Đột phá khoa học công nghệ và chuyển đổi số thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội

Sự trưởng thành vượt bậc của phong trào sáng tạo khoa học 

Phát biểu khai mạc tại hội nghị, ông Huỳnh Thành Đạt, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho biết: Đây là hội nghị mở đầu trong chuỗi Hội nghị được tổ chức tại cả ba miền Bắc, Trung, Nam, với ý nghĩa quan trọng, nhằm hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Thế giới đang bước vào kỷ nguyên số với tốc độ phát triển chưa từng có. Trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, Internet vạn vật, blockchain… đang tái định hình phương thức sản xuất, mô hình quản trị, lối sống và cách thức phát triển. Các quốc gia đi trước đang tận dụng triệt để khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như nguồn lực trung tâm, động lực then chốt cho phát triển.

Ông Huỳnh Thành Đạt, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương

“Đối với Việt Nam, sau gần 40 năm đổi mới, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, song vẫn đối diện không ít khó khăn, thách thức: Năng suất lao động còn thấp so với khu vực; năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp chưa cao; liên kết Nhà nước - Nhà trường - Nhà doanh nghiệp còn lỏng lẻo; đội ngũ nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực chiến lược chưa đáp ứng yêu cầu. Trong bối cảnh đó, Việt Nam cần một chiến lược đột phá, không chỉ về công nghệ, mà còn về tư duy, thể chế và nguồn lực”, ông Huỳnh Thành Đạt cho biết.

Nghị quyết số 57-NQ/TW đã xác định rõ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chủ đạo để đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững, hiện thực hóa khát vọng đến năm 2045 Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao. Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025 là bước tiến lớn về thể chế, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, mở ra cơ chế, chính sách tài chính đột phá, khuyến khích mạnh mẽ đầu tư, nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới, đặc biệt trong các lĩnh vực ưu tiên.

“Do đó, hội nghị là diễn đàn để cập nhật chính sách và là nơi trao đổi thẳng thắn về thực tiễn, chia sẻ mô hình, kinh nghiệm, xác định trọng tâm hành động cho từng vùng, từng địa phương, từng ngành, từng lĩnh vực”, ông Huỳnh Thành Đạt cho biết.

TSKH. Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Chủ tịch Quỹ Hỗ trợ sáng tạo Việt Nam (VIFOTEC) cho biết, trải qua 33 năm thành lập, VIFOTEC là cơ quan thường trực đã hoàn thành tốt nhiệm vụ tổ chức khen thưởng, động viên và tôn vinh thông qua việc tổ chức thành công 29 lần giải thưởng, 17 lần hội thi, 20 lần cuộc thi. Qua đó, đã góp phần tạo nên phong trào thi đua nghiên cứu khoa học, công nghệ và lao động sáng tạo của đội ngũ trí thức và nhân dân lao động trong cả nước. “Tính từ năm 1995 đến 2024, đã có 3.252 công trình khoa học, công nghệ đăng ký tham dự, trong đó 1.116 công trình xuất sắc được vinh danh, góp phần quan trọng vào sự nghiệp phát triển đất nước” - TSKH Phan Xuân Dũng chia sẻ. 

TSKH Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam

Đặc biệt, kể từ Hội thi Sáng tạo kỹ thuật lần thứ 8 (2004 - 2005), khi Quỹ VIFOTEC được giao làm cơ quan thường trực, phong trào sáng tạo kỹ thuật đã phát triển mạnh mẽ, thu hút 5.417 giải pháp tham gia, với 787 giải pháp được trao giải, khẳng định sức lan tỏa rộng khắp của phong trào. Cùng với đó, Cuộc thi Sáng tạo dành cho thanh thiếu niên, nhi đồng toàn quốc từ năm 2005 đến nay đã thu hút 10.080 đề tài tham dự, trong đó, 1.743 đề tài được trao giải.

TSKH Phan Xuân Dũng nhấn mạnh: Nếu như những ngày đầu chỉ có 25 tỉnh, thành tham gia, thì đến 2024 có khoảng 55 tỉnh, thành phố thường xuyên gửi đề tài dự thi, minh chứng cho sự trưởng thành vượt bậc của phong trào sáng tạo khoa học trong cộng đồng học sinh, sinh viên cả nước.

Nghị quyết 57 ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị ra đời như một đột phá trong việc thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Việc đồng chí Tổng Bí thư trực tiếp làm Trưởng Ban Chỉ đạo và thành lập Hội đồng tư vấn đổi mới sáng tạo là cách làm mới giúp đảm bảo tính nhất quán và hiệu quả trong quá trình triển khai, cho phép chúng ta tin tưởng vào sự chuyển đổi thực chất nhanh chóng vào cuộc sống. Việc Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đồng tổ chức hội thảo này nhằm nâng cao nhận thức, quyết tâm phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong cả hệ thống chính trị, người dân và doanh nghiệp, tạo niềm tin, khí thế mới thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ mà Nghị quyết 57 đã đề ra - TSKH Phan Xuân Dũng nói.

Nghị quyết 57 mở đường cho phát triển nhanh và bền vững

Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng Lê Ngọc Châu cho biết: Thành phố Hải Phòng nhận thức sâu sắc ý nghĩa của Nghị quyết số 57, là một trong bốn Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị và được coi là ‘bộ tứ trụ cột’ trong giai đoạn phát triển mới. Nghị quyết đã khẳng định tầm nhìn chiến lược: coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong những đột phá then chốt, mở đường cho phát triển nhanh và bền vững của đất nước. Trong bối cảnh cả nước đang hướng tới mục tiêu xây dựng một quốc gia văn minh, phồn vinh, hạnh phúc, ý nghĩa của Nghị quyết càng trở nên đặc biệt quan trọng.

Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng Lê Ngọc Châu

“Thực hiện Nghị quyết số 57, Hải Phòng đã ban hành đầy đủ các kế hoạch, cơ chế, thành lập Ban Chỉ đạo phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đến nay, thành phố đã đạt được một số kết quả bước đầu như: Đứng thứ 3 cả nước về Chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII), đồng thời triển khai mạnh mẽ các dự án hạ tầng số, phủ sóng 4G toàn thành phố, thử nghiệm 5G tại các khu công nghiệp, hoàn thành kết nối cơ sở dữ liệu đất đai, dân cư, giáo dục. Hiện có 76 doanh nghiệp khoa học công nghệ, hơn 1.400 doanh nghiệp công nghệ số, gần 9.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ ứng dụng nền tảng số, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh. Thành phố đang triển khai Khu đô thị công nghệ trị giá 13.000 tỷ đồng, diện tích hơn 86 ha và nhiều thỏa thuận hợp tác quốc tế, khẳng định quyết tâm trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ biển của quốc gia”, ông Lê Ngọc Châu cho biết.

Lãnh đạo UBND TP. Hải Phòng tái khẳng định, đây là diễn đàn quan trọng để các nhà khoa học, trí thức, doanh nghiệp chia sẻ ý tưởng, hợp tác nghiên cứu, biến tiềm năng sáng tạo thành sức mạnh hiện thực. Quan trọng hơn, hội nghị khơi dậy niềm tin, khát vọng và quyết tâm đưa khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực mạnh mẽ, tạo đột phá cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu.

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy đã chia sẻ những nội dung chính của Luật Khoa học, Công nghệ và đổi mới sáng tạo năm 2025 cũng như các cơ chế, chính sách tài chính đột phá và danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, nhằm gợi mở cho các địa phương trong định hình phát triển khoa học công nghệ.

"Công nghệ chiến lược lấy sản phẩm làm trọng tâm và phải đi từ doanh nghiệp. Mỗi viện, trường phải xác định những sản phẩm trọng tâm mới thúc đẩy được hợp tác và nghiên cứu cái mới; công nghệ chiến lược phải gắn với mục tiêu quốc gia mà cụ thể hiện nay là với mục tiêu tăng trưởng 2 con số, đóng góp vào 50% tăng trưởng GDP" - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho hay.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy

Theo Thứ trưởng Bùi Thế Duy, mục tiêu nhà nước bỏ vốn "mồi" cho doanh nghiệp nghiên cứu sản phẩm chiến lược, ví dụ doanh nghiệp bỏ 3 đồng, nhà nước bỏ 1 đồng, sản phẩm nghiên cứu thuộc về doanh nghiệp, điều này nhằm khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, đầu tư cho nghiên cứu khoa học.

"Địa phương phải tập trung vào ứng dụng đổi mới sáng tạo, đổi mới công nghệ, Nhà nước có chính sách hỗ trợ lãi suất cho vay, hỗ trợ 'voucher' cho các doanh nghiệp đổi mới công nghệ sản phẩm trong nước, giúp cho doanh nghiệp tiêu thụ được sản phẩm công nghệ của mình. Có như vậy, mới đẩy mạnh được đóng góp của doanh nghiệp tại địa phương, góp phần vào thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội" - ông Bùi Thế Duy chia sẻ.

Tại hội nghị, cùng với những ý kiến trao đổi về phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số, các địa phương và các nhà khoa học còn chia sẻ nhiều kinh nghiệm, bài học thực tiễn. Đồng thời tôn vinh, lan tỏa những tấm gương, các công trình đổi mới sáng tạo tiêu biểu và những mô hình ứng dụng thành công.