Nữ đại gia tài năng “thao túng” hãng hàng không VietJet Air có phải là tỷ phú đô la?

Có thật nữ chủ tịch hãng hàng không này là tỷ phú đô la hay không? Sự liên quan của nữ đại gia này đến hoạt động ngân hàng HDBank là gì? Có hay không đầu tư chéo giữa hai doanh nghiệp cần nguyên tắc ràng buộc pháp lý chặt chẽ ?

Bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc VietJet Air đồng thời là lãnh đạo của ngân hàng HDBank

Tài sản của Nữ chủ tịch cỡ nào?

Bloomberg vừa xuất bản bài viết với tiêu đề “How Bikini Airline Helped to Create Vietnam's First Woman Billionaire” (tạm dịch: Hãng hàng không “bikini” giúp tạo nên nữ tỷ phú đầu tiên của Việt Nam thế nào). Nội dung cốt lõi của bài viết đề cập hành trình làm giàu của bà Nguyễn Thị Phương Thảo, Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) kiêm Tổng Giám đốc CTCP Hàng không VietJet (VietJet Air). Theo tính toán của Bloomberg Billionaires Index, sau khi hãng hàng không tư nhân duy nhất của Việt Nam (VietJet Air) thực hiện IPO, bà Thảo sẽ có tài sản ròng vượt 1 tỷ USD, để sẵn sàng trở thành nữ tỷ phú đầu tiên của Việt Nam và của cả Đông Nam Á. Thông tin này ngay lập tức đã phủ kín các trang mạng kinh tế của Việt Nam. Nhiều người ngưỡng mộ tài sắc vẹn toàn của nữ chủ tịch hãng hàng không VietJet Air.

Theo Bloomberg, phần lớn tài sản của bà Thảo là từ cổ phần ở VietJet Air và CTCP Địa ốc Phú Long (Dragon City) dự án bất động sản rộng 65 ha ở TP.HCM (nguyên văn: The majority of her wealth is derived from her stake in VietJet and her holdings in Dragon City, a 65-hectare real estate development in Ho Chi Minh City). Thế nhưng, đến thời điểm này, gần như chưa có một công bố cụ thể nào về các danh mục tài sản mà bà Thảo đang sở hữu, thậm chí, thông tin về nhóm các công ty có liên quan đến bà Thảo cũng rất khiêm tốn.

Sau lần tăng vốn gần nhất (tháng 3/2016) tại VietJet Air, vốn điều lệ (vốn cổ phần) của hãng hàng không này mới chỉ có 1.450 tỷ đồng, tức là khoảng 70 triệu USD. Còn tại CTCP Địa ốc Phú Long, chủ đầu tư dự án Dragon City 65 ha mà Bloomberg đề cập, theo tìm hiểu của PV Người Tiêu Dùng, dự án chính thức ra mắt ngày 3/12/2007 và được Phú Long giới thiệu là có tổng vốn đầu tư lên đến 1 tỷ USD. Sau nhiều lần điều chỉnh mô hình cũng như bổ sung vốn, cập nhật đến tháng 8/2011, vốn điều lệ của Phú Long cũng mới chỉ là 700 tỷ đồng, tức là khoảng 35 triệu USD quy đổi theo tỷ giá hối đoái USD/VND tại thời điểm đó.

Giả sử bà Thảo có sở hữu cả 100% vốn cổ phần của VietJet và Phú Long, thì tính theo mệnh giá cổ phần tại hai doanh nghiệp này, “nữ doanh nhân kiếm được 1 triệu USD đầu tiên ở tuổi 21” cũng còn xa mới đạt mốc tỷ phú đô la.

Trị giá của các cổ phiếu VietJet và Phú Long có thể sẽ cao hơn rất nhiều so với mệnh giá. Nên biết, giá đấu bình quân của mỗi cổ phiếu Vietnam Airlines (một hãng hàng không rõ ràng là vẫn “trên tầm” VietJet) trong lần IPO mới đây cũng chỉ là 22.307 đồng; còn cổ phiếu bất động sản “hàng khủng” như VIC (Vingroup) chốt phiên gần nhất (31/3) cũng chỉ là 47.200 đồng/cổ phiếu.

Ngoài 2 đơn vị trên, bà Thảo còn sở hữu cổ phần tại rất nhiều doanh nghiệp khác. Trong đó, có cái tên khá nổi tiếng là Ngân hàng TMCP Phát triển Nhà TP.HCM (HDBank) - nơi bà đang giữ cương vị Phó Chủ tịch thường trực HĐQT.

Hãng tin Bloomberg cho biết HDBank có tổng tài sản vào khoảng 4,6 tỷ USD (số liệu năm 2015) với 225 chi nhánh và 10.000 nhân viên. Tuy nhiên, tại ngân hàng có vốn điều lệ 8.100 tỷ đồng này, bà Thảo chỉ giữ 16,8 triệu cổ phiếu, tương đương 3,36% vốn điều lệ, tương ứng 168 tỷ đồng mệnh giá, tính ra khoảng 8 triệu USD.

Tại CTCP Dầu khí Đông Đô (cổ phiếu PFL), nơi bà Thảo là thành viên HĐQT, có vốn điều lệ 500 tỷ đồng nhưng bà Thảo lại không nắm giữ cổ phiếu PFL nào mà chỉ sở hữu đại diện 3.396.000 cổ phiếu cho CTCP Địa ốc Phú Long. Cổ phiếu PFL là một chương buồn của thị trường chứng khoán với giá 1.000 đồng/cổ phiếu khi 4 năm liền liên tục làm ăn thua lỗ ăn vào vốn chủ sở hữu 127 tỷ đồng.

Kinh doanh theo mô hình tài phiệt

Khởi đầu kinh doanh của vợ chồng bà Thảo (chồng là ông Nguyễn Mạnh Hùng) là thành lập một doanh nghiệp kinh doanh hàng tiêu dùng, nhu yếu phẩm, hàng thực phẩm, điện tử, may mặc... Sau khi hồi hương từ Liên bang Nga, vợ chồng bà Thảo lập nên Công ty Sovico do chồng bà giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng sáng lập, còn bà là Chủ tịch HĐQT.

Tận dụng giai đoạn giao thời của nước Nga, Sovico tích lũy, lớn mạnh và mở rộng mạng lưới qua từng biến cố Đông Âu. Công ty Sovico Holdings của vợ chồng bà lớn mạnh từ đó. Vợ chồng bà Thảo bắt đầu hồi hương và đầu tư trực tiếp tại Việt Nam từ năm 2004, bằng việc thành lập CTCP Sovico, doanh nghiệp có số vốn điều lệ tại thời điểm hiện tại là khoảng 1.000 tỷ đồng.

Tập đoàn Sovico đang quản trị và điều hành hơn 20 đơn vị thành viên và liên kết. Cổ phần sở hữu của bà Thảo tại các công ty hiện nay, hầu hết cũng được thông qua “hạt nhân” này. Giống như mô hình kinh điển của giới tài phiệt quốc tế, mạng lưới doanh nghiệp của Sovico được gây dựng trên 3 trọng tâm căn bản: tài chính - ngân hàng, bất động sản, công nghiệp (điện - năng lượng và hàng không).

Việc kinh doanh theo mô hình này, công ty của vợ chồng bà Thảo có được một cộng đồng tương hỗ nội khối, tạo sự chủ động bền vững cho các công ty thành viên, cũng như tận dụng triệt để các lợi thế của nhau để cùng lớn mạnh. Trong đó, tài chính - ngân hàng với vai trò đầu mối huy động, thu xếp vốn sẽ đóng vai trò như một “bơm điều tiết” các nguồn lực tư bản cho các dự án đầu tư bất động động sản hay năng lượng - vận tải, thậm chí còn là “tạo thanh khoản” trong trường hợp cần thiết.

Mảng bất động sản, năng lượng - vận tải cũng lại là một kênh hút vốn khổng lồ, ổn định với biên lợi nhuận cao cho nguồn vốn huy động của nhóm các tổ chức tài chính trong hệ thống.

Liệu sự đánh giá của Bloomberg Billionaires Index về “tỷ phú USD” đối với bà Nguyễn Thị Phương Thảo có chuẩn xác không hay là họ có lý do riêng nào đó để khẳng định như thế.

Chỉ có điều, nếu căn cứ trên cổ phần mà bà Thảo đang sở hữu tại các doanh nghiệp có liên quan, con số tính toán chưa cho thấy rằng bà Nguyễn Thị Phương Thảo là nữ tỷ phú đô la đầu tiên của Việt Nam. Trong khi đó, tổng vốn cổ phần của tất cả các doanh nghiệp thuộc khối Sovico Holdings cũng chưa chạm ngưỡng 1 tỷ USD. Như vậy, nếu muốn trở thành nữ tỷ phú đô la đầu tiên của Việt Nam thì chắc chắn bà chủ tịch hãng hàng không VietJet Air phải có nhiều “của chìm của nổi” khác nữa.

 Nhóm phóng viên