Dịch vụ tài chính kỹ thuật số: Cơ hội và thách thức cho người tiêu dùng tài chính

Hưởng ứng Ngày Quyền Người tiêu dùng Thế giới năm 2022, với mục đích nâng cao nhận thức và kiến thức về những nội dung cơ bản của dịch vụ tài chính kỹ thuật số công bằng, góp phần thúc đẩy hoạt động tài chính kỹ thuật số công bằng giữa các bên liên quan, bao gồm cả người tiêu dùng, Hội Khoa học và Kỹ thuật về Tiêu chuẩn và chất lượng Việt Nam tổ chức hội thảo với chủ đề “Dịch vụ tài chính kỹ thuật số công bằng” vào ngày 26 tháng 4 tại Hà Nội.

Hiện nay, xu hướng chuyển đổi số trong nhiều lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực tài chính đã trở nên ngày càng phổ biến tại nhiều quốc gia. Các dịch vụ tài chính kỹ thuật số tại Việt Nam, mặc dù đang còn ở quy mô tương đối nhỏ, đã đem tới những tác động đáng kể đối với dịch vụ ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm..., làm thay đổi hành vi của người sử dụng các dịch vụ này, cũng như cấu trúc hoạt động và vận hành của các tổ chức cung cấp các dịch vụ tài chính liên quan.

Toàn cảnh hội thảo Dịch vụ tài chính kỹ thuật số công bằng

Bên cạnh những cơ hội và lợi ích mạng lại, các dịch vụ tài chính kỹ thuật số như thanh toán, tín dụng, tiết kiệm ...có thể tạo ra các thách thức và rủi ro cho người sử dụng do nhiều nguyên nhân chủ quan, khách quan khác nhau. Tuy nhiên nhận thức và kiến thức về vấn đề này của người tiêu dùng ở Việt Nam hiện nay nói chung còn rất hạn chế.

Năm 2022, Tổ chức người tiêu dùng quốc tế (CI) đã đưa ra chủ đề cho Ngày Quyền của Người tiêu dùng Thế giới (WCRD) 15/3/2022 là “Tài chính kỹ thuật số công bằng” nhằm thúc đẩy phong trào người tiêu dùng toàn cầu và nâng cao nhận thức về tài chính kỹ thuật số công bằng, bao trùm, an toàn, dữ liệu được bảo vệ và riêng tư cho tất cả mọi người.

Trên thế giới, trong những năm gần đây, vấn đề bảo vệ người tiêu dùng dịch vụ tài chính (FCP) đang ngày càng nhận được sự quan tâm ưu tiên của giới hoạch định chính sách trên toàn cầu (WB, 2017). Sự phát triển của công nghệ và sự bùng phát của đại dịch Covid-19 trên toàn cầu đặt ra những yêu cầu mới đối với FCP đặc biệt là các họat động liên quan đến dịch vụ tài chính kỹ thuật số.

Ông Trần Văn Học- Phó chủ tịch Hội và Ông Phó Đức Sơn- Phó chủ tich kiêm TTK Hội chủ trì hội thảo

Tại Hội thảo, ông Trần Văn Học - Phó chủ tịch Hội KH&KT về Tiêu chuẩn và Chất lượng Việt Nam (VINASTAQ) cho biết: ở Việt Nam hiện nay FCP mới chỉ được chú trọng trong những năm gần đây. Số lượng khiếu nại, tố cáo về vi phạm lợi ích người tiêu dùng trong lĩnh vực dịch vụ tài chính không ngừng gia tăng, trong khi các quy định pháp luật đối với bảo vệ người tiêu dùng trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, đặc biệt là dich vụ tài chính số chưa mang tính đặc thù, các cơ chế để bảo vệ người tiêu dùng chưa được chú trọng.

Theo kết quả khảo sát của Tổ chức Tài chính quốc tế IFC tại 6 quốc gia khu vực châu Á (Indonesia, Hàn Quốc, Thái Lan, Philippines, Malaysia và Việt Nam), hiện nay, hoạt động bảo vệ người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính ở Việt Nam được đánh giá là khá sơ khai (chỉ đáp ứng 2/6 tiêu chí đánh giá), ông cho biết thêm.

Ông cũng đưa ra một số ý kiến với mong muốn tạo cơ hội cùng nhau xây dựng một nền tảng tài chính kỹ thuật số công bằng đem lại lợi ích cho tất cả các bên lấy người tiêu dùng làm trung tâm, “Tầm nhìn đối với Tài chính Kỹ thuật số Công bằng” nêu trên đòi hỏi tất cả các bên liên quan đều phải có vai trò của mình: (1) Các dịch vụ tài chính kỹ thuật số công bằng cần được củng cố bởi chính sách lấy người tiêu dùng làm trung tâm và các hệ thống đáng tin cậy. (2) Việc thiết kế và phân phối các sản phẩm và dịch vụ phải được người tiêu dùng và đại diện của họ thông báo. Cuối cùng Hệ sinh thái tài chính kỹ thuật số phải mang lại giá trị tốt hơn và tạo ra sức khỏe tài chính và khả năng phục hồi cho mọi người, bất kể họ ở đâu.

Ông Đặng Mạnh Phổ, Trưởng Tiểu ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia

Cũng tại Hội thảo ông Đặng Mạnh Phổ, Trưởng Tiểu ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/JTC1/SC17- Thẻ nhận dạng đã có tham luận về Dịch vụ tài chính kỹ thuật số và các cơ hội cho người tiêu dùng.

Thông qua tham luận ông đã đưa ra một số nhân tố thúc đẩy cơ hội và tăng cường bảo vệ cho người tiêu dùng Dịch vụ tài chính kỹ thuật số (DVTCS). Đó là, nâng cao nhận thức cho người tiêu dùng về DVTCS: Cần có chiến lược về tăng cường hiểu biết, nhận thức về DVTCS. Đa dạng hóa hình thức và các kênh thông tin nhằm nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về DVTCS. Tăng cường tuyên truyền các nội dung pháp luật liên quan đến DVTCS;

Bên cạnh đó cần hoàn thiện các quy định và thể chế, trong đó có việc tiêu chuẩn hóa trong lĩnh vực DVTCS: Các tiêu chuẩn thích hợp và chính xác về DVTCS là rất quan trọng; Tăng cường năng lực của các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng DVTCS: Cần trang bị đủ kiến thức về thị trường DVTCS, các công cụ và phương pháp quản lý, giám sát cho các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng;

Bà Phạm Thị Hương Giang, Trưởng phòng phát triển kinh doanh - Công ty CP Thanh toán Quốc gia Việt Nam

Cùng với đó là tăng cường tính minh bạch thông tin cho môi trường DVTCS: Cần hướng tới việc cung cấp cho người tiêu dùng đầy đủ thông tin về lợi ích, rủi ro và các điều khoản, điều kiện cơ bản của DVTCS. Nâng cao năng lực và trách nhiệm của các chủ thể và các bên liên quan tham gia vào việc cung cấp các DVTCS cung cấp dịch vụ.