Hàn the trong thực phẩm - Kẻ thù của sức khỏe

Bún, phở, bánh cuốn, giò, chả, nem chua là những món ăn yêu thích và phổ biến với đại đa số những người dân Việt Nam thế nhưng hiện nay báo chí và các phương tiện truyền thông vẫn hàng ngày đưa tin khuyến cáo người tiêu dùng về các sản phẩm có chứa hàn the cao quá mức mặc dù đây là chất phụ gia bị cấm đưa vào thực phẩm.

Việc dùng nhiều hàn the có thể gây ngộ độc cấp và mãn tính. Nó có thể gây trầm cảm, làm tổn thương thận, rối loạn chức năng, bất lực... Theo một số tài liệu, hàn the làm teo dịch hoàn và không loại trừ khả năng gây ung thư cho người tiêu dùng.

Hàn the được sử dụng trong thực phẩm có tên hóa học là borax.

Hàn the, tên hóa dược là borax, là muối natri của acid boric. Đây là một chất sát khuẩn và nấm yếu, được dùng trong y tế để làm săn, dùng ngoài để diệt khuẩn và nấm nhẹ. Trước đây, borax có trong các công thức thuốc điều trị loét aptơ, nước súc miệng, trị viêm miệng, viêm nhiễm mắt mũi... nhưng hiện ít được dùng vì có thuốc khác tốt hơn và ít tác dụng phụ. Nhiều y văn và dược văn ghi rõ: Không dùng boric hoặc borax đường uống.

Theo y thư cổ, hàn the còn gọi là bồn sa, bàng sa, bồng sa, nguyệt thạch; vị ngọt, tính mát mặn, giúp chữa sốt, tiêu viêm, giải độc. Có một thời hàn the được dùng bào chế bột trị đau dạ dày và thuốc ho. Không biết từ bao giờ, người ta cho hàn the vào bún, bánh phở, bánh đúc, bánh cuốn, bánh đa, thạch, xu xê, giò, chả và nhiều thức ăn khác.

Giò chả chứa nhiều hàn the có độ giòn dai hơn bình thường và bảo quản được rất lâu (Ảnh minh họa)

Trong cuốn sách "Hỏi đáp về vệ sinh an toàn thực phẩm" do Bộ Y tế phát hành vào tháng 3/2001, có viết: "Hàn the có thể gây ngộ độc cấp tính cho người sử dụng với liều lượng thấp. Liều từ 5 g trở lên đã gây ngộ độc cấp tính, có thể dẫn đến tử vong.

Khi vào cơ thể, hàn the khó bị đào thải mà tích tụ ở gan, khi lượng tích tụ đủ lớn sẽ gây bệnh mạn tính". Với tiêu hóa, nó gây nôn mửa, đau bụng tiêu chảy; với da thì gây ban đỏ dẫn đến tróc vẩy. Về thần kinh, hàn the gây kích thích dẫn đến trầm cảm, suy giảm trí nhớ hoặc kích thích màng não, thay đổi nhiệt độ cơ thể. Với đường niệu, nó gây hư hại đặc biệt cho thận và toàn thân, gây rối loại chức năng, yếu ớt, bất lực, rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc.

Tuy nhiên, tác động của hàn the chủ yếu là mãn tính. Thường gặp là các ca nhiễm độc trường diễn do tích luỹ hàn the qua nhiều lần ăn thực phẩm chứa chất này. Tác hại đặc biệt nghiêm trọng đối với thai nhi và trẻ em. Vì vậy, phấn rôm nếu có một lượng nhỏ acid boric thì trên nhãn phải ghi rõ "không dùng cho trẻ sơ sinh".

Mặc dù hàn the bị bộ Y Tế liệt kê vào danh mục các chất bị cấm sử dụng cho thực phẩm nhưng trên thực tế, chưa bao giờ hàn the lại được sử dụng rộng rãi như bây giờ. Tại các điểm trung chuyển hàn the lớn nhất Hà Nội như chợ Hàng Da, chợ Đồng Xuân - Bắc Qua, chợ Hôm, một số phố như phố Hàng Buồm, Hàng Đường…, hàn the Trung Quốc được bán với giá 4.000-5.000 đồng/kg, hàn the Mỹ(?) giá cao hơn, khoảng 8.000 đồng/kg.

Hàn the được bày bán tràn lan tại các chợ (Ảnh minh họa)

Những người bán cá cho biết họ dùng hàn the hòa vào nước tưới lên cá, sau khoảng 1 tuần cá mới có biểu hiện ôi thiu. Hiện nay, giò, chả, nem... cũng cần đến sự "trợ giúp" của hàn the. Và điều đáng lo ngại là hầu hết những người bán và sử dụng hàn the đều không hiểu hết tính chất độc hại của chất này.

Điều đáng nói là trong số hơn 1000 kết quả khi được hỏi về hàn the có 67,8% người được hỏi trả lời rằng biết hàn the là chất vô cùng độc hại nhưng không còn sự lựa chọn nào khác, 22,6% trả lời không để ý, 6,7% cho là ít nên sẽ không sao và 2,9% cho rằng hàn the không gây ảnh hưởng gì.

Mặc dù độc hại nhưng một số người do vô ý, thiếu hiểu biết hay cố tình vì lợi nhuận vẫn cho thêm hai hóa chất này vào các loại thực phẩm cần có độ giòn, độ dai, khó bảo quản như: bánh phở, hủ tiếu, nem, chả, dưa chua…

Để ngăn ngừa việc sử dụng ngày càng nhiều các độc chất trong thực phẩm hàng ngày, đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa người sản xuất, các cơ quan chức năng với truyền thông đại chúng, bằng cách: giáo dục nâng cao trình độ hiểu biết trong dân nhằm bỏ thói quen dùng hóa chất trong thực phẩm hàng ngày; tăng cường kiểm tra các cơ sở sản xuất và có biện pháp mạnh đối với những trường hợp vi phạm.

Mọi thông tin thêm mời các bạn xem tại mục Cảnh báo.

Huy Phong (TH)

Nên đọc

Những loại hạt ăn vặt ngày tết ngon và tốt cho sức khỏe

Mỹ thu hồi sản phẩm chăm sóc sức khỏe dành cho phụ nữ

Hải sản tẩm urê gây hại cho sức khỏe

Thú cưng ăn thức ăn nhiễm khuẩn cũng suy yếu sức khỏe như người