Dòng sông xuyên biên giới 'gửi' 46km vào Việt Nam, tạo nên khung cảnh hùng vĩ hiếm có ở hẻm vực sâu và độc đáo nhất Đông Nam Á

Sông Nho Quế là một trong những biểu tượng của vùng cao nguyên đá Hà Giang. Sông khởi phát từ tỉnh Vân Nam của Trung Quốc chảy vào Việt Nam tại địa bàn xã Lũng Cú, huyện Đồng Văn (tỉnh Hà Giang) xuôi theo hướng Tây Bắc - Đông Nam.

Vào đến Việt Nam, sông tiếp tục xuôi dòng qua hẻm núi Tu Sản, dọc theo đèo Mã Pí Lèng, khi đến huyện Mèo Vạc của tỉnh Hà Giang thì tách làm 2 nhánh và chảy sang địa phận Cao Bằng, cuối cùng nhập vào sông Gâm.

Suốt 192km chiều dài của mình, sông Nho Quế đã “gửi” 46km tại Việt Nam, chảy qua nhiều lớp đá tai mèo lởm chởm tựa bãi chông chọc thủng bầu trời. Nhờ dòng chảy mạnh, sông Nho Quế vô tình tạo nên vô số thác ghềnh tung bọt trắng xóa giữa thung lũng, hẻm vực ẩn hiện trong những đám mây bồng bềnh.

Ẩn mình trong làn nước xanh ngọc ảo diệu là cả câu chuyện ly kì về sự ra đời của dòng sông Nho Quế. Khi quả núi còn nguyên vẹn, nước bị ứ lại khá nhiều khi chảy từ trên núi xuống. Mực nước ngày càng cao bên này núi, còn sườn bên kia vì chưa có sông nên đất khô cằn, nứt toác, cỏ cây trơ trụi.

Ngày nọ, thần Sông đề nghị thần Núi dịch qua một bên để dòng nước chảy ra, không bị ứ đọng đồng thời tưới mát cho những khu vực khô hạn. Thế nhưng thần Núi lại chọn cách nằm im, giả vờ không nghe thấy. Khi thần Sông thưa chuyện với Ngọc Hoàng thì Ngọc Hoàng lệnh thần Núi tránh sang một bên. Nhưng kỳ lạ hơn, thần Núi càng tiếp tục giả vờ ngủ. Núi cứ ngủ mãi, ngủ hết từ mùa này qua mùa nọ.

Và rồi vào một đêm mưa gió, thần Sét rút gươm rạch sáng màn đêm. Tiếng nổ vang vọng rung chuyển đất trời cùng lúc thần Núi cũng vỡ đôi. Nước bắt đầu tuôn xối xả. Dòng nước đi đến đâu, cỏ cây hồi sinh xanh tốt đến đó. Hết đêm, bên sườn núi khô cạn đã được phủ kín bởi màu xanh mượt mà. Kể từ đó, nước cứ chảy xuyên qua đá núi sừng sững. Nước cứ chảy mãi, hội tụ thành sông Nho Quế, chia đôi dãy núi Săm Pun với đèo Mã Pì Lèng.

“Hùng quan” Mã Pì Lèng và dòng Nho Quế xanh như ngọc gặp nhau tại con đường Hạnh Phúc trên cao nguyên đá Đồng Văn. Theo con đường Hạnh Phúc, du khách sẽ khám phá được vẻ đẹp vừa hoang dại, vừa mãnh liệt nhưng cũng đầy dịu dàng của dòng sông màu ngọc này. Qua những khúc cua tay áo cùng loạt ghềnh đá tai mèo lởm chởm, dòng sông cũng trở nên hiền hòa hơn. Không còn tiếng nước gào thét, tiếng gió rít khi lùa qua các vách đá, chỉ còn một dòng chảy êm đềm đẩy những con thuyền xuôi trên dòng Nho Quế xanh biếc, mượt mà.

Trái ngược với vẻ đẹp hùng vĩ của những ngọn núi đá bủa vây xung quanh, sông Nho Quế đoạn qua hẻm Tu Sản lại chảy hiền hoà, êm đềm uốn lượn ôm theo những ngọn núi đá và tạc nên dáng hình tuyệt đẹp của đất nước.

Hình dáng ấy hiện rõ nhất khi đứng từ trên đỉnh đèo Mã Pí Lèng nhìn xuống. Có lẽ cũng chính vì vậy mà ở đoạn này, có rất nhiều điểm dừng chân được người dân ở đây dựng lên để du khách trong và ngoài nước có thể dừng chân, ngắm cảnh cho thỏa thích và để thuận tiện lưu lại những tấm hình đẹp với cảnh sắc thiên nhiên vô cùng độc đáo.

Với vẻ đẹp thơ mộng hiếm có, sông Nho Quế được vinh danh là một trong những thung lũng kiến tạo độc nhất vô nhị của Việt Nam. Tại xã Lũng Cú và Ma Lé, huyện Đồng Văn, dòng sông cũng chính là một đoạn phân định biên giới Việt - Trung ở vùng cực Bắc đất nước.

Qua bao thế kỷ, sông Nho Quế vẫn mang màu xanh của mình tô điểm cho mảnh đất cao nguyên nơi địa đầu Tổ quốc. Dòng chảy lặng lẽ tạo nên dáng vẻ đất nước, trở thành nguồn sống của con người và vạn vật đôi bờ.