Chiếc máy bay huyền thoại của lực lượng Không quân Nhân dân Việt Nam, từng là chuyên cơ hạng A 'tháp tùng' Bác Hồ suốt 1 thập kỷ

Đây là một loại máy bay do Chính phủ và nhân dân Liên Xô gửi tặng Đảng, Chính phủ ta năm 1958.

Hiện nay, tại Bảo tàng Phòng không - Không quân (173C Trường Chinh, phường Khương Mai, quận Thanh Xuân, Hà Nội) đang trưng bày và lưu giữ chiếc trực thăng Mi-4 số 151D. Đây là chiếc trực thăng mang nhiều ý nghĩa lịch sử gắn liền với Bác Hồ và lực lượng Không quân Nhân dân Việt Nam.

Trực thăng Mi-4 số 151D tại Bảo tàng Phòng không - Không quân

Trực thăng Mil Mi-4 chính thức được biên chế vào không quân Xô Viết từ tháng 8/1953 và được sản xuất rất lớn cho đến khi dây chuyền sản xuất ngừng lại vào năm 1964. Dù vậy, hàng ngàn chiếc đã được chế tạo bởi cả Liên Xô và Trung Quốc.

Theo các tài liệu, Mi-4 là một trong những loại trực thăng thành công nhất trong lịch sử phát triển phương tiện bay độc đáo này ở Liên Xô. Nó do nhà máy Mil Moscow thiết kế phát triển, sản xuất số lượng lớn đến 4.000 chiếc từ năm 1951-1979

Loại máy bay này có ngoại hình giống với loại Sikorsky S-55 của Hoa Kỳ nhưng kích thước và tải trọng lại lớn hơn, khá tương đồng với loại S-58 sau này. Máy bay được thiết kế với cấu hình cao, có chiều dài lên tới 16,8m và trọng lượng cất cánh tối đa 7,55 tấn, NATO định danh cho Mi-4 là “Hound-A”.

Mi-4 có kíp lái 2 người, đã phục vụ trong lực lượng không quân nhiều nước trên thế giới. Máy bay được trang bị một động cơ chính 1675 mã lực cho phép nó có thể bay với vận tốc tối đa 185km/h, với trần bay khoảng 5.000m và tầm bay 500km.

Cận cảnh buồng lái máy bay trực thăng Mi-4

Năm 1958, Liên Xô đã tặng Chính phủ Việt Nam một số trực thăng Mi-4, đây là một trong những "vốn liếng" của Không quân nhân dân Việt Nam trong những ngày đầu thành lập.

Năm 1959, các máy bay này về nước và được biên chế cho Trung đoàn Không quân vận tải 919. Từ năm 1960, những chiếc trực thăng Mi-4 luôn bám sát chiến trường nhằm kịp thời phục vụ và trực tiếp tham gia chiến đấu, góp phần cùng các đơn vị bạn tiêu diệt nhiều sinh lực địch.

Đặc biệt, một chiếc máy bay Mi-4 được vinh dự là chuyên cơ A phục vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh từ tháng 2/1959-3/1969.

Người phụ trách lái chính Mi-4 chuyên chở Bác Hồ và các lãnh đạo Đảng trong các chuyến công tác là phi công Trần Ngọc Bích. Ông đã nhiều lần vinh dự được đưa Bác Hồ đi thăm đồng bào Tây Bắc ngay khi đường bay lên đây mới mở, thăm huyện Móng Cái (Quảng Ninh), thăm nông trường Đông Hiếu (Nghệ An), hợp tác xã Thạch Thành (Thanh Hóa), nhiều chuyến bay đưa Bác đi công tác tại căn cứ địa của Trung ương thuộc địa phận Đá Chông (Ba Vì - Hà Tây), những chuyến bay đưa Bác đi chữa bệnh…

Đây là một trong những "vốn liếng" của Không quân nhân dân Việt Nam trong những ngày đầu thành lập

Những chiếc trực thăng Mil Mi-4 đầu tiên là một món quà vô cùng quý giá mà Liên Xô dành tặng Bác, Chính phủ, quân đội và nhân dân Việt Nam, là "vốn liếng" đầu tiên vô cùng đặc biệt của lực lượng Không quân Việt Nam. Từ đó tạo những tiền đề vững chắc để Không quân Việt Nam nói chung, lực lượng trực thăng vận tải Việt Nam nói riêng phát triển như ngày hôm nay.

Từ cuối năm 1960, Mi-4 dần bị thay thế bởi các máy bay Mi-8, cho đến nay còn rất ít nước sử dụng loại máy bay này. Khi bị loại dần khỏi mục đích quân sự, chiếc trực thăng vẫn còn được sử dụng tiếp cho các mục đích dân sự như tìm kiếm cứu hộ, cứu hỏa, xây dựng hay bay thương mại.

Quỳnh Châu