Trong hoạt động lặn giải trí, người trộn khí giữ vai trò sống còn vì họ chính là người trực tiếp tạo ra nguồn khí thở cho thợ lặn khi hoạt động dưới nước – nơi không có oxy tự nhiên. Chỉ một sai sót nhỏ trong tỷ lệ trộn, thành phần khí, áp suất hoặc độ tinh khiết cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng như ngộ độc oxy, nhiễm độc nitơ, thiếu khí, thậm chí tử vong. Chính vì vậy, việc đảm bảo người trộn khí được đào tạo bài bản, có kỹ năng và kiến thức theo tiêu chuẩn là điều cần thiết.
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13828:2023 do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố được xây dựng trên cơ sở chấp nhận tiêu chuẩn quốc tế ISO 13293:2012. Đây là tài liệu quy định yêu cầu đối với chương trình đào tạo người trộn khí trong lĩnh vực lặn giải trí – một hoạt động đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt tại các vùng biển phát triển du lịch.
Tiêu chuẩn áp dụng cho các tổ chức đào tạo chuyên môn về lặn, nhằm đảm bảo người trộn khí như nitrox, trimix phải được đào tạo bài bản, có đủ năng lực và kỹ năng để đảm bảo an toàn cho thợ lặn. Theo đó, chương trình đào tạo được chia thành hai cấp độ: cấp 1 dành cho trộn khí cơ bản và cấp 2 dành cho hỗn hợp khí phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật cao hơn.
Người trộn khí trong lĩnh vực lặn giải trí nên đáp ứng các yêu cầu theo tiêu chuẩn. Ảnh minh họa
Nội dung đào tạo bao gồm các kiến thức lý thuyết về đặc tính của các loại khí, quy trình tính toán tỷ lệ pha trộn, an toàn trong bảo quản, vận chuyển, cùng các kỹ năng thực hành như thao tác thiết bị trộn khí, phân tích chất lượng khí thành phẩm và ghi nhãn đúng quy chuẩn. Ngoài ra, người học còn được hướng dẫn cách xử lý sự cố, các nguyên tắc ứng phó khẩn cấp và quy định đạo đức nghề nghiệp.
Trước hết, người trộn khí phải được đào tạo thông qua chương trình được công nhận và đáp ứng đủ các yêu cầu của tiêu chuẩn. Họ phải nắm vững các kiến thức cơ bản về vật lý khí nén, nguyên lý khuếch tán, độc tính và nguy cơ tiềm ẩn của các loại khí sử dụng trong lặn như oxy, nitơ, heli… Bên cạnh đó, họ cần biết cách tính toán tỷ lệ trộn để tạo ra các hỗn hợp phù hợp với từng độ sâu và thời gian lặn, như hỗn hợp nitrox (giàu oxy) hoặc trimix (gồm oxy, nitơ, heli) dùng trong lặn sâu.
Tiêu chuẩn cũng yêu cầu người trộn khí phải thành thạo trong việc vận hành thiết bị trộn, sử dụng đồng hồ đo, phân tích thành phần khí và kiểm tra độ tinh khiết, áp suất khí đầu vào – đầu ra. Một sai sót nhỏ trong quy trình này có thể dẫn đến tình trạng ngộ độc khí hoặc thiếu oxy, gây nguy hiểm đến tính mạng thợ lặn.
Ngoài kỹ năng kỹ thuật, tiêu chuẩn cũng yêu cầu người trộn khí có thái độ chuyên nghiệp, tuân thủ nghiêm ngặt quy trình an toàn, biết cách ghi nhãn đầy đủ cho các bình chứa khí, lưu giữ hồ sơ pha trộn và xử lý bình khí đã sử dụng. Việc đào tạo cũng bao gồm kỹ năng nhận biết rủi ro, phản ứng nhanh trong trường hợp sự cố kỹ thuật hoặc khẩn cấp.
Không chỉ đào tạo một lần, người trộn khí cần được đánh giá định kỳ, cập nhật kiến thức và công nghệ mới. Việc này nhằm đảm bảo họ luôn đáp ứng yêu cầu thực tiễn và không bị tụt hậu trước sự phát triển nhanh chóng của thiết bị, kỹ thuật lặn hiện đại.
Việc ban hành TCVN 13828:2023 mang ý nghĩa đặc biệt trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ và mức độ an toàn trong hoạt động lặn giải trí tại Việt Nam. Khi người trộn khí được đào tạo theo chuẩn quốc tế, nguy cơ tai nạn do sai sót trong pha trộn khí sẽ giảm đáng kể. Điều này không chỉ góp phần bảo vệ tính mạng của người tham gia mà còn nâng cao uy tín, sức hút của du lịch lặn tại các điểm đến trong nước.