Bên trong hang động 3 tầng có niên đại 1.600 năm, là nguồn gốc của hang Vân Cương và Long Môn

Hang động Thiên Ti Sơn (hay hang động Lương Châu, hang tượng Phật khổng lồ Lương Châu) nằm ở thị trấn Zhonglu, thị trấn Zhangyi, cách thành phố Wuwei , tỉnh Cam Túc 50km về phía nam. 

Hang động Thiên Ti Sơn được xây dựng trong thời kỳ Thập lục quốc của triều đại Đông Tấn (397-439). Vua Juqu Mengxun của Liang đã triệu tập nhà sư lỗi lạc Liangzhou Tan Yao và những người thợ thủ công lành nghề  để đào núi, xây dựng nên hang trên.  Hang động Thiên Ti Sơn cũng được xây dựng lần lượt vào các triều đại phương Bắc (nhà Tùy, nhà Đường), các triều đại Tây Hạ (nhà Minh, nhà Thanh) và đã có lịch sử hơn 1.600 năm.

Hang động Thiên Ti Sơn là một trong những hang động được khai quật sớm nhất ở Trung Quốc. Hàng này là đại diện cho nghệ thuật hang động thời kỳ đầu của Trung Quốc, đồng thời là nguồn gốc của hang động Vân Cương và hang động Long Môn. Hang động Thiên Ti Sơn đóng một vai trò quan trọng trong lịch sử Phật giáo Trung Quốc, được coi là "người khởi xướng" trong việc xây dựng hang động tượng Phật tại quốc gia này. 

Hang động Thiên Ti Sơn có tổng cộng 3 tầng và 18 hang động, lưu giữ 17 bài kinh Phật, hơn 100 tượng Phật, hàng trăm mét vuông tranh tường từ thời của các triều đại nhà Ngụy, nhà Tùy và nhà Đường.

Các hang động tiêu biểu bao gồm hang 2, 3 và 13 đều được khai quật vào thời nhà Đường. Trong số đó, hang 13 là hang động lớn nhất trong quần thể hang động trên, với chiều rộng 19m, chiều cao khoảng 28m, sâu 6m.

Hang 13 của hang động Thiên Ti Sơn còn được gọi là hang Phật lớn, các bức tượng được khai quật từ thời nhà Đường và sau đó được sửa chữa, khôi phục lại. Tượng Phật ngồi chính giữa là Thích Ca Mâu Ni Như Lai, cao 28m, rộng 10m, hai bên có tượng hai vị đệ tử Kassapa và A Nan, hai vị Bồ Tát Văn Thù và Phổ Hiền cùng hai vị thiên vương Tao Wen và Quang Mục. Trên các bức tường phía bắc và phía nam của hang động còn sót lại những bức tranh tường với các họa tiết như hoa văn đám mây, rồng xanh, voi cuộn, hổ và hoa.

Năm 1958, Chính quyền tỉnh Cam Túc quyết định xây dựng hồ chứa Hoàng Dương trước hang. Để bảo tồn những di sản văn hóa quý giá này, từ tháng 11/1959 đến tháng 4/1960, các chuyên gia của Học viện Đôn Hoàng và Bảo tàng tỉnh Cam Túc đã tổ chức một hoạt động nhằm di dời hiện vật trong hang động thứ 13. Các tác phẩm điêu khắc và tranh tường màu ở các hang động khác bên ngoài hang động đã được di dời hoàn toàn, và các di tích văn hóa này đã được vận chuyển đến Bảo tàng tỉnh Cam Túc để bảo tồn.

Năm 2001, hang động Thiên Ti Sơn được Hội đồng Nhà nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa liệt vào danh sách đơn vị bảo vệ di tích văn hóa trọng điểm quốc gia . Vào tháng 12/2021, Hang động Thiên Ti Sơn chính thức được xếp hạng là điểm thu hút khách du lịch 4A quốc gia.

Tổng hợp: Baidu, Sohu, Wikipedia, Weibo