Chuyển đổi số khu vực công - Tiền đề phát triển kinh tế xã hội

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số trở thành yếu tố cốt lõi trong công tác nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, hiện đại hóa nền hành chính và cung cấp phát triển kinh tế - xã hội. Việc ứng dụng công nghệ số vào khu vực công không chỉ giúp tối ưu hóa hoạt động của các cơ quan Nhà nước mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp Nhà nước và người dân tiếp cận dịch vụ công nhanh.

Chuyển đổi số trong khu vực công đang nổi lên như một trụ cột chiến lược trong tiến trình cải cách thể chế quốc gia, nhất là trong bối cảnh yêu cầu nâng cao năng lực quản trị, hiện đại hóa nền hành chính và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực công.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, chuyển đổi số trong khu vực công đang nổi lên như một trụ cột chiến lược trong tiến trình cải cách thể chế quốc gia, nhất là trong bối cảnh yêu cầu nâng cao năng lực quản trị, hiện đại hóa nền hành chính và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực công.

PGS. TS Ngô Trí Long chuyên gia kinh tế

Việc thúc đẩy số hóa không còn là xu hướng công nghệ đơn thuần, mà trở thành điều kiện tiên quyết để Nhà nước chuyển từ mô hình quản lý hành chính sang mô hình điều hành phát triển.

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị được ban hành đúng vào thời điểm chuyển tiếp có tính bản lề của nền kinh tế Việt Nam, khi đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ và chuyển đổi số không chỉ là phương tiện hỗ trợ mà đã trở thành động lực chính của tăng trưởng. Nghị quyết không chỉ đặt ra những mục tiêu dài hạn, mà còn định vị lại vai trò của khu vực công trong hệ sinh thái số quốc gia

Theo chuyên gia, chuyển đổi số thực chất là vấn đề kinh tế - tổ chức ở cấp quốc gia, liên quan trực tiếp đến hiệu quả phân bổ ngân sách, năng suất vận hành của bộ máy hành chính và đặc biệt là năng lực kiến tạo và điều tiết thị trường của Nhà nước.

“Dưới góc nhìn kinh tế, chuyển đổi số trong khu vực công mang lại tác động rõ rệt về mặt hiệu quả, năng suất, khả năng phản ứng chính sách và môi trường minh bạch. Những điều này có thể minh chứng đo lường bằng luận cứ khoa học và thực tiễn kèm số liệu đáng tin cậy”, ông Long cho biết.

Tuy nhiên, cũng dưới góc nhìn kinh tế, ông Long đánh giá có 3 vấn đề hạn chế trong chuyển đổi số khu vực công Việt Nam. Đó là không có cơ chế kinh tế đo lường, đầu tư phân tán thiếu kết nối, văn hóa và thể chế không hỗ trợ tư duy dữ liệu. Điều này đang cản trở việc chuyển đổi số khu vực công ở Việt Nam phát triển toàn diện và hiệu quả.

“Việc bổ sung các cơ chế định lượng kinh tế, chuẩn hóa dữ liệu toàn quốc, nâng cao năng lực số của công chức và cải cách thể chế pháp lý sẽ là bước đột phá để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số đến năm 2025 - 2030 một cách bền vững, hiệu quả và phù hợp với xu thế quốc tế”, chuyên gia kiến nghị.

Ông Nguyễn Minh Khôi - Giám đốc Chính sách và Chuyển đổi của Viện Tony Blair vì Thay đổi Toàn cầu (TBI), - nhận định, chuyển đổi số khu vực công không nên dừng lại ở “mạng, máy chủ và kỹ năng công nghệ thông tin cơ bản”, mà cần được nhìn nhận như một quá trình kiến tạo hệ sinh thái điều phối số, trong đó hạ tầng, thể chế và con người vận hành tương hỗ. Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh số hóa, câu hỏi không còn là “có nên đầu tư” mà là “đầu tư như thế nào để kiến tạo phát triển”.

Các quốc gia thành công đều nhấn mạnh phát triển năng lực sử dụng dữ liệu để hoạch định chính sách, thiết lập cơ chế điều phối chiến lược số và nâng cao kỹ năng số không chỉ cho kỹ thuật viên mà cho cả đội ngũ hoạch định và giám sát chính sách. Đối với Việt Nam, ông Khôi đề xuất cần thử nghiệm các mô hình như sandbox (cơ chế thử nghiệm có kiểm soát), sáng kiến trí tuệ công và xây dựng liên minh năng lực số để định hình cách tiếp cận chuyển đổi số bền vững hơn.

Từ thực tiễn Việt Nam và bài học quốc tế, ông Nguyễn Hữu Thái Hòa - Phó Viện trưởng Viện Trí Việt (IVM/VUSTA), kiêm Chủ tịch Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam (VDIC) - cho rằng, cần ưu tiên một loạt giải pháp mang tính tổng thể. Trước hết tăng đầu tư cho hạ tầng công nghệ, đặc biệt là trung tâm dữ liệu quốc gia và mạng 5G tại các địa phương còn hạn chế về điều kiện tiếp cận. Bên cạnh đó, phải đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực không chỉ cho cán bộ kỹ thuật mà cả công chức hành chính, thông qua các chương trình kỹ năng số kết hợp cùng các trường đại học và doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Hữu Thái Hòa - Phó Viện Trưởng Viện Trí Việt IVM - VUSTA (Bộ Khoa học và Công nghệ)

Ông Nguyễn Hữu Thái Hòa cũng nhấn mạnh vai trò của khu vực tư nhân trong việc đồng hành phát triển các giải pháp công nghệ như AI, blockchain, IoT phục vụ cải cách hành chính. Một yếu tố không thể thiếu là nâng cao nhận thức người dân thông qua các chiến dịch truyền thông hiệu quả; đồng thời phát triển nền tảng số thân thiện, dễ sử dụng, hỗ trợ đa ngôn ngữ. Song hành với đó là tăng cường năng lực bảo mật, xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia và hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Theo ông Hòa, nếu học hỏi được từ các mô hình tiên tiến như Estonia, Singapore, Hàn Quốc, Việt Nam hoàn toàn có thể xây dựng một chính phủ số hiệu quả, lấy người dân làm trung tâm, vừa minh bạch vừa an toàn.

Chuyển đổi số khu vực công không chỉ là một yêu cầu tất yếu trong thời đại 4.0, mà còn là tiền đề then chốt để Việt Nam bứt phá về năng suất, hiệu quả và chất lượng tăng trưởng. Khi bộ máy hành chính hoạt động hiệu quả hơn, minh bạch hơn và gần dân hơn, toàn bộ nền kinh tế - xã hội sẽ được tiếp thêm động lực để phát triển bền vững, hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu.