4 cách ăn cá chẳng những mất đi dinh dưỡng còn 'rước bệnh vào người'

Khi nói đến chế độ dinh dưỡng của cá, không thể không nói đến sự giàu protein chất lượng cao, vitamin D, vitamin E, canxi, iot, photpho, DHA và đặc biệt là axit béo omega-3. Thực phẩm này mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đa dạng, từ việc hỗ trợ tim mạch, cải thiện thị giác và chức năng não, tăng cường hệ miễn dịch, đến việc giữ xương chắc khỏe, hỗ trợ giấc ngủ, làm đẹp da và tóc. Chính vì những lý do này, các chuyên gia khuyến khích mỗi người nên tiêu thụ ít nhất 2 bữa cá mỗi tuần, tương đương khoảng 340g cá.

Tuy nhiên, giống như nhiều thực phẩm khác, giá trị dinh dưỡng và lợi ích của cá phụ thuộc vào loại cá cụ thể và cách chúng ta chế biến. Mặc dù cá có nhiều lợi ích, nhưng nếu chế biến theo 4 cách sau, bạn nên hạn chế hoặc thậm chí tránh ăn để bảo vệ sức khỏe:

1. Cá nướng, cá hun khói

Cá nướng hoặc cá hun khói mặc dù là món ăn phổ biến được yêu thích nhưng thực tế lại không có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là khi cá được nướng ở nhiệt độ cao, sử dụng lửa từ than, củi, hay rơm,...

Nguyên nhân là trong quá trình nướng này cá dễ bị cháy. Thậm chí khi chưa cháy, nhiệt độ cao cũng có thể tạo ra một lượng benzopyrene nhất định. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, benzopyrene là chất gây ung thư loại 1, thường xuất hiện trong thực phẩm chế biến ở nhiệt độ cao như chiên, nướng và hun khói. Việc ăn phần bị cháy có thể làm tăng hấp thụ benzopyrene vào cơ thể.

Ngoài ra, cá nướng cũng có hàm lượng dinh dưỡng thấp vì protein và axit béo ban đầu trong cá dễ bị biến chất khi nướng, tạo ra các chất có thể gây hại cho sức khỏe. Hơn nữa, quá trình đốt than, củi, rơm để hun khói hoặc nướng cũng tạo ra chất độc hại, đặc biệt là đối với hệ hô hấp và tim mạch.

2. Cá sống, nấu chưa chín kỹ

Do là loài sống dưới nước và thức ăn tạp, cá dễ bị nhiễm độc tố và vi sinh vật trong môi trường nước. Thịt cá khi không trải qua quá trình chế biến ở nhiệt độ cao và chín kỹ có thể ẩn chứa nguy cơ gây hại cho cơ thể. Không chỉ nguy cơ ngộ độc cấp tính mà còn có thể tích tụ chất độc và vi sinh vật xâm nhập vào cơ thể, trong đó có các loại sán (sán lá gan, sán dây…), vi khuẩn listeria monocytogenes, giun đũa, giun đầu móc... Những sinh vật này có thể tấn công cơ quan nội tạng và não bộ, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Để bảo vệ sức khỏe, tuyệt đối không nên ăn cá sống hoặc các món cá nấu chưa chín kỹ (gỏi cá, sashimi, lẩu cá nhúng chưa kỹ...). Nếu muốn thưởng thức những món này đôi khi, hãy đảm bảo nguồn cung cấp thực phẩm uy tín, quá trình chế biến đúng chuẩn vệ sinh. Có thể ăn cá sống đã được đông lạnh nhưng không nên để quá lâu. Rửa tay kỹ trước và sau khi ăn và tránh ăn quá nhiều một lúc cũng như ăn quá thường xuyên để giảm thiểu rủi ro.

3. Cá chiên quá kỹ, chiên rán nhiều lần

Chính quá trình chiên rán thực phẩm không phải là lựa chọn "thân thiện" với sức khỏe con người. Phương pháp chế biến này không chỉ giảm giá trị dinh dưỡng của thực phẩm mà còn làm tăng nồng độ calo và chất béo, không tốt cho hệ tiêu hóa và có thể dẫn đến tăng cân. Việc tiêu thụ thường xuyên đồ chiên rán cũng có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như tiểu đường, bệnh tim mạch, béo phì và ung thư.

Sau khi chiên hoặc trải qua nhiều lần chế biến, protein trong cá sẽ bị nhanh chóng oxy hóa, tạo ra benzopyrene và các chất độc hại khác. Nếu cá bị cháy khét, lượng benzopyrene tăng cao, đây là chất được WHO xếp vào nhóm chất gây ung thư nguy hiểm hàng đầu. Đã có nghiên cứu chỉ ra rằng thậm chí chỉ cần hấp thụ 1 nanogram benzopyrene cũng có thể ảnh hưởng đến cấu trúc, hình dạng và chức năng của DNA trong cơ thể con người, gây ra ung thư dạ dày, gan và phổi, cũng như tăng nguy cơ suy tim.

Ngoài ra, sau thời gian dài chiên/nướng, một lượng lớn protein, vitamin và khoáng chất trong thịt cá có thể bị phá hủy, làm giảm giá trị dinh dưỡng và có thể gây ảnh hưởng đến sự hấp thụ trong cơ thể con người, đồng thời tăng hàm lượng purin, không tốt cho người có vấn đề về gút.

Mặc dù cá chiên rán có vị ngon, nhưng để bảo vệ sức khỏe, hãy hạn chế tiêu thụ thường xuyên. Đặc biệt nên hạn chế chiên ở nhiệt độ cao (trên 200 độ C), tránh chiên cá quá kỹ hoặc để cháy khét. Để đảm bảo an toàn, không để dầu ăn sôi đến khi bốc khói mới bỏ cá vào chiên, không nên chiên cá nhiều lần, dử dụng dầu ăn mới và tránh tái sử dụng dầu quá nhiều lần.

4. Cá khô, cá ướp muối

Cá muối phơi/sấy được WHO được xếp vào nhóm chất gây ung thư loại 1. Phương pháp chế biến này tạo ra lượng lớn methyl nitrite trong quá trình sản xuất, một phần chuyển hóa thành dimethylnitrosamine, chất gây ung thư khi tiếp xúc với cơ thể. Dimethylnitrosamine có nguy cơ cao gây ra các loại ung thư như ung thư vòm họng, ung thư thực quản và ung thư dạ dày ở người.

Cả cá ướp muối thông thường và cá ướp muối rồi phơi/sấy đều chứa nhiều natri. Sự tăng cao natri trong cơ thể có thể dẫn đến tăng huyết áp, gây tổn thương hoặc tắc nghẽn động mạch, đặc biệt nguy hiểm cho những người có huyết áp cao và vấn đề về tim mạch. Việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể làm tăng nguy cơ trở nên tệ hơn đối với những người này.

Hơn nữa, khi các loài động vật chết sau 1 giờ, chúng bị phân giải, và động vật biển thường tạo ra histamine trong quá trình phân giải. Nếu bảo quản không đúng, lượng histamine tăng lên, gây nguy cơ dị ứng ngay khi ăn. Quá trình phơi/sấy, vi sinh, nấm mốc có thể phát triển trên cá khô, tạo ra chất gây độc hại. Các chất này có thể không chỉ gây dị ứng ngay mà còn tạo ra hậu quả lâu dài trong khoảng 5-10 năm, thậm chí có thể gây ra ung thư. Vì vậy, lựa chọn tốt nhất là hạn chế hoặc tránh tiêu thụ cá muối phơi/sấy.

Nguồn: QQ, Sohu, Eat This