Một tỉnh giàu có đề xuất cải tạo thành cổ duy nhất Nam Bộ làm quảng trường

Mới đây, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã kiến nghị UBND tỉnh giao cho đơn vị này chủ trì phối hợp cùng UBND TP. Biên Hòa và Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện việc rà soát, đánh giá hiện trạng và đề xuất các giải pháp cải tạo không gian nhằm thiết lập một quảng trường tại thành cổ Biên Hòa. Động thái này không chỉ thể hiện sự quan tâm đến việc bảo tồn di tích lịch sử mà còn mong muốn phát huy giá trị văn hóa cho cộng đồng.

Theo đánh giá của Sở Xây dựng, mặc dù TP. Biên Hòa là một đô thị lớn, nhưng hiện nay nhiều thiết chế văn hóa như nhà hát, quảng trường, sân vận động… vẫn chưa được đầu tư xây dựng đúng mức hoặc đã xây dựng nhưng chưa tương xứng với quy mô của thành phố. Tình trạng này dẫn đến việc đô thị Biên Hòa đang thiếu hụt các công trình văn hóa phục vụ đời sống cộng đồng, gây ra cảm giác "thiếu và yếu" trong lĩnh vực đầu tư hạ tầng văn hóa.

Trước thực trạng này, Sở Xây dựng đã đề xuất nhiều ý tưởng nhằm chỉnh trang và hình thành các quảng trường kết nối với các địa danh lịch sử của Biên Hòa, từ đó nâng cao giá trị văn hóa và phục vụ nhu cầu tinh thần của người dân.

Một trong những đề xuất quan trọng là cải tạo di tích thành cổ Biên Hòa, nhưng vẫn tuân thủ nguyên tắc không can thiệp vào cấu trúc của di tích. Thay vào đó, việc cải tạo sẽ tập trung vào việc nâng cao không gian và cảnh quan, tăng cường giá trị giáo dục và kết nối cộng đồng. Những hoạt động như tham quan, triển lãm hình ảnh và lịch sử về vùng đất Biên Hòa cũng sẽ được phát triển.

Theo tài liệu lịch sử, thành cổ Biên Hòa được xây dựng vào năm Gia Long thứ 15 (1816) với tên gọi "thành Cựu" và được xây dựng bằng đất. Di tích này có chu vi dài 338 trượng, cao 8 thước 5 tấc, với hào bao quanh rộng 4 trượng và sâu 6 thước. Thành cổ được thiết kế với bốn cửa ngõ và một kỳ đài, tạo thành một công trình kiên cố và có tính chiến lược cao.

Vào năm 1837, thành Cựu được xây dựng lại bằng đá ong và đổi tên thành thành Biên Hòa. Tuy nhiên, sau nhiều cuộc chiến tranh, di tích này đã bị tàn phá và hiện chỉ còn khoảng 1 ha với ba đoạn tường thành, một chòi tháp canh cùng hai ngôi biệt thự thời Pháp. Vào năm 2008, thành cổ Biên Hòa được xếp hạng là di tích cấp tỉnh. Đến năm 2013 thì được Bộ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận di tích cấp quốc gia.

Mặc dù nằm giữa trung tâm TP. Biên Hòa, nhưng theo ghi nhận của báo Thanh Niên, thành cổ Biên Hòa thường xuyên đóng cửa và rất ít người tìm đến tham quan. Như Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã chỉ ra: "Nó vẫn tồn tại nhưng im lìm lặng lẽ và dường như bị lãng quên giữa lòng đô thị, nơi chúng ta thường ngày vẫn qua lại, lại qua nhưng mấy ai biết rằng nơi đây dấu ấn một thời hình thành phát triển hơn 325 năm Biên Hòa". 

Bên cạnh thành cổ Biên Hòa, Sở Xây dựng cũng đề xuất cải tạo một di tích khác là quảng trường Sông Phố, nhằm mở rộng không gian văn hóa và tăng cường kết nối cộng đồng.

Với những đề xuất cải tạo và đầu tư hợp lý, thành cổ Biên Hòa có thể trở thành một điểm nhấn văn hóa, không chỉ giúp tôn vinh giá trị lịch sử mà còn góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân địa phương. Những kế hoạch này không chỉ là bước đi quan trọng trong việc bảo tồn di sản văn hóa mà còn mở ra cơ hội cho các hoạt động giao lưu, học hỏi và phát triển cộng đồng.

Việc cải tạo thành cổ Biên Hòa thành một quảng trường sẽ không chỉ đem lại không gian sinh hoạt văn hóa cho người dân mà còn giúp nâng cao nhận thức về lịch sử và văn hóa địa phương. Qua đó, góp phần khôi phục vị thế của Biên Hòa như một điểm đến hấp dẫn cho du khách trong và ngoài nước.

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, tính đến năm 2023, nếu không tính TP. HCM, Đồng Nai là tỉnh xếp thứ 2 về mức GDP bình quân đầu người (sau tỉnh Bình Dương và TP. HCM). Cụ thể, GDP bình quân đầu người của Đồng Nai đạt 92 triệu đồng/người/năm, trong khi đó tỉnh Bình Dương là 113 triệu đồng/người/năm và TP. HCM là 107 triệu đồng/người/năm.