Ai chống lưng cho cát tặc tung hoành?

Hệ lụy nghiêm trọng vì cát tặc

Sông Đồng Nai, đoạn giáp ranh giữa phường Long Phước với huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai, trở nên náo động hẳn lên bởi tiếng gầm rú của máy hút cát các loại. Theo ghi nhận của phóng viên bất kể ngày đêm, khúc sông này bị các đối tượng khai thác cát trái phép lấy đi hàng ngàn khối cát, thu lợi hàng tỷ đồng.

Để hút cát, những đối tượng khai thác cát dùng hàng trăm máy khoan, hút với công suất lớn thọc sâu vào đáy sông từ 6 - 20 m, thậm chí thọc thẳng vào bờ đất của người dân để hút cát. Do bị hút cát quá nhiều, đáy sông Đồng Nai đang bị sâu lõm, biến thành hình lòng chảo trũng sâu khiến bờ sông Đồng Nai đoạn qua phường Long Phước bị sạt lở nghiêm trọng.

Một hộ dân tên H, bức xúc: “Nhiều ha đất vườn của chúng tôi đã biến thành sông, số còn lại bị sụt lún, nước trũng sâu thành đầm. Riêng tại ấp 4, năm qua có vô số vị trí bờ sông bị sạt lở, mỗi vị trí bị sạt dài 70 - 550 m, ăn sâu vào đất liền hàng chục mét, lấy đi gần 40 ha đất của người dân”.

Cát tặc khai thác công khai vào ban ngày trên sông Đồng Nai.

Qua lời kể của người dân địa phương cũng như những bằng chứng thực tế của phóng viên, có thể thấy nạn khai thác cát trái phép ồ ạt từ nhiều năm qua đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khúc sông này.

Hình ảnh phóng viên ghi nhận được cũng cho thấy hàng chục ha ruộng vườn của người dân ven sông bị sạt lở, thậm chí, một số ngôi nhà đã bị cuốn theo dòng nước. Ngoài ra, nhiều ngôi nhà khác đang đứng bên bờ vực và có thể bị dòng sông cuốn trôi bất cứ lúc nào.

Ảnh chụp từ Googlemap cho thấy đoạn bờ sông này đã bị biến mất khá nhiều diện tích đất. Ngoài ra, không chỉ gây sạt lở, việc sông Đồng Nai bị tận thu cát còn khiến trữ lượng cát trên sông bị cạn kiệt, phá vỡ môi trường sinh thái, thay đổi dòng chảy, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.

Nạn khai thác cát trái phép trên sông Đồng Nai đang đẩy cuộc sống của người dân địa phương vào cảnh bế tắc. Nhiều năm qua, người dân đã nhiều lần lên tiếng đề nghị chính quyền và các ngành chức năng can thiệp nhưng không có kết quả.

Quá bức xúc việc cát tặc lồng hành và xót xa vì mất đất, để ngăn chặn những kẻ “trộm” cát, có người làm chòi canh để giữ đất nhưng cũng chẳng ăn thua do “cát tặc” quá đông. Đường cùng, bà con đành bán đất, bán vườn để mong vớt vát, thậm chí có hộ còn bỏ xứ đi nơi khác sinh sống.

Bờ sông Đồng Nai đang sạt lở nghiêm trọng.

Chính quyền sở tại bất lực(?!)

Mang bức xúc của các người dân cùng những hình ảnh hút trộm cát với số lượng hàng trăm ghe, những hình ảnh bờ sông, ruộng vườn người dân bị sạt lở đến cơ quan chức nhưng phóng viên cũng chỉ nhận lại những câu trả lời qua loa kiểu như: “Địa phương đã làm hết cách”, “địa phương bất lực rồi”(?!).

Trao đổi với phóng viên, bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, Chủ tịch UBND phường Long Phước, cho biết do sông Đồng Nai đoạn này giáp ranh với nhiều xã, huyện của tỉnh Đồng Nai nên khi phát hiện có lực lượng chức năng địa phương truy đuổi, những người khai thác cát trái phép chỉ cần lách sang bên kia sông. Ngoài ra, những đối tượng khai thác cát trái phép rất manh động và liều lĩnh, thường hoạt động theo phương thức: hút trộm, chạy trốn và nếu bị vây bắt thì sẵn sàng chống trả. Hầu hết các ghe, tàu đều có chủ nhưng thực chất là “làm thuê” cho chủ bãi, chúng sẵn sàng giằng co, chống đối, để phương tiện trôi tự do... gây khó khăn cho việc xử lý.

Một ngôi nhà của dân đã bị sụt lún.

Mức độ chính xác câu trả lời của đại diện chính quyền sở tại đến đâu, có lẽ chỉ người trong cuộc mới là người hiểu rõ nhất. Bởi, hầu hết người dân thì luôn nghi ngờ về cách xử lý của chính quyền địa phương này.

Nghi vấn của người dân là có cơ sở, bởi mặc dù “cát tặc” liên tục lộng hành song các cơ quan chức năng lại rất ít kiểm tra, xử lý. Không những vậy, trước lúc đoàn kiểm tra xuất hiện, sông Đồng Nai bỗng trở nên yên ắng đến kỳ lạ. Cả trăm ghe hút cát như được báo trước, lập tức ngưng hoạt động, dạt hết vào những con rạch, hoặc biến mất không xuất hiện trên khúc sông.

Ngoài việc nghi ngờ chính quyền sở tại chính là “chống lưng cho cát tặc”, cách xử lý “nhẹ tay” của chính quyền Q.9 cũng bị đặt dấu hỏi. Trước những phản ánh của báo chí, ngày 18/4, lực lượng cảnh sát giao thông đường thủy (PC68, Công an TP.HCM) đã vào cuộc truy bắt các đối tượng hút cát, nhằm chấm dứt tình trạng trên.

Mặc dù gặp vô vàn khó khăn nguy hiểm, các chiến sĩ của PC68, Công an TP.HCM mới bắt được 3 đối tượng cát tặc cùng phương tiện để làm bằng chứng xử lý. Thế nhưng, khi bàn giao đối tượng cùng tang vật cho UBND phường Long Phước xử lý thì đối tượng đã được thả ngay sau đó...

Trước cách xử lý này, phóng viên đã liên lạc với bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, Chủ tịch UBND phường Long Phước, và được trả lời: "Vì phường chưa biết quy các đối tượng trên vào tội gì, lỗi nào nên khi người thân của họ đến bảo lãnh, phường đã cho họ về".

Chính cách hành xử kỳ lạ như trên khiến cho nạn cát tặc trên sông Đồng Nai đoạn phường Long Phước suốt nhiều năm vẫn không có dấu hiệu thuyên giảm, ngược lại còn lộng hành ngang ngược. Dân mất đất thì bỏ xứ, còn đáy sông Đồng Nai từng ngày bị băm nát, tác động đến lưu vực, dòng chảy tại khu vực này. Dư luận đòi các cơ quan công quyền liên quan phải sớm vào cuộc và vào cuộc quyết liệt để xóa bỏ tình trạng trên.

Vũ Sơn