Bộ VHTT&DL vừa có quyết định đưa Lễ hội truyền thống Lễ hội Đền thờ Quang Trung ở Lạch Bạng và Cù Lao Biện (Biện Sơn), phường Hải Thanh và xã Nghi Sơn, thị xã Nghi Sơn, tỉnh Thanh Hoá vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Ngày mùng 5 tháng Giêng hàng năm, xã Nghi Sơn và phường Hải Thanh đều tổ chức Lễ hội đền Quang Trung. Lễ hội nhằm ghi nhớ công ơn của vua Quang Trung - Nguyễn Huệ sau đại thắng quân Thanh năm 1789.
Nghi thức tế lễ đức vua Quang Trung và các vị thần linh trang nghiêm, thành kính. Ảnh: Báo Thanh Hoá
Đây là lễ hội cổ truyền có quy mô lớn ở phía Nam huyện Tĩnh Gia, nay là thị xã Nghi Sơn. Lễ hội đề cao tinh thần thượng võ, cổ vũ dân chài vươn khơi bám biển làm giàu và bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.
Theo lưu truyền, sau khi đánh tan 29 vạn quân Thanh xâm lược, ghi công của cư dân các làng biển trong đó có cư dân Biện Sơn đã giúp đỡ nhà vua luyện tập thủy binh, vua Quang Trung đã bãi miễn việc nộp thuế yến sào lấy tận đảo Mê. Tục cống vật này có từ thời Lê - Trịnh khiến nhiều người dân phải bỏ mạng.
Cảm tạ ân đức của nhà vua, dân làng đã lập đền thờ Ngài trên đảo, bên cạnh đền là quần thể di tích nghè thờ Tứ vị Thánh nương, các vị thần biển, nhà thờ Thiên chúa và đền thờ Tôn Thất Cơ.
Lễ hội đền Quang Trung có phần lễ và phần hội. Trước ngày diễn ra lễ hội, ông từ và các vị chức sắc làm lễ mộc dục, tắm tượng, phong y, mặc quần áo mới, lau chùi nghi trượng, đồ thờ, tế phụng nghinh, mời đức vua và lục bộ triều đình, hội đồng các quan về húy kỵ vua, sau đó tổ chức rước kiệu.
Đám rước khởi đầu từ đền đến đình, sau đó trở lại đền. Trên quãng đường rước kiệu, khi đến các ngã ba, ngã tư, các đường giao nhau hoặc trước khi vào sân đình, sân đền, kiệu quay tròn theo các hướng khác nhau.
Cảnh tượng ấy hòa với trống chiêng đổ dồn và lòng thành kính của người dự lễ càng làm tăng thêm sự linh thiêng và uy nghiêm của đám rước.
Sau khi rước kiệu về đền thì làm lễ yên vị, dâng lễ vật, tiến hành tế lễ theo nghi thức cổ và đọc chúc. Nội dung ca ngợi công đức của vua Quang Trung; lời văn được viết theo lối cổ; khi đọc ngân dài theo lối văn tế.
Lễ hội Đền thờ Quang Trung ở Nghi Sơn. Ảnh: Báo Thanh Hoá
Trong lễ hội đền Quang Trung xưa còn diễn ra trò kéo chữ “Thiên hạ thái bình”, chơi đu, đấu vật, cờ tướng, đua thuyền... Trong lễ hội, ngư dân Nghi Sơn cũng tổ chức bơi thuyền ôn lại truyền thống đánh giặc giữ nước, làm đẹp lòng các vị thần biển, vừa để đua tài, rèn sức, gắn bó với nghề chài lưới.
Ngày nay, phần hội chủ yếu diễn ra các trò: chơi đu, đấu vật, cờ tướng, đua thuyền và các hoạt động văn hóa, thể dục, thể thao vui tươi, sôi động cả một vùng biển biếc trong những ngày xuân năm mới.