Vụ Phó Chủ tịch UBND TP.HCM chỉ đạo "chỉ định thầu": Hệ lụy từ văn bản khẩn

Hầu như ai cũng biết, lợi ích của đấu thầu là giúp chủ đầu tư tìm được người có khả năng cung cấp cho mình những hàng hóa, dịch vụ, công trình... với chất lượng và giá cả tốt nhất, dựa trên cơ sở cạnh tranh công bằng, minh bạch... Thực tế, những năm qua, việc tổ chức đấu thầu đã mang lại những hiệu quả kinh tế to lớn. Theo thống kê, tỷ lệ tiết kiệm do đấu thầu rộng rãi tại một số địa phương khá cao như Quảng Trị 22,6%, Hải Dương 13,43%, Ninh Thuận (12,6%)... Đặc biệt trong đấu thầu thuốc, vật tư y tế tại Quảng Trị đã giảm được hơn phân nửa (từ 562 tỷ đồng giảm xuống còn 344 tỷ, đạt tới 61,3%)... Thế nhưng, dẫu lợi ích mang lại là thế, song không ít địa phương vẫn “đam mê” việc chỉ định thầu. Tương tự, các nhà thầu cũng “đau đáu nỗi niềm” được chỉ định. Và, kiểu “lách” phổ biến nhất, là nại ra lý do “dự án cấp bách cần bảo đảm tiến độ” hay “đẩy nhanh tiến độ thi công” để được nhận thầu. Song, khi đã được chọn “gửi vàng” thì tiến độ thi công lại ì ạch và luôn luôn lỗi hẹn. Chẳng những thế, không ít gói thầu, sau khi được chỉ định, đã đội giá bất ngờ...

Một chuyên gia kinh tế cho hay, đấu thầu rộng rãi sẽ giúp các nhà thầu luôn luôn nâng cao năng lực, trách nhiệm, xa lánh cách làm ăn “điếu đóm”, “đi đêm”... Theo vị chuyên gia này, nếu chỉ định thầu thực hiện không đúng sẽ dẫn đến cơ chế xin - cho, tạo điều kiện cho tham nhũng, thất thoát, giảm hiệu quả đầu tư, giảm chất lượng công trình, và đương nhiên, kéo theo đó là sút giảm lòng tin không chỉ của giới doanh nhân v.v...

Chính vì thế, khi nói về chỉ định thầu, ông Lê Văn Tăng, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư bức xúc: “Tất cả đều phải làm rõ. Phải kiên quyết chặn đứng hiện tượng chỉ định thầu nhưng lại gọi là trường hợp đặc biệt. Bởi trường hợp đặc biệt không phải là chỉ định thầu!” Và ông cho rằng, việc một số chủ đầu tư lấy lý do đẩy nhanh tiến độ để xin cơ chế đặc thù là không thỏa đáng. Đó không phải là trường hợp đặc biệt, vì mọi dự án đều cần đẩy nhanh tiến độ. Nếu cơ quan trình mà không đưa ra được tính đặc biệt và phương án thực hiện đặc biệt, cơ quan thẩm định cũng không thấy phương án đó là đặc biệt mà vẫn báo cáo người có thẩm quyền thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật!

Trở lại dự án xây mới BV Nhi Đồng TP.HCM, một dự án với số vốn lên tới 4.500 tỷ đồng, hiện đã và đang tiếp tục lỗi hẹn thì việc chỉ định thầu phần xây lắp theo trường hợp đặc biệt, và sau đó là “sự chuyển hóa” phần cung cấp, lắp đặt trang thiết bị y tế từ đấu thầu rộng rãi sang đề nghị cho chỉ định thầu (rồi chấp thuận chủ trương cho nhà thầu kém cỏi hơn, là Sagomed đảm trách)... liệu có cần một cuộc thanh tra toàn diện để làm rõ đúng, sai?

“Để biết quyết định chỉ định thầu của UBND TP.HCM có vi phạm quy định pháp luật, có làm trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng hay không cứ chiếu vào Luật đấu thầu mà rà thì sẽ ra ngay. Ngoại trừ UBND TP.HCM có lý do cụ thể, hợp lý; nếu không dự án BV Nhi đồng TP.HCM không nằm trong bất kỳ trường hợp đặc biệt nào được hưởng “chế độ” chỉ định thầu”, bởi tính chất “nhạy cảm” của vụ việc, một luật sư xin được giấu tên cho biết.

Như vậy, liệu doanh nghiệp và người dân có thể tin tưởng UBND TP.HCM đã thực sự “cân nhắc thận trọng, công khai, minh bạch, hạn chế tiêu cực, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các doanh nghiệp”... khi mà quyết định chỉ định thầu này đang gây ra nhiều bất bình và tranh cãi?

 Hồng Kỳ