Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa tiềm năng để phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn

Hội thảo do Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức ngày 17/4/2024 tại Đại học Bách khoa Hà Nội với mục đích nhận diện về thực trạng và định hướng nghiên cứu, phát triển công nghệ bán dẫn tại Việt Nam; Đánh giá nhu cầu nhân lực và định hướng đào tạo nguồn nhân lực lĩnh vực bán dẫn tại Việt Nam; và Kết nối giữa các tổ chức nghiên cứu, các doanh nghiệp (DN) và cơ quan quản lý nhằm thúc đẩy phát triển hoạt động KH,CN&ĐMST trong lĩnh vực bán dẫn.

Ngành vi mạch bán dẫn là chìa khoá cho các công nghệ số trong tương lai

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Bộ trưởng Bộ KH&CN Huỳnh Thành Đạt cho biết, “những con chip bán dẫn nói riêng, ngành bán dẫn nói chung như những ‘hạt gạo’ bởi nó nuôi sống toàn bộ các lĩnh vực khác nhau trong kỷ nguyên công nghệ, là chìa khoá cho các công nghệ số trong tương lai.

Trong thời gian qua, hành lang pháp lý nhằm tạo điều kiện cho việc ưu tiên thu hút đầu tư và phát triển bán dẫn đã được quan tâm xây dựng, theo đó, Luật Đầu tư và Luật Thuế thu nhập DN đã bổ sung các ưu đãi đặc biệt cho các dự án công nghệ cao, quy mô lớn, giá trị gia tăng cao, trong đó bao gồm các dự án sản xuất bán dẫn. Theo đó, đến nay, Việt Nam đã và đang ngày càng thu hút được nhiều các tập đoàn lớn trong ngành vi mạch bán dẫn từ các nước phát triển như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan... (khoảng trên 40 công ty). Cùng với đó, nhiều công ty trong nước cũng đã gia nhập thị trường như Viettel, FPT, VNChip…

Đánh giá cao vai trò của ngành bán dẫn đối với nền kinh tế Việt Nam, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho biết, để tạo điều kiện cho lĩnh vưc này phát triển, thời gian qua chính phủ và các bộ ngành cũng đã có nhiều chính sách ưu tiên, thu hút đầu tư, hoàn thiện hành lang pháp lý… giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các “ông lớn” công nghệ toàn cầu. Các công ty Việt cũng đang chứng kiến sự trỗi dậy, vươn ra thị trường thế giới như Viettel, FPT, VNChip…

Bộ trưởng nhấn mạnh, Chiến lược phát triển KH,CN&ĐMST đến năm 2030 đã xác định công nghệ sản xuất chip vi điều khiển, linh kiện bán dẫn… là một trong những công nghệ lõi được định hướng phát triển trong thập kỷ tới. Thời gian qua, nhiều Chương trình KH&CN cấp quốc gia đã được xây dựng và bắt đầu triển khai nhằm cụ thể hóa Chiến lược, tiêu biểu là: Chương trình Sản phẩm quốc gia, chương trình KC 4.0/19-25 về các công nghệ tiêu biểu của cuộc CMCN 4.0, Chương trình KC.03/21-30 về cơ khí tự động hoá, Chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao…

Bên cạnh đó, nhằm hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực vi mạch, hiện nay Bộ KH&CN đang tiếp tục triển khai thông qua Đề án “Thúc đẩy chuyển giao, làm chủ và phát triển công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên giai đoạn đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” (Quyết định số 1851/QĐ-TTg ngày 27/12/2018) và “Đề án đào tạo, bồi dưỡng nhân lực KH&CN ở trong nước và ngoài nước bằng ngân sách nhà nước” (Quyết định số 2395/QĐ-TTg ngày 25/12/2015). Trong đó, Bộ KH&CN cũng tập trung triển khai vào các nội dung liên quan đến tiếp nhận công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực thiết kế và sản xuất phần cứng vi mạch tiên tiến trên thế giới. Đồng thời, Bộ KH&CN cũng tiếp tục chỉ đạo triển khai các hoạt động ươm tạo doanh nghiệp trong lĩnh vực vi mạch điện tử.

Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa tiềm năng để phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn

Tại Hội thảo các nhà quản lý, nhà khoa học, đại diện các DN đã trao đổi, thảo luận về các hướng nghiên cứu chính để phát triển công nghệ sản xuất chip và linh kiện bán dẫn, cũng như thảo luận để đề xuất định hướng nghiên cứu phát triển lĩnh vực vi mạch bán dẫn trong từng công đoạn sản xuất: thiết kế, chế tạo, đóng gói, kiểm thử, chuyển giao công nghệ, phân phối sản phẩm vi mạch bán dẫn; nghiên cứu phát triển các thiết bị sản xuất vi mạch bán dẫn và các sản phẩm liên quan.

Đồng thời, các đại biểu cũng bàn về các giải pháp để phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp vi mạch bán dẫn tại Việt Nam, trong đó có tính đến sự đóng góp của nguồn nhân lực chất lượng cao từ các chuyên gia là người Việt Nam ở nước ngoài, cũng như các giải pháp nhằm kết nối các viện/trường/doanh nghiệp để hình thành hệ sinh thái trong lĩnh vực công nghiệp vi mạch bán dẫn tại Việt Nam.

Ông Đỗ Tiến Thịnh - Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới Sáng tạo quốc gia (NIC) cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa trình Chính phủ Đề án “Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”, ước tính sẽ đầu tư gần 26.000 tỷ đồng để triển khai các nhóm nhiệm vụ liên quan của Đề án. Khu vực tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực bán dẫn, rất kỳ vọng vào các chính sách liên quan đến đầu ra cho sản phẩm bán dẫn. Để thúc đẩy ngành bán dẫn, Chính phủ cần phát triển ngành công nghiệp điện tử nội địa để sử dụng các sản phẩm bán dẫn của Việt Nam.

Tự chủ sản xuất chip sẽ cần sự đầu tư vô cùng lớn, nên việc xác định hướng đi phù hợp nhất với tình hình hiện nay là tăng trưởng số lượng kỹ sư thiết kế chip Việt Nam với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành một trong những địa chỉ hàng đầu thế giới về số lượng kỹ sư thiết kế chip; tiếp tục đẩy mạnh hợp tác, khuyến khích các tập đoàn công nghệ lớn đầu tư nhà máy sản xuất chip tại Việt Nam - ông Nguyễn Cương Hoàng bày tỏ quan điểm. Để nắm bắt cơ hội phát triển ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam, ông đề xuất, cần có cơ chế chính sách đột phá như: chính sách ưu đãi về thuế; cơ chế về hỗ trợ học phí; ưu đãi về đất đai để xây dựng các cơ sở nghiên cứu, sản xuất và đào tạo. “Viettel mong muốn các cơ chế đó cần sớm được cụ thể hóa trong hệ thống văn bản pháp luật để đưa vào thực thi trong giai đoạn 2024 - 2026. Đặc biệt là chính sách ưu đãi thuế thu nhập cá nhân sẽ tạo ra đột phá để thu hút nhân tài và các chuyên gia nước ngoài về làm việc”, ông Hoàng chia sẻ.

Theo PGS.TS Nguyễn Anh Thi, Trưởng ban quản lý Khu công nghệ cao thành phố Hồ Chí Minh: “Chúng ta không thể xây dựng được ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn nếu không có năng lực nội sinh. Do đó cần lực lượng lao động chất lượng cao, làm chủ quy trình thiết kế và thương mại hóa sản phẩm.

Để nâng cao năng lực công nghệ của Việt Nam trong ngành, cần tập trung quanh 6 trụ cột chiến lược bao gồm: Thu hút FDI, đặc biệt là các nhà đầu tư chiến lược, có vai trò trọng yếu trong chuỗi cung ứng toàn cầu trong ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn; Tích cực thúc đẩy hình thành các doanh nghiệp trong nước có khả năng phát triển các sản phẩm điện tử, vi mạch bán dẫn “made in Vietnam” phục vụ cho các thị trường ngách trong nước, từng bước hướng đến xuất khẩu; Hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, thúc đẩy hình thành cấu trúc ngành vi mạch bán dẫn cần đặt trong mối quan hệ liên ngành, liên kết vùng; Chuẩn hóa quy trình đào tạo và cấp chứng nhận theo tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế; Tuân thủ các quy định quốc tế khi tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu về vi mạch bán dẫn; Cuối cùng và rất quan trọng, Việt Nam cần có “đầu tư mạo hiểm”.

Phát biểu kết luận Hội thảo, Thứ trưởng Trần Hồng Thái cho rằng, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa tiềm năng để phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn, mặc dù cơ hội để phát triển là rất lớn, tuy nhiên những thách thức, khó khăn cũng không nhỏ.

Để vượt qua những thách thức đồng thời hướng đến mục tiêu Việt Nam trở thành một trung tâm về thiết kế, dịch vụ thiết kế, đóng gói và kiểm thử, theo Thứ trưởng, Việt Nam phải có cách tiếp cận có tính đột phá, khai thác tối đa lợi thế của nước đi sau, cụ thể: xác định rõ mục tiêu để tập trung nguồn lực phát triển công nghiệp vi mạch bán dẫn giai đoạn đến năm 2030 và 2050; cần xây dựng hệ sinh thái công nghiệp vi mạch bán dẫn nhằm kết nối các viện nghiên cứu, trường đại học và các DN. Hình thành một số trung tâm nghiên cứu mạnh về vi mạch bán dẫn; thu hút đầu tư theo hướng DN nước ngoài là cầu nối hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn toàn cầu, có đầu tư cho hoạt động nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam…; Đi trực tiếp vào khâu nghiên cứu, thiết kế và sản xuất vi mạch tại Việt Nam trên cơ sở khai thác hiệu quả lực lượng chuyên gia, nhà khoa học là người Việt ở các nước có nền công nghiệp tiên tiến; nghiên cứu, hình thành một số sản phẩm quốc gia liên quan đến vi mạch bán dẫn để ưu tiên hỗ trợ phát triển, làm động lực để thu hút đầu tư cũng như dẫn dắt cả hệ sinh thái; đẩy mạnh hoạt động đào tạo, gia tăng nhanh số lượng và chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành.