Nhà ga cao nhất Việt Nam nằm ở độ cao 1.500m so với mực nước biển, là tuyến đường sắt răng cưa dài nhất thế giới xuyên qua 5 hầm

Được xây dựng theo kiến trúc của người Pháp, độc đáo và hoài cổ

Cách trung tâm Đà Lạt chừng 2km về hướng Đông Bắc, nhà ga Đà Lạt là một trong những công trình kiến trúc nổi tiếng của thành phố. Nhà ga Đà Lạt đã được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 2008. Nhà ga Đà Lạt còn là nhà ga cao nhất Việt Nam vì nó nằm ở độ cao 1.500m so với mặt biển.

Ga Đà Lạt được xây dựng hoàn tất vào năm 1933 theo đồ án của các kiến trúc sư người Pháp là Revéron và Moncet. Theo gợi ý của nhà cầm quyền Pháp thời bấy giờ thì nhà ga phải hội đủ điều kiện kỹ thuật và mặt tiền của ga phải thiết kế như thế nào đó để cho hành khách khi lên xuống tàu có cảm giác đây là một nhà ga mùa hè. Nhưng sau khi vẽ đồ án ga Đà Lạt, ngoài ý của chính quyền như đã nói trên, hai kiến trúc sư Revéron và Moncet đã đưa vào đồ án ý nghĩa ngộ nghĩnh của mình là muốn gợi cho du khách đến Đà Lạt ý niệm: dãy Langbiang với ba đỉnh cao đón mời du khách từ khi bước chân xuống tàu. Chiếc đồng hồ đặt trên “đỉnh núi” ở mặt tiền nhà ga tượng trưng cho thời gian bác sĩ Yersin chinh phục cao nguyên Lâm Viên mà ông đã ghi trong nhật ký.

Mặt sau nhà ga, từ dãy hành lang nhìn ra là một đường hỏa xa chạy dài tượng trưng cho sở thích phiêu lưu tang bồng của Yersin. Bên trong nhà ga nhìn lên là cả một khoảng không gian rộng lớn với các góc cạnh, đường nét ngay hàng thẳng lối, vừa uy nghi cao cả, cũng như vừa chân thật, giản dị như chính cuộc đời của Yersin.

Ngoài ra việc thiết kế trần nhà theo lối vòm cao, xung quanh có các ô kính màu vừa để trang trí vừa để tăng cường chiếu sáng cho nhà ga, phòng bán vé, phòng khách, phòng nhận hàng…tạo thành một dãy dài nên không án ngữ và làm vướng mắt du khách. Đứng trong nhà ga người ta có cảm giác như đứng trong lòng dãy núi cao ấm cúng, vui vẻ, tiếng ồn vang vọng tạo ra ấn tượng mạnh mẽ sâu sắc khó quên trong buổi gặp mặt cũng như lúc chia tay.

Trên lớp tường đế bao quanh nhà ga, ở chân cột trụ vòm cửa trước, cửa sau là những khóm hoa đỏ thắm, (một loài hoa có xuất xứ từ nước Pháp). Đứng ngoài nhìn vào ta có cảm giác như nhà ga được đặt gọn trong một chậu hoa khổng lồ.

Về kiến trúc, nhà ga Đà Lạt được thiết kế theo kiểu mái xuôi của vùng núi miền Trung nước Pháp - vùng Massif Central, nên mái đủ độ dốc như sườn núi và rất hợp với vùng có nhiều mưa như Đà Lạt giúp thoát nước nhanh, khó bám rêu làm bẩn mái. Xung quanh có các ô kính chạy để luôn luôn đưa ánh sáng từ các hướng vào phòng ga, nhờ vậy không bị tối tăm khi không có điện. Ngoài ra nhà ga còn mang nét đặc thù riêng của Đà Lạt đó là kiến trúc mặt trước của nhà ga lấy hình dáng đỉnh núi cao của dãy Langbiang làm biểu trưng, đồng thời gợi nhớ kỷ niệm về Yersin - nhà bác học có nhiều đóng góp to lớn trong việc khám phá và xây dựng thành phố Đà Lạt.

Sở hữu nhiều kỷ lục tại Việt Nam.

Với lịch sự 91 năm tồn tại, cùng với ga Hải Phòng, ga Đà Lạt được xem là nhà ga cổ kính nhất còn lại ở Việt Nam. Tuy nhiên hiện nay, nhà ga Đà Lạt đã bị tách khỏi hệ thống đường sắt quốc gia Việt Nam. Nhà ga chỉ duy trì một đoàn tàu gồm 1 đầu máy và 4 toa đi về tới ga Trại Mát nằm ở phía đông, cách Đà Lạt 7km, phục vụ mục đích du lịch. Bên cạnh đó, ở đây bán vé liên vận trên tuyến đường sắt Thống Nhất, đi từ ga Nha Trang (Khánh Hoà) và phục vụ xe ô tô trung chuyển Đà Lạt – Nha Trang.

Ga Đà Lạt cũng là nơi duy nhất có đầu máy hơi nước và đường sắt răng cưa. Nhà ga này sở hữu hệ thống đường ray xe lửa thông qua 5 hầm với độ dốc lên đến 12%. Chính vì vậy, phải sử dụng đường ray và đầu máy răng cưa dài 16km. Khi ấy, đường sắt và đầu máy có bánh xe răng cưa chỉ có ở Thụy Sĩ và Việt Nam.

Hệ thống xe lửa loại này có thêm một đường ray ở chính giữa, đó là răng móc như lưỡi cưa, ăn khớp với bánh xe của đầu tàu kéo cũng có răng được chế tạo đặc biệt mà không có ở các đầu tàu xe lửa loại thường, dùng để kéo đoàn tàu lên dốc và giữ cho không bị tuột nhanh khi xuống dốc. Khi tuyến đường sắt ngừng hoạt động năm 1972, đường sắt răng cưa Đà Lạt đã bị gỡ bỏ trong sự tiếc nuối của bao nhiêu người.

Sau đó, ngành đường sắt Thụy Sĩ đã ngay lập tức ngỏ ý thu mua lại tất cả các đầu máy chạy tuyến đường sắt răng cưa còn lại ở Việt Nam. Năm 1990, đề xuất của họ đã được chấp thuận và các đầu máy hơi nước đã được “hồi hương” về Thụy Sĩ.

Nhà ga Đà Lạt là một công trình kiến trúc vừa duyên dáng vừa độc đáo, kết hợp lối kiến trúc phương Tây với kiểu kiến trúc nhà rông Tây Nguyên. Hiếm có nhà ga nào trên mảnh đất Việt Nam này đặc biệt đến như thế. Không chỉ cổ, ga Đà Lạt được đánh giá là nhà ga đẹp nhất, độc đáo nhất, nơi duy nhất có đầu tàu chạy bằng hơi nước, ga cao nhất Việt Nam với độ cao 1500m so với mặt biển.