Cảnh báo: Dân văn phòng dùng lò vi sóng để 'quay cơm' trong hộp nhựa có thể đã ăn phải hàng tỷ hạt lạ có độc

Có nên cho nhựa vào lò vi sóng?

Nhựa là một vật liệu phổ biến xuất hiện ở mọi lĩnh vực của cuộc sống hàng ngày, mang lại sự tiện ích đa dạng cho người dùng với nhiều mục đích, nhưng chất liệu này cũng gây lo ngại đặc biệt về tác động đến sức khỏe khi sử dụng chúng để bảo quản thực phẩm.

Theo thông tin từ Bon Appétit, các nhà nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng một trong những tổ hợp gây hại nhất là kết hợp giữa nhựa và việc sử dụng lò vi sóng. Người ta thường có thói quen đặt thực phẩm trong hộp nhựa vào lò vi sóng để hâm nóng mà không nhận ra tác động thực sự của hành động này đối với sức khỏe.

Trong một phát hiện mới đây, Kazi Albab Hussain, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Nebraska–Lincoln, đã phát hiện ra một chất giống như "hoa giấy" dưới kính hiển vi, nói cách khác chúng là những mảnh nhựa nhỏ, khi nghiên cứu về các hạt nano bạc được giải phóng từ bao bì thực phẩm bằng nhựa.

Với sự quan tâm đặc biệt với vai trò mới của mình là người làm cha, Hussain đã chuyển hướng nghiên cứu của mình để xem con mình đã ăn bao nhiêu hạt nhựa từ những sản phẩm này.

Kết quả nghiên cứu của Hussain chỉ ra rằng con số này có thể lên đến hàng tỷ hạt. Ông đã sử dụng các hộp nhựa tái sử dụng và túi đựng thực phẩm bằng nhựa tái sử dụng để mô phỏng các điều kiện lưu trữ thực phẩm thường gặp trong đời thực.

Sau 10 ngày lưu trữ, nhóm nghiên cứu của Hussain đã phát hiện hàng triệu đến hàng tỷ hạt nhựa và nhựa nano trong chất lỏng, đặc biệt, việc đặt các hộp vào lò vi sóng đã tăng cường quá trình này, khiến một số hộp giải phóng tới 4,22 triệu hạt vi nhựa và 2,11 tỷ hạt nhựa nano trên mỗi cm vuông bề mặt trong vòng ba phút.

Nghiên cứu của Hussain chỉ ra rằng chúng ta có thể đang tiêu thụ nhiều hạt nhựa hơn so với những ước lượng trước đây. Các nghiên cứu trước đây đã ước tính rằng mỗi người có thể ăn khoảng 50.000 hạt nhựa mỗi năm vào năm 2019.

Tính đến thời điểm hiện tại, tác động của việc nuốt phải nhựa lên cơ thể vẫn chưa rõ ràng, nhưng có nhiều bằng chứng cho thấy tiếp xúc lâu dài với nhựa và các hóa chất liên quan có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm phản ứng miễn dịch, căng thẳng, vấn đề sinh sản, trao đổi chất và các thay đổi hành vi khác nhau.

Lò vi sóng làm gì với nhựa?

Nhựa là các chuỗi phân tử cacbon được gọi là polyme, thường có nguồn gốc từ dầu thô. Để tạo ra nhựa trong, đục, cứng hoặc mềm, các nhà sản xuất thêm vào hỗn hợp hóa chất.

Mặc dù có hơn 10.000 chất trong số đó, nhưng các nhóm được nghiên cứu kỹ lưỡng nhất là bisphenol, thường được tìm thấy trong các sản phẩm nhựa cứng (như hộp đựng thực phẩm và ống nước) và phthalates có trong các dạng mềm (như găng tay hoặc lớp lót nhựa bên trong hộp sữa).

Như Hussain đã phát hiện, vi nhựa và hóa chất có thể tích tụ trong thức ăn thừa của bạn theo thời gian, ngay cả khi bạn bảo quản những hộp nhựa đó trong tủ lạnh.

Nhưng việc nấu thức ăn ướt bằng nhựa trong lò vi sóng thậm chí còn mang lại tác dụng lớn hơn: Nhiệt tăng tốc độ thủy phân, quá trình mà các phân tử nước về cơ bản có thể phá vỡ các liên kết hóa học.

Phản ứng tăng áp này làm cho hộp nhựa thải ra các hạt vi nhựa và nhựa nano, cũng như thấm các chất phụ gia hóa học (bisphenol, phthalates, v.v.) vào thực phẩm. Và một khi những hạt vi nhựa đó được đưa vào cơ thể, chúng có thể phân hủy và lọc các chất hóa học trong cơ thể.

Nói cách khác, làm nóng nhựa về cơ bản làm cho chúng mềm và xốp hơn. Nếu bạn đã từng hâm nóng nước sốt trong bát nhựa, bạn sẽ thấy vết bẩn sau đó không thể lau sạch.

Tiến sĩ James Rogers, giám đốc nghiên cứu và thử nghiệm an toàn thực phẩm tại Consumer Reports, cho biết: "Các khe hở trong nhựa có thể mở ra để nước sốt lọt vào bên trong. Sự trao đổi ngược lại cũng xảy ra. Nếu thứ gì đó đi vào thì cũng có thứ đi ra tương tự".

Gần như tất cả người Mỹ đều có lượng nhựa có thể đo được trong cơ thể. Các nghiên cứu trên động vật có vú cho thấy, khi vào bên trong, những hóa chất này hoạt động giống như những kẻ đột nhập lén lút tại một vũ hội hóa trang.

Chúng không được chào đón tại bữa tiệc nhưng cũng khó phân biệt được với những vị khách hợp pháp.

Đó là vì bisphenol và phthalates là những chất gây rối loạn nội tiết. Chúng có thể bắt chước, ngăn chặn hoặc can thiệp vào hormone của cơ thể, có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác nhau, bao gồm vô sinh, một số bệnh ung thư, bệnh chuyển hóa, tình trạng thần kinh và rối loạn chức năng hệ thống miễn dịch.

Theo Laura N. Vandenberg, Tiến sĩ, giáo sư khoa học sức khỏe môi trường tại Đại học Massachusetts Amherst: "Đó mới chỉ là danh sách ngắn."

Hussain muốn tự mình xem hạt vi nhựa và nhựa nano có thể làm gì bên trong cơ thể. Nhóm của ông đã ngâm các tế bào thận phôi người trong một lượng lớn nhựa thải ra từ các thùng chứa mà họ đang thử nghiệm.

Trong vòng 48 giờ, 76% tế bào thận phôi đã chết - gấp khoảng ba lần so với tỷ lệ tế bào đặt trong dung dịch loãng hơn. Phát hiện của Hussain chứng thực một nghiên cứu khác được công bố năm ngoái, xác định rằng việc tiếp xúc trực tiếp với vi nhựa có thể gây chết tế bào, viêm nhiễm và stress oxy hóa.

Nếu hộp nhựa có chứng nhận "an toàn với lò vi sóng" thì sao?

Mặc dù nhiều loại nhựa khác nhau được đánh dấu là an toàn với lò vi sóng nhưng thuật ngữ này có phần gây hiểu nhầm.

Nó chỉ đơn giản đề cập đến các loại nhựa không bị nứt hoặc tan chảy khi đun nóng, chứ không liên quan đến ảnh hưởng bởi thành phần hóa học của chúng. Các sản phẩm được cho là an toàn với lò vi sóng vẫn có thể chứa bisphenol, phthalate và nhiều thành phần có hại khác.

Hầu hết các loại nhựa sẽ có đánh số (từ một đến bảy) ở đâu đó trên bề mặt, thường là ở mặt dưới của hộp đựng để phân biệt loại nhựa. Bảy loại này bao gồm:

Polyethylene terephthalate (PET hoặc PETE): loại nhựa bán cứng thường được sử dụng làm chai soda, lọ bơ đậu phộng và sợi quần áo.

Polyethylene mật độ cao (HDPE): loại nhựa được sử dụng phổ biến nhất, thường thấy trong hộp đựng chất tẩy rửa, bình sữa và hộp đựng bột protein.

Polyvinyl clorua (PVC): một loại nhựa đa năng (có thể chứa phthalate) được sử dụng trong các ngành công nghiệp như chăm sóc sức khỏe, xây dựng và thời trang. Có thể thấy nó trong đường ống dẫn nước, rèm tắm, túi đựng máu y tế và da tổng hợp.

Polyethylene mật độ thấp (LDPE): một loại nhựa siêu dẻo, thường ở dạng trong suốt, được sử dụng để làm túi mua sắm, màng bọc thực phẩm và chai nước trái cây.

Polypropylen (PP): một loại nhựa dẻo, có thể đúc được, thường được bán trên thị trường dưới dạng chịu nhiệt hoặc an toàn với lò vi sóng. Nó được sử dụng để làm hộp đựng thực phẩm, bình sữa trẻ em, đồ chơi, v.v.

Polystyrene (PS): loại nhựa nhẹ thường có bọt, có thể tan chảy ở nhiệt độ cao, thường làm hộp đựng thực phẩm dùng một lần.

Loại khác: Hỗn hợp này bao gồm polycarbonate, polylactide, acrylic, acrylonitrile butadiene, styrene, sợi thủy tinh và nylon. Nhựa thuộc loại này có thể chứa bisphenol và thường thấy ở bình nước cỡ lớn, một số chai nước ép cam quýt và nước sốt cà chua.

Rogers, người từng làm việc trong lĩnh vực an toàn thực phẩm tại Bộ Nông nghiệp Mỹ, cho biết khách hàng nên cố gắng tránh các loại nhựa được đánh số một hoặc sáu - những loại nhựa được sử dụng một lần.

Những loại nhựa này thường có điểm nóng chảy thấp, "có nghĩa là khi bạn cho chúng vào lò vi sóng, chúng sẽ giải phóng hóa chất thậm chí còn nhanh hơn cả nhựa cứng", chuyên gia nhấn mạnh.

Loại ba và bảy cũng là những loại có nhiều khả năng chứa phthalates và bisphenol nhất. Nếu "ở trên một hòn đảo hoang và nhựa là tất cả những gì có sẵn", Rogers nói rằng ông sẽ chọn loại hai và năm.

"Chúng có điểm nóng chảy cao hơn và cũng không có xu hướng sứt mẻ hoặc vỡ vụn nhiều", Rogers nói. (Tuy nhiên, nhóm của Hussain nhận thấy những loại hộp đựng này vẫn thải ra rất nhiều hạt vi nhựa khi đun nóng.)

Mặc dù nghiên cứu về nhựa vẫn đang được tiến hành nhưng các chuyên gia đồng ý rằng việc hạn chế nhựa vẫn là tốt nhất, thay vào đó nên sử dụng các chế phẩm từ thủy tinh khi cho vào lò vi sóng.