Tiêu chuẩn ISO 18131:2025 được xây dựng nhằm tạo ra cấu trúc thống nhất cho việc trao đổi dữ liệu giữa tàu và bờ, một trong những nhu cầu lớn nhất của ngành hàng hải trong thời kỳ chuyển đổi số.
Trong bối cảnh các tàu biển hiện đại được trang bị hàng loạt cảm biến, hệ thống giám sát, thiết bị IoT và phần mềm điều khiển, lượng dữ liệu vận hành được tạo ra mỗi ngày vô cùng lớn và đa dạng. Việc truyền dữ liệu về bờ phục vụ phân tích, dự báo, tối ưu hành trình hay giám sát an toàn đòi hỏi một kiến trúc kết nối ổn định, bảo mật và có khả năng tương tác giữa nhiều hệ thống khác nhau. ISO 18131:2025 ra đời để giải quyết đúng khoảng trống đó: đặt ra một khuôn khổ kỹ thuật chung giúp các hệ thống của nhiều nhà sản xuất có khả năng giao tiếp với nhau một cách nhất quán.
Tiêu chuẩn ISO 18131:2025 quy định rõ vai trò và mối quan hệ giữa các nhà xuất bản, người đăng ký và nhà môi giới trong kiến trúc đó, đồng thời bao gồm các định nghĩa về định dạng tin nhắn, mã định danh máy khách và cấu trúc đặt tên chủ đề. Tài liệu cũng mô tả các yêu cầu bảo mật để đảm bảo tính bảo mật, tính toàn vẹn và tính khả dụng của dữ liệu.
ISO công bố tiêu chuẩn mới về truyền dữ liệu giữa tàu và bờ
Mô hình dữ liệu và phân loại được phát triển để phản ánh cấu hình thiết bị và cảm biến điển hình trên tàu, với mục đích hỗ trợ trao đổi dữ liệu nhất quán giữa các hệ thống từ các nhà cung cấp khác nhau. Tiêu chuẩn được thiết kế để cho phép giao tiếp nhiều-nhiều bằng cách cho phép dữ liệu được truyền qua các chủ đề đã đăng ký và cung cấp cấu trúc nhắn tin động theo lô.
Không chỉ củng cố năng lực kết nối, ISO 18131:2025 còn đóng vai trò như cầu nối giữa nhiều tiêu chuẩn quốc tế đã tồn tại trước đó. Trong nhiều năm, các tiêu chuẩn như IEC 61162 hay ISO 19847 và ISO 19848 chủ yếu tập trung vào trao đổi dữ liệu trong nội bộ tàu, còn ISO 23807 liên quan đến truyền dữ liệu bất đồng bộ. Tuy nhiên, chưa có một khuôn khổ thống nhất cho trao đổi dữ liệu giữa tàu và bờ ở cấp độ kiến trúc.
Chính vì vậy, ISO 18131:2025 được thiết kế để lấp đầy khoảng trống này, đồng thời tương thích với hệ thống dữ liệu của IMO, đặc biệt là bộ tiêu chuẩn trong IMO Compendium – nền tảng cho việc chuẩn hóa dữ liệu điện tử giữa tàu và cảng. Điều này mở ra triển vọng hình thành hệ sinh thái dữ liệu hàng hải kết nối xuyên suốt, giúp tàu và cảng tương tác nhanh hơn, minh bạch hơn và dễ quản lý hơn.
Trong bối cảnh chuyển đổi số toàn cầu, tiêu chuẩn mới cũng hỗ trợ mạnh mẽ các mô hình quản lý đội tàu thông minh đang hình thành. Khi dữ liệu vận hành được truyền về bờ theo thời gian thực hoặc gần thời gian thực, đội ngũ quản lý từ xa có thể theo dõi mức tiêu thụ nhiên liệu, tình trạng động cơ, hiệu suất thiết bị, khí thải hoặc các bất thường trong hành trình. Điều này giúp giảm rủi ro vận hành, tối ưu chi phí và nâng cao an toàn hàng hải.
Các chuyên gia quốc tế đánh giá ISO 18131:2025 sẽ trở thành nền tảng kỹ thuật quan trọng cho trí tuệ nhân tạo và tự động hóa trong tương lai, khi dữ liệu chuẩn hóa là điều kiện tiên quyết để thuật toán vận hành chính xác.