Cung và cầu sinh viên

Hơn 10 năm trước khi Nhà nước khuyến khích mở rộng mạng lưới các trường ĐH, CĐ theo hướng xã hội hóa nhằm thực hiện mục tiêu đạt tỷ lệ 200 sinh viên/1 vạn dân vào năm 2010 và 450 sinh viên/1 vạn dân vào năm 2020... Các thành phố cấp 1 và các tỉnh cũng ồ ạt mở trường ĐH, một số trường CĐ chạy giấy phép nâng cấp lên ĐH, tư nhân cũng nhảy vào cuộc chạy đua này... Theo Tổng cục Thống kê, trong vòng 10 năm từ 2003, cả nước mới chỉ có 214 trường, thì đến năm 2013, số lượng trường là 427, tăng lên đến 213 trường. Đến nay thì cả nước có khoảng 480 trường ĐH, trong đó TP.Hà Nội có tới khoảng 100 trường ĐH, TP.HCM có khoảng hơn 50 trường ĐH công lập và dân lập. Như vậy với số lượng trường ĐH khủng như hiện nay, nếu chia đều mỗi tỉnh trên cả nước phải gánh khoảng 8 trường ĐH chưa kể tại mỗi địa phương còn nhiều trường CĐ và trung học chuyên nghiệp khác.

Tuy nhiên, trường ĐH thì liên tục được mở ra nhưng chất lượng trường lớp và giảng dạy thì gần như bỏ ngỏ. Lấy ví dụ như trường ĐH Công nghệ Vạn Xuân ở Nghệ An, khi được thành lập (2008) đã quảng cáo là sẽ trở thành trung tâm đào tạo khoa học công nghệ, khoa học quản lý kinh tế và nghiên cứu khoa học của tỉnh, của vùng. Tổng chỉ tiêu tuyển sinh theo thông báo trên website của trường hàng năm lên tới 1.700 thí sinh, nhưng số sinh viên nhập học tại trường hàng năm chỉ một vài trăm, dẫn đến tình trạng cơ sở vật chất bị hoang hóa, lãng phí, hoạt động ngoắc ngoải và nguy cơ phải đóng cửa là rất lớn.

Một nghịch lý là trong khi số trường ĐH vẫn tiếp tục tăng thì số học sinh tốt nghiệp THPT 3 năm trở lại đây ngày càng giảm. Chỉ tính trong hai năm gần đây nhất là 2015 và 2016 số thí sinh thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển sinh ĐH, CĐ chỉ khoảng hơn 500.000 thí sinh. Trong khi đó, trung bình mỗi năm chỉ tiêu tuyển sinh của toàn khối ĐH cũng lên đến gần 500.000 em. Với con số này chỉ vừa đủ cho các trường ĐH, nhưng đâu có nghĩa là tất cả các em đều có nhu cầu vào ĐH? Bởi sẽ có rất nhiều em có nguyện vọng vào CĐ, trường nghề, về nhà làm nông, học nghề, đi bộ đội, xuất khẩu lao động và cả du học...

Câu trả lời đã quá rõ tại sao các trường ĐH cứ đặt câu hỏi thí sinh ở đâu mà không đến trường để các thầy cô chờ dài cổ, trường lớp vắng hoe? Cụ thể, tỉnh Đồng Nai có dân số chỉ bằng một quận ở TP.HCM. Tuy nhiên, trong vòng vài năm trở lại đây hàng loạt trường ĐH, CĐ đã được nâng cấp, dẫn đến chuyện chỉ riêng tỉnh này đã có 5 trường ĐH. Ngay tỉnh nghèo như Đắc Nông cũng có tới ba trường ĐH. Một khi trường không có đủ sinh viên thì ắt hẳn ngân sách cạn kiệt, chắc chắn không thể đầu tư cơ sở vật chất, không thể có giảng viên giỏi.

Vòng luẩn quẩn tiếp nối, chắc chắn chất lượng đào tạo đi xuống. Và đây là nguyên nhân vì sao mỗi năm có hàng trăm ngàn cử nhân không thể kiếm việc, trong khi nhu cầu việc làm ngoài xã hội không phải là không có. Chính vì thế cách đây không lâu tại Tiền Giang mới xảy ra chuyện một công ty tuyển người nhưng ghi rất rõ là tuyển người có bằng ĐH trừ bằng cấp của một ĐH trên địa bàn tỉnh này. Mặc dù dư luận bất bình, nhưng doanh nghiệp vẫn bấp chấp, bởi theo họ không tin tưởng vào chất lượng đào tạo của trường này.

Có thể nói, xã hội hóa giáo dục, khuyến khích có thêm nhiều trường ĐH để tạo điều kiện cho các em học sinh, sinh viên học tập, và tạo cho xã hội thêm lực lượng lao động có hàm lượng chất xám cao là một chủ trương đúng về ý nghĩa. Thế nhưng, việc quá dễ dãi trong cấp phép hay nâng cấp trường ĐH khiến các trường mọc lên như nấm đã làm xã hội “bội thực” với tấm bằng đại học.

 Hiếu Nghĩa

Nên đọc

Để các tổ chức KH&CN ngoài công lập tiếp cận với nguồn kinh phí từ Nhà nước

Hà Nội tăng 2.700 chỉ tiêu lớp 10 cho các trường công lập

Gần 65.000 chỉ tiêu vào lớp 10 công lập tại TP.HCM

Hà Nội: Gần 57.000 chỉ tiêu vào lớp 10 các trường công lập