Hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn về trụ và trạm sạc phục vụ phát triển thị trường xe điện

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ sớm ban hành về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho các trạm sạc xe điện để thực hiện mục tiêu trung hoà carbon năm 2050 cũng như đồng bộ các quy hoạch quốc gia đã được phê duyệt, ngày 20/9, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đồng chủ trì cuộc họp về việc xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến trạm sạc xe điện.

Bộ trưởng KH&CN Huỳnh Thành Đạt.

Cuộc họp đã nghe Cục trưởng Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương Phạm Nguyên Hùng báo cáo những vấn đề về cơ sở hạ tầng trạm sạc điện hiện nay. Theo ông Hùng, hiện đã có đầy đủ công nghệ sạc nhanh, đáng tin cậy và tiện lợi hỗ trợ việc sử dụng xe điện trở nên dễ dàng hơn, thúc đẩy giao thông vận tải thân thiện môi trường và giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Cơ sở hạ tầng sạc cho xe điện hoàn chỉnh bao gồm cơ sở hạ tầng điện, cơ sở hạ tầng điều khiển và liên lạc, cổng sạc và giắc cắm đáp ứng các tiêu chuẩn khác nhau.

Trên thế giới, Trung Quốc, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) là 3 thị trường phát triển xe điện rất mạnh. Ở các thị trường này, công nghiệp sạc điện bao gồm việc sản xuất, lắp đặt các trạm sạc điện, dịch vụ thu phí sạc điện và các dịch vụ khác đang tăng lên nhanh chóng và phát triển theo hai mô hình cơ bản, bao gồm các công ty sản xuất ô tô tự xây dựng trạm sạc riêng của hãng; các công ty chuyên về trạm sạc đầu tư xây dựng.

Còn tại nước ta, một số doanh nghiệp đang tiến hành sản xuất, lắp ráp ô tô điện như Vinfast với xe điện chạy pin (BEV), Hyundai Thành Công với xe điện chạy pin (BEV) và xe hybrid (HEV), Thaco với xe hybrid (HEV) và plug-in hybrid (PHEV), TMT với xe điện chạy pin cỡ nhỏ (mini-BEV).

Quang cảnh cuộc họp.

Năm 2023, tổng cộng 15.676 xe BEV và 5.220 xe HEV/PHEV được tiêu thụ tại Việt Nam. Trong 6 tháng đầu năm 2024, tổng cộng 17.536 xe BEV được tiêu thụ, bao gồm 17.482 xe sản xuất, lắp ráp trong nước và 54 xe nhập khẩu. Với sự phát triển nhanh của xe ô tô điện những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp bày tỏ mối quan tâm đối với thị trường cung cấp các thiết bị và dịch vụ cho phương tiện giao thông điện, đặc biệt là trạm sạc điện cho xe ô tô điện tại Việt Nam.

Tại cuộc họp, đại diện các đơn vị chuyên môn của hai Bộ cũng đưa ra những đề xuất về phương hướng phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương trong thời gian tới nhằm tháo gỡ vướng mắc, sớm xây dựng được những tiêu chuẩn, quy chuẩn cụ thể liên quan đến trạm sạc xe điện.

Phát biểu tại cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt đánh giá, xe điện ở Việt Nam được người tiêu dùng ngày càng đón nhận, ưa chuộng và phát triển. Cùng với việc nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ, hỗ trợ về tài chính, hạ tầng trạm sạc cũng là yếu tố đang được nhiều nước tập trung đầu tư. Việt Nam cũng không nằm ngoài cuộc đua về hạ tầng trạm, đặc biệt, nhờ sự đầu tư quyết liệt của VinFast, Việt Nam đang trở thành một trong những quốc gia có lượng cổng sạc hàng đầu khu vực cũng như thế giới.

Chỉ tính riêng trạm sạc của VinFast, theo quy hoạch, cả nước có khoảng 150.000 cổng sạc phủ khắp 63 tỉnh thành. Mức độ tăng trưởng trạm sạc xe thời gian gần đây cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực và các nước có trạm sạc lớn như Mỹ và Hàn Quốc - Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nói và cho biết, nếu không kịp thời có chính sách hỗ trợ phát triển mạng lưới trạm sạc, chưa xây dựng hoàn thiện được quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan đến trạm sạc sẽ dẫn đến sự thiếu đồng bộ, thống nhất trong triển khai hệ thống trạm sạc cả nước.

Theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, Bộ Khoa học và Công nghệ đã công bố 8 tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) liên quan đến trạm sạc dùng cho xe điện và 3 tiêu chuẩn Việt Nam về ổ cắm. Tháng 4/2024, Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành Thông tư sửa đổi bổ sung quy định về đo lường đối với phương tiện nhóm 2 với nội dung bổ sung "thiết bị đo điện năng sạc pin xe điện" và ban hành kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn Kỹ thuật quốc gia năm 2024 trong đó, Bộ đang xây dựng 8 tiêu chuẩn Việt Nam về ổ cắm điện, sạc điện đối với phương tiện giao thông xanh. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt, trong hệ thống tiêu chuẩn quốc gia Việt Nam chưa có quy chuẩn Việt Nam đối với hệ thống trạm sạc xe điện.

Để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ trong công tác quản lý nhà nước về trụ/thiết bị sạc điện, Bộ Công Thương đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ sớm xây dựng, ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn về yêu cầu thiết kế, lắp đặt, vận hành đối với trụ/thiết bị sạc điện cho xe điện, đảm bảo phù hợp với các dòng xe điện lưu thông trên lãnh thổ Việt Nam. Về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh, theo báo cáo của Ủy Ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia, các tiêu chuẩn liên quan đến trạm sạc xe điện đã được ban hành. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ Khoa học và công nghệ sẽ có báo cáo về các tiêu chuẩn này.

“Các quy chuẩn của Việt Nam về trạm sạc điện, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ thực hiện nhiệm vụ này và có sự phối hợp với Bộ Công Thương. Hiện nay, các thông số kỹ thuật liên quan đến quy chuẩn này đã có trong tiêu chuẩn”- Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt cho hay, đồng thời đề nghị Bộ Công Thương có văn bản báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phân công cho Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng quy chuẩn theo quy trình rút gọn. Còn nội dung khác liên quan đến trách nhiệm của Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ sẵn sàng phối hợp.

Trên cơ sở ý kiến của Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt và các đơn vị chuyên môn của hai Bộ, kết luận tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, phát triển xe điện là xu hướng chủ đạo của thế giới, Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế, giao thông vận tải cũng là một trong những lĩnh vực có lượng phát thải tương đối lớn. Để đạt mục tiêu trung hòa carbon, việc thay đổi các phương tiện giao thông từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang dùng điện cũng đóng vai trò rất quan trọng. Đây là nhiệm vụ cấp bách mà Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên. 

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cho xe điện và trạm sạc điện không chỉ là công cụ giúp cho quản lý nhà nước mà còn góp phần định hướng cho các nhà sản xuất, lắp ráp ô tô và ngành công nghiệp hỗ trợ trong việc bảo vệ và khuyến khích người tiêu dùng sử dụng các phương tiện giao thông giảm phát thải. Bên cạnh các quy chuẩn, tiêu chuẩn chung cho các trụ, trạm sạc điện đã có, thì hiện nay còn thiếu những quy chuẩn, tiêu chuẩn cụ thể. Đặc biệt cũng chưa có quy định cụ thể trong việc xác định vị trí, địa điểm để xây dựng những trụ, trạm sạc điện và những quy chuẩn kỹ thuật về an toàn điện và loại hình năng lượng cung cấp cho hình thức này.

Để thực hiện những ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và thống nhất những ý kiến tại cuộc họp, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị:

Sau cuộc họp, Bộ Công Thương và Bộ Khoa học & Công nghệ sẽ cùng hoàn thiện biên bản cuộc họp, trong đó cần thống nhất nhiệm vụ của hai Bộ, đồng thời cần xác định rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành có liên quan như Bộ Giao thông, Bộ Xây dựng và chính quyền các địa phương trong việc xây dựng quy chuẩn về trạm sạc xe điện và các quy định có liên quan đến xác định vị trí, địa điểm, nguồn cấp điện cho các trạm/trụ điện, đây là yếu tố để trình Thủ tướng phân nhiệm vụ cho các đơn vị bảo đảm rõ người, rõ trách nhiệm và rõ thời gian hoàn thành.

Bên cạnh đó, các đơn vị chức năng có liên quan của Bộ Công Thương cần khẩn trương nghiên cứu, rà soát, điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 để bổ sung thêm nguồn điện phục vụ cho việc lắp đặt các trạm sạc; nghiên cứu và xây dựng tiêu chuẩn kỹ thuật về hệ thống cung cấp điện và phương án cấp điện cho các trạm sạc điện.

Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị, bên cạnh những tiêu chuẩn, quy chuẩn chung đã có, Bộ Khoa học và Công nghệ cần sớm xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật riêng cho các trụ/ trạm sạc. Việc này cần triển khai theo quy trình rút gọn để có thể hoàn thành trong tháng 9/2024.

Đồng thời, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông bổ sung quy hoạch xây dựng các trạm sạc điện ở tất cả tòa nhà, khu dân cư, trạm dừng nghỉ trên đường cao tốc…Chính quyền địa phương cũng cần rà soát, bổ sung các địa điểm có thể xây dựng được trạm sạc xe điện.