Khủng hoảng Yemen: Trẻ em bỏ sách cầm súng chiến đấu

Theo Independent, giống như phần lớn những đứa trẻ ở Sanaa, thành phố cổ của Yemen, cậu bé Hassan không đến trường và vui chơi cùng với bạn bè của mình đã 3 tuần nay.

"Bây giờ trường của tôi đã đóng cửa", cậu bé cho biết trong khi cẩn thận xem xét kỹ lưỡng những chiếc Toyota Yaris màu trắng tiến vào thành phố. Trong vòng chưa đầy một tuần, Hassan phải rời bỏ lớp học để trông coi các trạm kiểm soát chống lại phiến quân Houthi. Khi phiến quân Houthi tiến vào thành phố dẫn tới việc tổng thống Yemen chạy trốn khỏi thành phố và đẩy đất nước tới các cuộc xung đột hiện nay trên toàn quốc. "Chúng tôi đang chiến đấu để bảo vệ đất nước của chúng tôi khỏi kẻ thù", Hassan nói đầy phẫn nộ.

1/3 binh sĩ Yemen là trẻ em. Ảnh Independent

Theo Liên Hợp Quốc, trong những tuần gần đây, hơn 700 người thiệt mạng, trong đó có hàng chục trẻ em. Trẻ em đang ngày càng bị cuốn vào cuộc chiến. Giới chức UN cho biết, hàng nghìn người bị thương và trên khắp đất nước hơn 150.000 người được di dời.

Tháng 3/2015, trận chiến giữa phiến quân Houthi và các lực lượng Ả Rập Saudi hậu thuẫn của Tổng thống Abed Rabbo Mansour Hadi trở nên mạnh mẽ hơn. Kết quả là Saudi Arabia với một số đồng minh Sunni khác trong khu vực phát động một chiến dịch tăng cường các cuộc không kích chống lại Houthi vào cuối tháng. Chiến dịch này tiếp tục có liên quan đến những mục tiêu trên khắp đất nước. Trước đó, có những vụ đụng độ ở thành phố Taiz, theo sau là các cuộc không kích.

Ngày 25/3, một nguồn tin thuộc đội cận vệ của Tổng thống Yemen Abedrabbo Mansour Hadi cho biết nhà lãnh đạo này đã chạy trốn khỏi Aden nơi Houthi giao tranh ác liệt với quân đội trung thành với Tổng thống Hadi. Trong khi đó, các bộ lạc độc lập, một số liên kết với tổng thống Hadi, một số không, và những người khác tìm cách tách phía nam khỏi phần còn lại của đất nước bị kéo vào cuộc xung đột.

Trẻ em Yemen muốn chiến đấu cho đất nước của chúng. Ảnh Times of India

Ngoài ra, việc nhượng quyền thương mại al-Qaeda tại nước này, tổ chức Al-Qaeda ở bán đảo Ả Rập (AQAP), đang tìm cách tận dụng lợi thế của những khoảng trống quyền lực. Đây là nguồn lợi nhuận chính trong những ngày gần đây. Ngoài ra, việc tự giàn xếp với nhà nước Hồi giáo (ISIS) được coi là một tiềm năng rõ ràng của các nhóm tham gia. Nhiều báo cáo cho biết, một số trong các nhóm tiến hành làm việc đó.

Bà Jamal al-Shami, hiệu trưởng trường Dân chủ, một tổ chức phi chính phủ địa phương có trụ sở tại thủ đô Sanaa, cho biết, việc nâng cao ý thức trách nhiệm của trẻ em tham gia không chỉ vì chính phủ, nhưng còn vì phiến quân và binh sĩ miền Nam, những người khuyến khích trẻ em đứng lên cầm vũ khí. Trẻ em có thể bị lôi kéo bởi tiền bạc và một ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ các phe phái bộ lạc mình.  

"Trường học đóng cửa và trẻ em có thể dễ dàng tiếp cận với các loại vũ khí. Tất cả đảng phái bên trong cuộc xung đột chào đón chúng với vòng tay rộng mở. Đó là một mớ hỗn độn."

Hassan là một trong hàng triệu trẻ em Yemen kết thúc việc học của mình khi liên minh do Saudi dẫn đầu  bắt đầu chiến dịch quân sự của mình đánh đuổi các phiến quân Houthi.

Một quan chức của Liên Hợp Quốc cảnh báo hồi đầu tháng 1/3 binh sĩ Yemen là trẻ em.  Đại diện UNICEF tại Yemen Julien Harneis nói với hãng thông tấn xã Pháp AFP: “Chúng tôi nhìn thấy trẻ em trong cuộc chiến đâu, tại trạm kiểm soát và, thật không may, trong số có nhiều người chết và bị thương.”

Tình hình an ninh bất ổn khiến không thể có một con số chính xác những chiến binh trẻ tuổi tham gia cuộc chiến. Những binh sĩ trẻ tuổi như vậy trên chiến tuyến, kiểm tra xe hoặc đi tuần tra các trạm kiểm soát ở Yemen không phải là hiếm. Người ta sử dụng trẻ em vào mục đích quân sự, dù tuổi chính thức gia nhập quân đội Yemen là 18, thậm chí trước khi phiến quân Houthi tiến vào Sanaa.

Số lượng trẻ em tham gia quân đội ngày càng gia tăng, bất chấp những nỗ lực trước đó về việc chấm dứt tình trạng lực lượng vũ trang Yemen và lực lượng khác tuyển dụng trẻ em. Cuối tháng, kế hoạch hành động được ký kết giữa chính phủ Yemen và Liên Hiệp Quốc, chính thức chấm dứt và ngăn chặn bất kỳ tuyển thêm trẻ em. Trước đó, Abdul-Malik al-Houthi, lãnh đạo của quân Houthis, cam kết sẽ ngừng chiêu mộ lính trẻ. Tuy nhiên, điều này không ảnh hưởng tới cậu bé Hassan. "Nhà lãnh đạo của chúng tôi kêu gọi chúng tôi chiến đấu chống lại kẻ thù. Tôi mang theo một thứ vũ khí để bảo vệ bản thân, gia đình và đất nước tôi," cậu nói đầy tự hào.

Hassan sống ở các huyện Safiya của Sanaa, không được đào tạo chính quy, nhưng cậu cho biết: “Cha tôi dạy tôi sử dụng Kalashnikov.”

Một chiến sĩ khác 11 tuổi tên là Asif. Từ khi lên 6 tuổi, cậu đến thăm Saada, miền Bắc Yemen, rèn luyện để chiến đấu với phiến quân Houthi. Asif cho biết: "Tôi sẽ chỉ làm những kinh Koran dạy. Tôi không thích đi học, tôi chưa bao giờ đến trường. Tôi thích chiến đấu cho đất nước của tôi chống lại Saudi Arabia và Isis." Mặc dù được đào tạo để chiến đấu ở đầu chiến tuyến, nhưng công việc của  Asif là tuần tra trên đường và trông coi trạm kiểm soát an ninh của thủ đô.

Khi các phiến quân Houthi vào thủ đô, cậu bắt đầu cầm súng của mình thường xuyên. Cậu từ chối nhận thù lao, nhưng chấp nhận một bữa ăn và một túi lá nhai, một cây có chất gây mê sử dụng rộng rãi trong khu vực. "Cha mẹ tôi rất tự hào về tôi và khuyến khích tôi chiến đấu", cậu chia sẻ.

Cuộc chiến đấu xảy ra ở nhiều phần của đất nước  nên nhiều gia đình khuyến khích con chiến đấu, ông Shami cho biết: "Đối với họ, đó cũng là một nguồn thu nhập cần thiết”.

Saudi Arabia nhiều lần cáo buộc Iran đa số là Shia, lực lượng hỗ trợ quân Houthis, giúp đỡ, hỗ trợ đào tạo phiến quân. Iran đã từ chối hành động này, mặc dù các cuộc chiến tranh dấy lên lo ngại về những tác động mạnh mẽ cho khu vực.

Tổng thống Iran Hassan Rouhani cảnh báo Saudi Arabia, thông qua các cuộc không kích, nó đã "gieo hạt giống thù hận trong khu vực này, và ông sẽ thấy những phản ứng sớm hay muộn".

Tuần trước Iran cho biết, họ đã gửi một bức thư cho Tổng thư ký LHQ Ban Ki-moon phác thảo một kế hoạch hòa bình cho Yemen. Bộ trưởng Ngoại giao, Mohammad Javad Zarif, cho biết, điều này kêu gọi một lệnh ngừng bắn ngay lập tức và chấm dứt tất cả các cuộc tấn công quân sự nước ngoài. Ngoài ra, họ muốn hỗ trợ nhân đạo và nối lại các cuộc đối thoại quốc gia rộng lớn, cũng như "thành lập một chính phủ đoàn kết quốc gia".

Ngay cả trước khi các cuộc không kích, hơn 16 triệu dân của Yemen cần hỗ trợ nhân đạo. Mật độ các chiến dịch không quân và người di cư là rất lớn, đồng nghĩa là tỷ lệ thất nghiệp tăng cao. Trong nhiều trường hợp, điều này buộc trẻ em phải gánh vác gánh nặng tài chính gia đình.

Vào cuối tuần trước, LHQ kêu gọi 274 triệu USD viện trợ nhân đạo cho quốc gia này.

Mohammed, 13 tuổi, sống ở tỉnh Hajjah, phía tây Yemen, không về thăm gia đình trong hơn sáu tháng. Cậu đã đi khắp đất nước để chiến đấu với phiến quân Houthi. Không thông qua trường lớp nào, tuổi thơ của cậu dữ dội trong các cuộc chiến đấu. "Năm ngoái, tôi đã chiến đấu với quân Houthis - đầu tiên ở Amran, sau đó tại thủ đô Sanaa," ông chia sẻ đầy tự hào. "Giống như tôi, có hàng trăm trẻ em chiến đấu với phiến quân Houthis tại Marib, một thành phố ở phía đông của thủ đô Sanaa."

Từ Shahara, bên cạnh tỉnh Hajjah, Mohammed bác bỏ sự cần thiết của việc đến trường, nói rằng cha mẹ cậu cũng chưa từng  có một nền giáo dục. Gia đình cậu tự duy trì bằng cách làm việc ở trang trại, trồng lúa mì và lúa mạch.

Ông Shami cảnh báo sẽ có nhiều cuộc ‘tranh đấu’ lớn hơn trước, nếu và khi chiến tranh kết thúc. “Nhiều trẻ em đã quen việc kiếm tiền, bạo lực và chiến trường. Việc thuyết phục chúng quay lại lớp học là một điều không hề dễ dàng.”

Bạn đọc có thể tham khảo thông tin chi tiết tại mục Thế giới

Hải Nguyễn

Nên đọc

Ngoại trưởng Iran và Oman thảo luận cuộc khủng hoảng Yemen

Đức cần Mỹ ra tay giải quyết khủng hoảng ở Ukraine

Bài học nào từ cuộc khủng hoảng ở Ukraina?

Khủng hoảng Ukraine leo thang đẩy giá vàng đi lên