Những danh nhân tuổi Thìn trong lịch sử Việt Nam: Người được nhân dân tôn là Thánh, người trở thành danh nhân kiệt xuất được UNESCO vinh danh

Trong số 12 con giáp, rồng là con vật được hình tượng hóa với những điều tốt đẹp nhất, do đó những người sinh năm rồng theo quan niệm của người Việt là những người thông minh, có khả năng và khát vọng vươn lên. Trong lịch sử dân tộc, có không ít nhân vật sinh vào năm con rồng. Nhân dịp xuân Giáp Thìn 2024, hãy cùng tìm hiểu về tài năng và sự nghiệp của những nhân vật lịch sử cầm tinh con rồng.

Trần Quốc Tuấn (1232-1300)

Còn nhiều tranh cãi về năm sinh nhưng nhiều ý kiến cho rằng Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn sinh năm Nhâm Thìn 1232 và mất năm 1300. Ông là danh tướng thời nhà Trần, anh hùng dân tộc, người có công rất lớn trong ba lần kháng chiến chống Nguyên Mông. Đồng thời ông còn là một nhà nghiên cứu quân sự với các bộ binh pháp Binh thư yếu lược và Vạn Kiếp bí truyền.

Trần Hưng Đạo được người dân Việt tôn sùng như bậc Thánh, nên còn được gọi là Đức Thánh Trần. Ông nổi tiếng với thiên tài chỉ huy quân sự, tính cương quyết và sự khảng khái. Trong tác phẩm Hịch tướng sĩ, Trần Hưng Đạo đã đi vào lịch sử với những áng văn hùng hồn mà chứa chan lòng yêu nước: “Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ giận chưa thể xả thịt, lột da, ăn gan, uống máu quân thù; dẫu cho trăm thân ta phơi ngoài nội cỏ, nghìn thây ta bọc trong da ngựa, cũng nguyện xin làm”.

Chu Văn An (1292-1370)

Ông sinh năm Nhâm Thìn mất năm Canh Tuất, là người làng Thanh Liệt, xã Quang Liệt, huyện Thanh Đàm (nay là huyện Thanh Trì, Hà Nội). Đỗ thái học sinh (tiến sĩ) rồi về nhà mở trường dạy học, đã có rất nhiều học sinh của ông thành đạt, giữ những trọng trách quan trọng ở triều đình như Phạm Sư Mạnh, Lê Bá Quát.

Đời vua Trần Minh Tông, ông được mời ra giữ chức tư nghiệp trường Quốc Tử Giám, dạy cho Thái tử Trần Vượng, tức là vua Trần Hiến Tông. Đời vua Trần Dụ Tông, ông dâng sớ xin chém bảy tên gian thần (gọi là Thất trảm sớ) nhưng không được chấp nhận.

Sau đó, ông cáo quan về ở ẩn tại núi Phượng Hoàng, làng Kiệt Đặc, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Trong thời gian về ở ẩn, ông cũng có những tác phẩm thơ bằng chữ Hán như Tiều ẩn thi tập, thơ bằng chữ Nôm như Quốc ngữ thi tập. Ngoài ra, ông còn soạn bộ Tứ thư thuyết ước gồm 10 tập trình bày những điểm cơ bản về 4 bộ sách của sách Nho giáo.

Khi mất, ông được triều đình truy tặng chức danh Văn Trinh Công, ban tên hiệu là Khanh Tiết và được thờ ở Văn Miếu. Ông là một nhà nho trong sạch, cương trực, đấu tranh cho chính nghĩa; một ẩn sĩ thanh cao, gương mẫu, một thi sĩ của thiên nhiên. Ngoài ra, Chu Văn An còn được biết đến với tư cách là một thầy thuốc đông y.

Sau Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nguyễn Trãi và Nguyễn Du, ông trở thành danh nhân Việt Nam thứ tư được UNESCO vinh danh vào năm 2020.

Mạc Đĩnh Chi (1280-1350)

Ông tên tự là Tiết Phu, người làng Lũng Động, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương. Mạc Đĩnh Chi đỗ trạng nguyên dười thời vua Trần Anh Tông nhưng do tướng mạo xấu xí không được vua coi trọng, ông liền làm bài phú “Ngọc tỉnh liên” để tự ví mình, vua đọc thấy hay rồi cất nhắc lên làm thái học sinh dũng thủ, sung chức nội thư gia.

Có một sự tích về ông, đó là khi đi sứ nhà Nguyên, trong phủ có một bức trướng vẽ chim sẻ đậu trên cành trúc, ông chạy tới xem thì bị mọi người cười là quê mùa, ông liền xé rách con chim sẻ, mọi người lấy làm lạ hỏi tại sao thì ông đáp: “Tôi nghe người xưa chỉ vẽ cây mai chim sẻ thôi, vì trúc là quân tử, sẻ là tiểu nhân, nay tể tướng lấy trúc với sẻ thêu vào bức trướng thế là lấy tiểu nhân ở trên quân tử. Tôi sợ đạo tiểu nhân lớn lên, đạo quân tử mòn đi, nên vì thánh triều từ bỏ”. Mọi người ai cũng khen là nhanh trí, người Nguyên ngày càng thêm khâm phục.

Ông làm quan trải ba triều Anh Tông, Minh Tông và Hiến Tông. Thời Trần Minh Tông ông càng được tin dùng hậu đãi, ông làm quan rất thanh liêm.

​Nguyễn Thái Học (1904-1930)

Ông sinh năm Giáp Thìn, quê làng Tổng Tang, thị trấn Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc. Lúc bé học chữ Hán ở nhà rồi học trường Pháp – Việt tỉnh Vĩnh Yên. Năm 1926, khi đang học trường Cao đẳng Thương mại, ông đã nhiều lần gửi yêu cầu của mình lên chính quyền Pháp nhưng đều không được chấp nhận. Năm 1927, ông lập ra tổ chức cách mạng Việt Nam Quốc dân Đảng với mục đích “liên lạc tất cả anh em đồng chí không phân biệt giai cấp tôn giáo, dùng võ lực để lấy lại quyền độc lập cho nước Việt Nam”, lập một Chính phủ cộng hòa theo chủ nghĩa dân chủ xã hội.

Năm 1930, cuộc khởi nghĩa Yên Bái thất bại, ông bị thực dân pháp xử tử cùng 12 người vào ngày 17/6/1930. Trước lúc hi sinh ông đã tuyên bố: “Không thành công thì cũng thành nhân” quả thực như vậy, mặc dù cuộc khởi nghĩa thất bại nhưng đã có một tiếng vang rất lớn, tên tuổi của ông đã được ghi danh sử sách.

Trần Phú (1904-1931)

Ông cũng sinh năm Giáp Thìn tại xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh. Ông đỗ đầu trường Cao đẳng Tiểu học (1922), rồi về dạy trường tiểu học Cao Xuân Dục. Bước ngoặt trong cuộc đời cách mạng của ông là được cử sang Quảng Châu bắt liên lạc với Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Tại đây, Trần Phú đã gặp Nguyễn Ái Quốc và được dự lớp huấn luyện chính trị do Người giảng dạy, sau đó được kết nạp vào Cộng sản Đoàn và học tập tại trường Đại học Phương Đông ở Matxcơva.

Tháng 4/1930, ông về nước hoạt động, sau một thời gian ngắn được bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời và được giao trọng trách dự thảo Luận cương chính trị và đã được Hội nghị Trung ương tháng 10/1930 thông qua. Luận cương chính trị của Trần Phú cùng với Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo đã xác định rõ con đường phát triển của cách mạng Việt Nam.

Cũng trong hội nghị này ông được bầu làm Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, là Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng. Trên cương vị là Tổng Bí thư, ông đã có những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng, của nhân dân. Ông bị bắt khi đang làm nhiệm vụ vào tháng 4/1931 tại Sài Gòn và hi sinh vào tháng 9/1931 tại nhà thương Chợ Quán khi mới 27 tuổi.

Xuân Diệu (1916-1985)

Xuân Diệu là nhà thơ lãng mạn trữ tình, một nhà phê bình tinh tế, một nhà lý luận văn học độc đáo. Ông nổi tiếng từ phong trào Thơ mới với tập Thơ thơ và Gửi hương cho gió. Nhà phê bình văn học Hoài Thanh từng nhận xét: “Xuân Diệu là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới.”

Cách mạng Tháng Tám đã mở ra bước ngoặt lớn cho đời thơ Xuân Diệu. Một loạt tập thơ chan chứa tình đời, tình người ra đời như Trường ca (1945), Ngọn quốc kỳ (1945), Dưới sao vàng (1949), Riêng chung (1960)... Năm 1996, ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

Có thể nói, những nhân vật được nêu ở trên, họ là những con người xuất sắc nhất trên một phương diện nhất định nào đó. Họ đại điện cho trí tuệ, khát vọng, ý chí của người Việt Nam. Họ cũng chính là những con rồng nhỏ góp phần làm nên sức lớn – sức mạnh Việt Nam.