Hiện nay, Sơn La có trên 21.000 ha cà phê, tập trung chủ yếu tại huyện Mai Sơn, Thuận Châu và Thành phố; sản lượng hàng năm ước đạt 35.000 - 45.000 tấn cà phê nhân, trị giá 4.500 - 5.000 tỷ đồng.
Trong đó, diện tích cà phê được cấp các chứng nhận bền vững (RA, 4C, VietGAP) và tương đương là trên 18.500 ha; 97ha cà phê đặc sản; 2 vùng sản xuất cà phê được UBND tỉnh cấp quyết định vùng sản xuất ứng dụng công nghệ cao với diện tích trên 1.000ha, 1.560 hộ gia đình tham gia.
Vùng chuyên canh cà phê chất lượng cao xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn
Từ năm 2017, cà phê Sơn La đã được Cục sở hữu trí tuệ cấp bảo hộ Chỉ dẫn địa lý cho các loại sản phẩm: Cà phê nhân sống, cà phê hạt rang và cà phê bột. Sở Khoa học và Công nghệ đã cấp quyền sử dụng chỉ dẫn địa lý “Cà phê Sơn La” cho 8 tổ chức trên địa bàn.
Ông Vương Văn Hải, Chủ tịch Hội cà phê Sơn La cho biết: Hiện nay, cà phê Sơn La đang đối diện nhiều khó khăn, thách thức. Dưới tác động của biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, mùa mưa tập trung gây xói mòn rửa trôi đất, làm giảm độ phì đất.
Mùa khô gây hạn hán, rét đậm, rét hại, đặc biệt là sương muối ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất cà phê và đời sống nhân dân. Qua rà soát, một phần diện tích cà phê trồng từ những năm 1990, nay đã già cỗi, quả nhỏ, năng suất, chất lượng không cao, cần tái canh bằng những bộ giống mới.
Ông Vương Văn Hải, Chủ tịch Hội Cà phê Sơn La
Qua rà soát, hiện nay, nhiều diện tích cà phê của tỉnh đã già cỗi cần tái canh bằng những bộ giống mới; các cơ sở chế biến nhỏ lẻ chưa thực hiện các biện pháp xử lý môi trường nước thải, chất thải, gây ô nhiễm môi trường; mối liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp trong sản xuất, chế biến, kiểm soát chất lượng và thương mại còn nhiều bất cập, nhất là liên kết phát triển vùng nguyên liệu... đã ảnh hưởng tới năng suất, chất lượng sản phẩm cà phê Sơn La.
Chuyển đổi xanh, sản xuất cà phê bền vững
Phương thức sản xuất cà phê bền vững đang lan tỏa mạnh mẽ trên toàn tỉnh Sơn La, thúc đẩy nông hộ thay đổi kỹ thuật canh tác và hướng tới các chuỗi liên kết đạt tiêu chuẩn quốc tế.
Sự chuyển biến này, được củng cố thêm bằng Kết luận số 863-KL/TU ngày 11/5/2023 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển cà phê ứng dụng công nghệ cao đến năm 2030. Qua đó, các địa phương đang tích cực vận động nông dân tham gia tái canh, ghép cải tạo và phát triển cà phê bền vững. Tính đến nay, Sơn La có hơn 1.344 ha cà phê được tái canh, đốn trẻ hóa và ghép cải tạo, trong đó, diện tích cà phê đặc sản đạt trên 1.100 ha, sản lượng gần 1.000 tấn; hơn 19.100 ha cà phê đã đạt chứng nhận quốc tế như RA, 4C, khẳng định vị thế và chất lượng cà phê Sơn La trên thị trường toàn cầu.
Ngày 27/8, Hội Cà phê tỉnh Sơn La đã tổ chức Hội nghị Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng, giá trị cà phê Sơn La theo tiêu chuẩn xanh và bền vững, tại hội nghị, các đại biểu đã thảo luận tập trung vào thực trạng, giải pháp phát triển hợp tác, liên kết sản xuất cà phê bền vững theo chuỗi giá trị gắn sản xuất với tiêu thụ cà phê trên địa bàn tỉnh; giải pháp phát triển sản xuất cà phê hữu cơ; giải pháp lựa chọn giống, kỹ thuật canh tác nhằm nâng cao năng suất, chất lượng cà phê; công tác quản lý các cơ sở chế biến cà phê trong lĩnh vực môi trường và thu mua; vấn đề xử lý môi trường trong các nhà máy chế biến cà phê; cùng giải pháp trong việc quản lý nguồn thu đối với các hoạt động mua bán cà phê thóc, cà phê nhân của các hộ kinh doanh và cá nhân không đăng ký.
Theo Hội Cà phê Sơn La, trong thời gian tới cần phát triển cà phê đặc sản, cà phê chất lượng cao, cà phê hữu cơ, thân thiện môi trường. Trong đó cần chú trọng ứng dụng công nghệ trong sản xuất giống, canh tác, chế biến, xử lý môi trường. Sản xuất cà phê sạch và có chứng chỉ; tập trung chế biến sâu, đa dạng sản phẩm phục vụ tiêu dùng trong, ngoài tỉnh và xuất khẩu.
Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sơn La
Ông Nguyễn Thành Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh để nâng cao năng suất, chất lượng cà phê, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu, thời gian tới, các sở, ngành, các huyện, thành phố cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, vận động người dân áp dụng canh tác bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời đẩy mạnh tái canh, cải tạo cà phê và đưa các bộ giống có năng suất, chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu vào sản xuất.
Cùng với đó, đẩy mạnh ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong trồng, chăm sóc, thu hái, sơ chế, chế biến, bảo quản gắn với bảo vệ môi trường, góp phần giữ vững thương hiệu cà phê Sơn La và khẳng định vị thế cà phê Sơn La trên bản đồ cà phê thế giới.