Đà Nẵng có thêm 2 hiện vật được công nhận bảo vật quốc gia

Theo đó, 2 tượng Chăm của Đà Nẵng vừa được Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định công nhận bảo vật quốc gia gồm: Tượng thần Ganesha và tượng Gajasimha (Voi - Sư tử). Cả hai tượng hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng. Đây là các hiện vật gốc độc bản, có hình thức độc đáo và giá trị đặc biệt tiêu biểu cho nền nghệ thuật tôn giáo của Champa qua các thời đại.

Trong đó, hiện vật tượng Thần Ganesha được làm bằng chất liệu sa thạch, được phát hiện vào năm 1903 bởi Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO), tượng có kích thước cao 95cm, dài 48cm, rộng 34cm. Tượng được đưa về lưu giữ và giới thiệu tại Bảo tàng Chăm từ năm 1918.

Theo thần thoại Ấn Độ, Ganesha là vị thần may mắn, tri thức và văn học, là con trai của thần Shiva và nữ thần Parvati. Ganesha là một trong những vị thần cổ xưa nhất của các ngôi đền Hindu, có khả năng dẹp bỏ những khó khăn, trở ngại trong cuộc sống.

Trong nghệ thuật điêu khắc tôn giáo, thần Ganesha thường được thể hiện trong hình dạng một người đàn ông thấp béo, bụng phệ, có đầu voi với hai tay, hoặc bốn tay hoặc nhiều hơn. Thần được thờ cúng rất rộng rãi trong cộng đồng những người theo Hindu giáo ở Ấn Độ, Sri Lanka, Bangladesh, Nepal và nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á. Ở Việt Nam, có thể thấy trong nền văn hóa Champa và văn hóa Óc Eo (Phù Nam). Tượng tại bảo tàng là một trong những tượng tròn hiếm hoi thể hiện vị thần ở dạng thức đứng, còn tương đối nguyên vẹn.

Hiện vật tượng Gajasimha (Voi - Sư tử), chất liệu sa thạch, được tìm thấy trong cuộc khai quật tại Tháp Mẫm (Bình Định) năm 1933-1934 do EFEO thực hiện, có kích thước cao 215cm, dài 100cm, rộng 84cm. Tượng được đưa về Bảo tàng Chăm từ năm 1935.

Gajasimha là một hình tượng linh thú trong thần thoại Ấn Độ với đầu voi và thân sư tử. Đầu voi biểu trưng cho quyền năng của thần linh và thân hình sư tử biểu trưng chiến thắng, uy quyền của một vị vua. Tại các đền, tháp, tượng Gajasimha sẽ được đặt trước cửa với vai trò bảo vệ sự tôn nghiêm cho công trình. Trong nghệ thuật điêu khắc Champa, hình tượng này xuất hiện khá phổ biến qua nhiều giai đoạn với chất liệu đa dạng như sa thạch, đất nung; loại hình có thể là tượng tròn hay phù điêu trang trí…

Tượng đang lưu giữ tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm là hiện vật có kích thước lớn nhất và còn nguyên vẹn, thể hiện hầu như đầy đủ các đặc điểm tiếu tượng của linh thú Gajasimha. Tác phẩm còn là minh chứng cho sự thuần thục và sáng tạo trong nghệ thuật tạc tượng động vật của cư dân Champa cổ.

Với 2 hiện vật vừa được công nhận, hiện Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng có 6 hiện vật được Thủ tướng Chính phủ công nhận là bảo vật quốc gia. 4 hiện vật còn lại gồm: Tượng Bồ tát Tara, Đài thờ Mỹ Sơn E1, Đài thờ Trà Kiệu (cùng công nhận năm 2012) và Đài thờ Đông Dương (công nhận năm 2018).