Vùng đất Việt Nam do vị quan người Trung Quốc khai phá, sau dâng cho chúa Nguyễn, được phong làm tổng trấn

Năm 1671, Mạc Kính Cửu, người gốc Quảng Đông, Trung Quốc đã dẫn theo gia đình và binh lính đến vùng đất sát vịnh Thái Lan. Suốt nhiều năm, ông đã cho người dân lập ấp, khai phá các vùng thuộc thành phố Hà Tiên, tỉnh Kiên Giang ngày nay. Năm 1708, ông xin dâng toàn bộ đất đai cho chúa Nguyễn Phúc Chu và được phong làm tổng trấn vùng này.

Khi mới khai hoang, lập ấp, ông Mạc Cửu dò hỏi và biết vùng này đang thuộc ảnh hưởng của Chân Lạp. Ông gặp vua Chân Lạp bấy giờ là Nặc Ông Thu (Ang Sur, Jayajettha III) và ở lại hợp tác cho đến năm 1681. Bước sang năm 1708, Mạc Cửu liên lạc được với chúa Nguyễn Phúc Chu và dâng đất đai vùng Hà Tiên cho chúa Nguyễn.

Vùng đất do ông Mạc Cửu khai phá dần trở thành địa điểm giàu có nhất vịnh Thái Lan, được mọi người biết đến với cái tên Căn Khẩu Quốc. Năm 1724, sau khi chính thức sáp nhập vào lãnh thổ của chúa Nguyễn, ông đổi tên Căn Khẩu Quốc thành Long Hồ Dinh. Năm 1735, Mạc Cửu Mất, con của ông lên nắm quyền và đổi tên Long Hồ Dinh thành trấn Hà Tiên.

Thành phố Hà Tiên ngày nay có địa hình đa dạng gồm: đồng bằng, biển đảo, đồi núi, biên giới,…Với những mái ngói cổ rêu phong, Hà Tiên còn mang dáng dấp phố cổ với sự lặng lẽ, trầm mặc lẫn uy nghiêm của nhiều chứng tích lịch sử.

Các ngọn núi trên địa bàn thành phố hầu hết đều là những thắng cảnh như: núi Tô Châu, núi Đá Dựng, núi Bình San, núi Thạch Động,… Ven biển Hà Tiên có nhiều bãi biển đẹp như bãi biển Lộc Trĩ (bãi biển Mũi Nai). 

Bờ biển Hà Tiên được coi là đẹp bậc nhất vùng Nam Bộ, trải dài 26km cùng hàng chục hòn đảo lớn nhỏ, trong đó quần đảo Hải Tặc (xã đảo Tiên Hải) nằm cách đất liền 20km còn vẹn nguyên vẻ hoang sơ, môi trường trong lành, rất thích hợp để phát triển du lịch sinh thái biển đảo. Bên cạnh các danh lam thắng cảnh, Hà Tiên còn có nhiều di tích lịch sử - văn hóa gắn với những giai thoại, truyền thuyết về thời mở đất, xây dựng và bảo vệ quê hương của 3 dân tộc: Kinh, Hoa, Khmer.

Hà Tiên còn là cửa ngõ đường biển đến một số nước trong khu vực như: Campuchia, Thái Lan, Malaysia,… Thành phố có cửa khẩu quốc tế nằm tiếp giáp nước bạn Campuchia cả trên đất liền và trên biển, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế biên mậu với Campuchia; kết nối với Thái Lan qua đường thủy, đường bộ theo tuyến đường Xuyên Á và vịnh Thái Lan. 

Hà Tiên ngày nay đang thực sự chuyển mình, khẳng định vị thế của một thành phố trẻ ở vùng biên cương của tổ quốc.