Thời cơ của ba ngành dệt may, giày dép và nông sản vào thị trường EU

Với khoảng chục tỉ USD, dệt may và giày dép là 2 ngành xuất khẩu lớn của Việt Nam. Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) vừa làm việc với Hiệp hội Dệt may, da giày và các doanh nghiệp trong 2 ngành này nhằm đánh giá cơ hội, giải pháp để khai thác, tận dụng Hiệp định EVFTA có hiệu quả, thúc đẩy xuất khẩu sang châu Âu.

Có bị trở ngại về quy tắc xuất xứ không?

Rõ ràng là EVFTA sẽ tạo lợi thế ổn định cho xuất khẩu. Báo cáo của Cục Xuất nhập khẩu khẳng định, EVFTA mang lại nhiều tác động tích cực tác động đến tăng trưởng xuất nhập khẩu của Việt Nam sang thị trường EU, đặc biệt với các ngành hàng thế mạnh như dệt may, da giày, đồ gỗ...trong thời gian tới.

Khi EVFTA có hiệu lực, đối với ngành dệt may, EU là thị trường có quy mô lớn nhất về nhu cầu tiêu thụ. Năm 2019, dệt may Việt Nam xuất khẩu hơn 4,5 tỉ USD sang EU - nơi với quy mô nhập khẩu 280 tỉ USD hàng dệt may mỗi năm, mà Việt Nam chỉ chiếm chưa đến 2%, vậy nên EU là mảnh đất màu mỡ để Việt Nam phát triển sau này.

Với ngành da giày, EU là thị trường xuất khẩu quan trọng. Năm 2019, xuất khẩu giày dép, túi xách sang EU đạt 5,88 tỉ USD, chiếm 26,7% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.

Sau khi EVFTA có hiệu lực, ngành hàng may mặc của Việt Nam sẽ thoải mái vào EU (Ảnh: Reuters)

Với EVFTA, Việt Nam có thế mạnh rất lớn. Các nước có Hiệp định với EU rất ít, ở khu vực Châu Á, EU chỉ ký hiệp định hợp tác với Hàn Quốc, Singapore, tuy nhiên, hai nước này lại không có cơ cấu sản xuất giống như Việt Nam. Do vậy, về lâu dài, EVFTA sẽ tạo ra lợi thế ổn định cho xuất khẩu của Việt Nam.

Về tiêu chuẩn thì không lo rồi, nhưng lại ngại về quy tắc xuất xứ. Dệt may là ngành hội nhập từ sớm, các doanh nghiệp đã quen khi giao thương xuất khẩu với các đối tác EU, do đó, khi EVFTA đi vào thực thi, ngành dệt may không lo về chất lượng, tiêu chuẩn, nhưng khó khăn nhất là đáp ứng xuất xứ.

Theo các quan chức, cơ hội tăng trưởng xuất khẩu là có, nhưng EVFTA chỉ chấp nhận cho hưởng ưu đãi khi dùng vải sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu từ các thị trường đã có FTA với EU, như Hàn Quốc, Nhật Bản. Trên thực tế, ngành dệt may vẫn phụ thuộc nặng nề vào nguồn vải nhập khẩu vì nó luôn là mặt hàng đứng đầu trong nhóm nguyên liệu nhập khẩu nhiều tỉ USD của ngành. Năm 2019, nhập khẩu vải 13,5 tỉ USD.

Dùng vải nhập khẩu để may hàng xuất khẩu vẫn được giảm thuế nhưng với điều kiện là lượng vải đó phải được nhập từ châu Âu hay các thị trường mà EU đã có FTA. Về điều này, ngành dệt may càng khó lòng thỏa mãn, bởi 80% vải cho may xuất khẩu hiện đang được ngành dệt may nhập khẩu, trong đó, 50% nhập từ Trung Quốc, 18% từ Hàn Quốc và 15% từ Đài Loan (Trung Quốc).

Nhiều lãnh đạo có liên quan cũng cho rằng, nút thắt lớn nhất của doanh nghiệp dệt may là vấn đề quy tắc xuất xứ. Vì vậy, hy vọng thời gian tới sẽ có Hội thảo kết nối giữa doanh nghiệp "đầu vào" và "đầu ra" để gỡ dần nút thắt này, tìm lối ra cho vấn đề quy tắc xuất xứ của sản phẩm dệt may.

Ngành da giày cũng đau đáu nỗi lo như dệt may, dù  giày thể thao, cặp túi được hưởng thuế 0% ngay khi EVFTA có hiệu lực, nhưng các sản phẩm khác sẽ có lộ trình giảm thuế trong 7 năm với tỉ lệ sẽ lần lượt là 73,2% và 100%.

Xuất khẩu nông sản sẽ tăng cao

Theo dự báo, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của một số ngành nông sản sẽ tăng đáng kể cho tới năm 2025, trong đó, gạo tăng thêm 65%, lâm sản 3%, đường 8%, thịt heo 4%, đồ uống và thuốc lá 5%, thịt gia súc gia cầm tăng 4%...

Xuất khẩu của một số ngành nông sản sẽ tăng cao, trong đó có gạo (Ảnh: CNN)

Bộ Công Thương cho biết, nông nghiệp được dự báo là ngành hưởng lợi lớn nhất khi EVFTA có hiệu lực, nhiều mặt hàng của Việt Nam sẽ được giảm thuế về 0% như: gạo tấm, các sản phẩm từ hạt, rau củ quả …

Ở một khía cạnh khác, hội nhập cũng tạo thêm việc làm giúp người nông dân chuyển đổi từ nông nghiệp sang các lĩnh vực khác, góp phần cải thiện đời sống cho người dân.

Một cơ hội nữa mà EVFTA mang lại cho ngành nông nghiệp Việt Nam là việc thu hút các dự án đầu tư trong lĩnh vực này, giúp chuyển giao công nghệ, cách thức tổ chức sản xuất, từ đó giúp tăng sản lượng, chất lượng nông sản, giúp nông sản Việt Nam tiến dần tới các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường châu Âu.

Với những cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ, cam kết xóa bỏ thuế nhập khẩu lên tới gần 100% biểu thuế trong EVFTA, cơ hội gia tăng xuất khẩu của Việt Nam là rất lớn, nhất là đối với những mặt hàng lợi thế như dệt may, da giày, nông thủy sản, đồ gỗ... 

Cửa đã mở nhưng để có thể thông hành, hàng nông sản của ta còn cần phải vượt qua rào cản kỹ thuật của EU về nguồn gốc xuất xứ, chất lượng sản phẩm, hay vấn đề bảo hộ sở hữu trí tuệ… Với tính chất sản xuất nông nghiệp còn manh mún, nhỏ lẻ, nông dân và doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp lại càng phải chủ động đẩy mạnh nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm, tìm kiếm thị trường, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm nông sản Việt Nam.