Kỳ bí hang động tự nhiên độc nhất vô nhị ở Việt Nam được dùng làm hầm đường bộ, chứa được cả trăm người

Đi qua tỉnh lộ 207 ở địa phận huyện Hạ Lang, tỉnh Cao Bằng, những vị khách đến từ phương xa không khỏi ngạc nhiên khi tuyến đường này chạy xuyên qua một hang động rất độc đáo. Đó chính là hang Ngườm Bang, một hang động tự nhiên xuyên qua dãy núi Phia Rân, nối liền hai xóm Bản Thuộc, xã Đồng Loan và xóm Bang Trên (nay là xóm Hợp Nhất), thuộc xã Lý Quốc, huyện Hạ Lang.

So với nhiều hang động khác của huyện Hạ Lang, hang Ngườm Bang không có không gian huyền ảo hay nhiều thạch nhũ đẹp nhưng lại mang huyền tích nhiều ly kỳ và cũng gắn với dấu mốc lịch sử, đồng thời có giá trị kết nối giao thông, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Huyện Hạ Lang có diện tích núi đá vôi khá lớn, trước đây, giao thông không thuận tiện, nhân dân giữa các vùng, miền qua lại chủ yếu bằng những con đường mòn trên vách núi với độ cao lớn, địa hình hiểm trở. Từ lâu, qua quá trình đi lại, người dân đã phát hiện có hang xuyên qua lòng núi giữa 2 xóm Bản Thuộc, xã Đồng Loan và Bản Bang, xã Lý Quốc (Hạ Lang). Tên gọi của hang Ngườm Bang xuất phát từ tiếng gọi địa phương, "Ngườm" có nghĩa là hang, "Bang" là địa danh của xóm.

Theo các cụ cao tuổi ở nơi đây kể lại, trước đây nhân dân đi lại từ xóm này sang xóm khác phải vượt lên trên hang đá, qua khe núi khoảng 2 km và mất trên một giờ. Khi mới phát hiện, hang có diện tích hẹp, trong lòng hang có dòng suối chảy từ xóm Bản Thuộc xuyên qua xóm Bản Bang, nhân dân đã cùng nhau kê đá trong lòng hang để tạo thành con đường đi lại. Lòng hang rất tối nên khi qua lại, mọi người phải chuẩn bị bó đuốc đốt soi đường, đi lại vào ban ngày, tổ chức thành đoàn đông người mới dám qua bởi đã có không ít lần người dân qua khu vực này phát hiện và từng va chạm với nhiều loài thú dữ, như: hổ, báo, rắn...

Đặc biệt, có câu chuyện nhân dân quanh vùng lưu truyền: Từ ngày xưa, dân cư còn thưa thớt, rừng cây rậm rạp, trong Ngườm Bang có "tua ngược" mà dân gian đồn thổi là động vật vừa sống trên cạn và dưới nước, có thể biến thành nhiều hình dạng khác nhau. Trong hình dạng người, "tua ngược" ở vùng cổ và gáy vẫn có vẩy cá nên lên cạn phải lấy rêu hay cỏ quấn quanh cổ, nếu ai cả tin không nhận ra dễ bị hại. Có lúc "tua ngược" biến thành con bò ăn hoa màu và được gọi là "tua mò nặm" có nghĩa là con bò nước... Hiện nay, tại xóm Bản Bang, một số địa danh vẫn còn có tên "khưa mò nặm", nghĩa là vũng nước bò nước. Cũng có câu chuyện khác, đó là trong Ngườm Bang có suối nước chảy róc rách suốt ngày đêm và rất nhiều cá. Thời tiết u ám, khi đi lại có thể phát hiện những đàn cá nhảy, nhiều con cá khi nhảy đã mắc cạn trên những vách đá... Dẫu không ai kiểm chứng nhưng những câu chuyện dân gian về Ngườm Bang vẫn lưu truyền đến bây giờ.

Ngườm Bang cũng gắn với lịch sử của địa phương, trước và sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, lực lượng cách mạng đã sử dụng Ngườm Bang để chốt chặn chống phỉ mở rộng địa bàn hoạt động, ngăn cản chúng cướp phá nhà cửa của nhân dân.  Ngườm Bang còn là nơi tản cư của trường học và họp chợ của nhân dân trong thời kỳ chiến tranh.

Ngày nay, hang Ngườm Bang có chiều dài gần 100 mét, rộng hơn 10 mét, cao 10 mét. Hai bên vách hang có nhiều dấu vết của quá trình đục đẽo, mở rộng. Dù vậy, đầu phía Tây của hang vẫn còn giữ được một phần hang động tự nhiên có diện tích khá lớn, có thể chứa được đến cả trăm người.

Nhiệt độ trong hang luôn mát lạnh vào mùa hè, ấm áp vào mùa đông, là nét đặc trưng của các hang động đá vôi. Vào mùa mưa, một dòng suối nhỏ sẽ chảy qua nền hang, tụ lại ở cửa hang thành một hồ nước nhỏ. Chạy xe qua hang Ngườm Bang thực sự là trải nghiệm có 1-0-2, vì đây chính là hang động tự nhiên duy nhất ở Việt Nam được sử dùng làm hầm đường bộ.

Hai cửa hang vẫn giữ được những nét kiến tạo tự nhiên, được bao phủ bởi thảm thực vật rậm rạp, khác biệt hoàn toàn với dáng vẻ nhân tạo của các hầm đường bộ thường thấy, cảnh quan nguyên sơ và kỳ vĩ khiến những người có dịp chiêm ngưỡng không khỏi bị choáng ngợp.

Ngườm Bang ngày nay tuy đã có sự tác động của con người, nhưng không làm mất đi nét đẹp riêng biệt gắn liền với thiên nhiên núi rừng, tạo cho du khách sự tò mò, thích thú khi qua địa điểm độc đáo này.Có thể nói, hang động này là điểm đến rất thú vị dành cho những du khách yêu thích khám phá những điều mới lạ ở mảnh đất Cao Bằng.