Lỗi tại "quy trình"

“Quy trình” hiện rất phổ biến trong khu vực công và các công việc thuộc nhà nước, nhằm bảo đảm các vấn đề hợp lý hóa và minh bạch hóa các công việc. Cụ thể, đưa ra quy trình mục đích là nhằm làm rõ các bước đi trong công tác, giúp mọi người hình dung được rõ ràng, trình tự, thực hiện công việc theo chức năng, nhiệm vụ, vai trò, của mình được tổ chức phân công giao phó. Bên cạnh đó, có sự tham gia của các cá nhân và tập thể, các ban ngành, nhằm mục đích cho sự kiểm soát lẫn nhau trong công việc. Tránh sự sai sót và có biểu hiện trục lợi, tham nhũng cho cá nhân.

"Quy trình" được xây dựng trên nhiều lĩnh vực, trong đó cũng có những lĩnh vực nhạy cảm của xã hội như: “Quy trình tổ chức tuyển chọn cán bộ, quy trình giải quyết khiếu nại tố cáo, quy trình thu chi ngân sách, quy trình tổ chức đấu thầu…”. Tất cả những công việc đó đều làm đúng và chặt chẽ, hay nói cách khác là dựa trên các văn bản pháp luật hiện hành để thực hiện.

Tuy nhiên, gần đây 2 chữ "quy trình" dường như đang bị một số người lợi dụng để trốn tránh trách nhiệm, để biện minh cho việc làm sai trái gây thiệt hại cho xã hội.

Sau loạt bài về “Bệnh viện nhi đồng thành phố”, phóng viên báo Người Tiêu Dùng đã đi gặp nhiều cơ quan có liên quan và lãnh đạo trực tiếp trong các vụ việc nêu trên thì được trả lời là chúng tôi làm đúng “quy trình” không có sai, còn việc sai như thế nào chúng tôi xem xét lại. Câu nói luôn phát ra, theo chúng tôi, là như một phản ứng “phong trào” cũng như trước đây, đi đâu cũng nghe mấy từ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hay xã hội hóa… Phải chăng, đây là một cách nói cho có, một cách trả lời cho qua việc?

Chẳng hạn, doanh nghiệp do con ông cháu cha lãnh đạo bị thua lỗ nặng, dư luận nghi thua lỗ là do sai lầm trong việc lựa chọn lãnh đạo, thì chống chế bằng cách nói rằng việc bổ nhiệm đã được thực hiện theo quy trình.

Bác sĩ chẩn đoán bệnh sai, dẫn đến hậu quả người bệnh bị cưa chân do hoại tử, mọi người bức xúc, báo chí lên án đòi làm rõ trách nhiệm của cá nhân và lãnh đạo thì đem “quy trình” ra để đối phó. Thêm vào đó, thủy điện xả lũ về hạ nguồn gây ngập úng, nhấn chìm cây cối, hoa màu, nhà cửa, gia súc, thậm chí cả con người, đòi bồi thường thiệt hại thì chủ doanh nghiệp cho rằng đòi hỏi không có căn cứ vì thủy điện chỉ xả lũ theo đúng... “quy trình”.

Thật ra “quy trình” nghiệp vụ do con người xây dựng để tổ chức thực hiện công việc theo những thể thức được xác định. Còn thực hiện công việc như thế nào và dẫn đến hệ quả ra sao lại lệ thuộc vào con người.

Nguyên tắc sống và cư xử khi ai làm một việc gì đó mà gây thiệt hại cho xã hội, cho người khác thì phải chịu trách nhiệm. Chẳng có cái luật nào, cũng chẳng có cái đạo lý nào nói rằng cứ làm đúng “quy trình” thì được miễn trách nhiệm pháp lý. Thiết nghĩ, đá trách nhiệm cho hai chữ “quy trình” để tránh hệ lụy cho bản thân là một việc làm, một hành động quá hèn nhát, không bản lĩnh của cá nhân hay tập thể. Điều đó đồng nghĩa với lối sống vô cảm, vô trách nhiệm đối với xã hội, cần lên án.

 Trần Phong