các rủi ro từ phía thế giới tăng lên. Như vậy, sau khi được giữ ổn định trong 6 tháng đầu năm, VCBS đánh giá, sự kiện Brexit có thể tạo ra những biến động đáng kể về tỷ giá.

Theo quan điểm của Công ty chứng khoán Ngân hàng Quân đội (MBS), việc đồng EUR giảm giá so với USD cũng khiến đồng tiền này giảm giá so với VND (do VND bị neo vào USD) và do đó khiến sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam vào thị trường EU bị giảm.

MBS cũng cho rằng áp lực lên tỷ giá VND/USD có thể sẽ tăng lên trong ngắn hạn khi dòng vốn đầu tư bị rút ra và đồng USD mạnh lên. Tuy nhiên tác động này sẽ được cân bằng trở lại khi FED chắc chắn sẽ dừng tăng lãi suất nếu sự kiện trên xảy ra. Do đó, tác động lên tỷ giá VND/USD sẽ nhỏ. "Chúng tôi chỉ lo ngại Trung Quốc có thể giảm giá nhân dân tệ để tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu của mình vào EU (khi đồng EUR giảm giá). Điều này sẽ gây sức ép khiến NHNN Việt Nam giảm giá VND để tăng sức cạnh tranh cho hàng hóa Việt Nam", MBS nhận định.

Tuy có nhiều áp lực, nhưng một số ý kiến cho rằng, dù nước Anh rời khỏi EU, nhưng cũng phải mất 2-3 năm nữa quyết định này mới có hiệu lực chính thức. Và đây là khoảng thời gian để các doanh nghiệp thay đổi cho phù hợp với xu thế mới. Đồng quan điểm này, theo ông Hồ Quốc Tuấn (Giảng viên Đại học Bristol, Anh) về dài hạn hơn, Brexit có thể là cơ hội cho Việt Nam và khối ASEAN vì nếu Anh cần đa dạng hóa thị trường để không phụ thuộc nhiều vào các nước láng giềng đang ít thân thiện với họ hơn, thì họ cần phải đẩy mạnh quan hệ với các nước ở châu Á.

 Vân Lam