Giải mã những “chung cư” đầu tiên trên thế giới từ gỗ tre hàng nghìn năm vẫn chắc

Phúc Kiến Thổ Lâu là một loại nhà ở xây bằng đất nện của người Khách Gia ở vùng núi phía đông nam tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Những công trình này được xây dựng từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 20. Thổ Lâu là những cấu trúc lớn bằng đất, thường có hình dạng tròn hoặc chữ nhật, với các bức tường dày từ ba đến năm tầng và lớp mái ngói phía trên. 

Một Thổ Lâu có thể chứa được đến 800 người. Bên trong các bức tường dày này, có sảnh, nhà kho, giếng và khu vực sinh hoạt, tạo thành một cấu trúc giống như những mô hình chung cư ngày nay.

Mô hình nhà ở "chung cư" của người dân Trung Hoa từ thế kỷ 15.

Các bức tường của Thổ Lâu được xây bằng cách kết hợp đất nện với đá, tre, gỗ hoặc các vật liệu khác để tạo ra các bức tường dày khoảng 1,8m. Cây cỏ, gỗ và tre thường được sử dụng để gia cố bên trong bức tường. 

Sơ đồ xây dựng một "Thổ Lâu" căn bản.

Các nhà ở đặc biệt này có ánh sáng tốt, thông gió, chống gió, chịu đựng động đất, ấm áp trong mùa đông và mát mẻ trong mùa hè. Thời điểm lý tưởng để tham quan Thổ Lâu là từ tháng 9 đến tháng 12, khi thời tiết mát mẻ và dễ chịu. Phúc Kiến có khí hậu ôn hòa quanh năm, với nhiệt độ trung bình dao động từ 17-21 độ C. 

Thổ Lâu Phúc Kiến thường chỉ có một cổng chính, được che chắn bởi bốn cánh cửa gỗ dày khoảng 100-130mm, thường được gia cố bằng các tấm thép bên ngoài. Tầng cao nhất của Thổ Lâu có các lỗ súng để phòng thủ.

Hầu hết các Thổ Lâu ở Phúc Kiến tập trung trong một khu vực địa lý nhỏ giữa Vĩnh Định và Nam Tĩnh. Chúng được quản lý như một điểm du lịch được gọi là Thắng cảnh Thổ Lâu Nam Tĩnh, với lối vào ở thị trấn Thư Dương. 

Thổ Lâu ở Phúc Kiến thường được xây dựng quanh một sân trong và các khu vực sinh hoạt chung.

Tổng cộng có 46 Thổ Lâu ở Phúc Kiến đã được UNESCO công nhận là Di sản thế giới vào tháng 7 năm 2008, đại diện cho "một ví dụ đặc biệt về truyền thống xây dựng và minh họa chức năng cho tổ chức sinh hoạt và phòng thủ". Một số cụm Thổ Lâu nổi tiếng bao gồm Thổ Lâu Sơ Khê, Thổ Lâu Điền Loa Khanh, Thổ Lâu Hà Khanh, Thổ Lâu Hồng Khanh, Thổ Lâu Cao Bắc, Thổ Lâu Đại Địa và Thổ Lâu Nam Khê.

Hiện tại, có khoảng hơn 20.000 tòa Thổ Lâu vẫn tồn tại ở Phúc Kiến, Trung Quốc. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 3.000 dãy nhà được chính thức công nhận là Thổ Lâu Phúc Kiến. Điều này cho thấy sự quan trọng của việc bảo tồn di sản kiến trúc này, bởi chúng là biểu tượng văn hóa và lịch sử của người Khách Gia và vùng đất Phúc Kiến.