Siết chặt quản lý livestream bán hàng trên mạng xã hội

Theo Ủy ban Cạnh tranh (Bộ Công thương), mỗi năm có khoảng 1.500 đơn khiếu nại của người tiêu dùng liên quan đến giao dịch mua bán trên các nền tảng trực tuyến khi mua nhầm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ, và mua bán không có hóa đơn chứng từ. Còn theo Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT), hình thức bán hàng online nở rộ là mảnh đất màu mỡ cho hàng gian, hàng giả phát triển. 

Điển hình một trong những vụ việc nổi bật mới đây về việc kiểm tra kho hàng kinh doanh trên các nền tảng Thương mại điện tử mà lực lượng Quản lý thị trường phối hợp với Cục an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao và Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số thực hiện tại kho hàng nằm trong Khu đô thị Đô Nghĩa thuộc phường Yên Nghĩa, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.

Kho hàng là một căn biệt thự 05 tầng, mỗi tầng rộng trên 100m2. Toàn bộ diện tích bên trong căn biệt thự cũng như cầu thang lên xuống đều được chủ cơ sở tận dụng để làm nơi chứa trữ hàng hoá.

Tại thời điểm kiểm tra, trên 50 nhân viên có mặt ở các tầng đang thực hiện đóng gói, dán đơn lên các sản phẩm vừa được chốt đơn trong phiên livestream trước đó. Các đơn hàng được đóng gói chất thành đống nằm la liệt, ngổn ngang trên các mặt sàn. Thông tin trên các đơn hàng thể hiện lượng khách hàng lớn nằm rải rác khắp mọi miền tổ quốc từ vùng sâu vùng xa đến những thành phố lớn. Mỗi đơn hàng có giá từ vài chục đến vài trăm nghìn đồng/ sản  phẩm.

Hàng hoá tại đây đa phần là sản phẩm hàng mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, hàng gia dụng, tiêu dùng, trên vỏ hộp thể hiện xuất xứ từ Hàn Quốc, Mỹ, Canada... Một lượng lớn hàng hóa vừa được vận chuyển về kho, còn nguyên đai nguyên kiện thì bị lực lượng chức năng tiến hành kiểm tra. Phần lớn sản phẩm không có tem nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam, chưa rõ nguồn gốc xuất xứ.

Chủ cơ sở không có mặt tại thời điểm kiểm tra. Làm việc với lực lượng chức năng, Quản lý kho hàng chưa xuất trình được các giấy tờ chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa. Được biết, chủ kho hàng là một hot girl nổi tiếng trong kinh doanh hàng hóa online trên nhiều nền tảng từ tiktok, instagram, facebook cũng như website với tên gọi Mailystyle.com.

Trên nền tảng Facebook Mailystyle.com có 332.000 lượt thích và 520.000 lượt theo dõi đăng tải công khai số tài khoản ngân hàng của Nguyễn Hoàng Mai Ly với 12 số điện thoại chốt đơn, tư vấn khách hàng.

Đặc biệt, trong phiên livestream ngày 23/12, tài khoản Mailystyle.com đã thực hiện phiên live kéo dài 12 tiếng với 647.000 lượt xem và 4.100 lượt bình luận chốt đơn sản phẩm. Tham dự cùng phiên livestream trên tài khoản Mailystyle.com còn có sự xuất hiện của một số tiktoker sở hữu hàng trăm nghìn lượt follower như Pew Pew, Hứa Phương Ngân… cùng tham gia giới thiệu, bán sản phẩm.

Hay trước đó, lực lượng chức năng tỉnh Gia Lai đã bất ngờ ập vào kiểm tra, khi nhân viên đang tiến hành livestream bán hàng trên tài khoản “Ngọc Quyên Gia Lai”. Hàng hóa được chất đống, ngổn ngang từ khu vựa phía ngoài cổng đến kho chứa trữ sâu bên hông khu vực nhà ở.

Cụ thể, các sản phẩm như nước hoa có nhãn hiệu Gucci, Tom Ford, YSL, Chanel, Louis Vuitton, Dior, Boss, Sauvage, Lancôme, Kilian….; giày, dép, túi, ví các thương hiệu Louivuiton, Chanel, Adidas, Nike; mỹ phẩm là các nhãn hiệu Vaseline, Bioderma; các loại thực phẩm chức năng giảm cân cấp tốc trong vòng 7 ngày cùng hàng loạt các mặc hàng là đồ gia dụng, tiêu dùng không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Được biết, hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên không có cửa hàng kinh doanh cố định. Toàn bộ hàng hóa được kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, cụ thể là livestream bán qua facebook cá nhân dưới tên “Ngọc Quyên Gia Lai”, tài khoản này có hàng trăm nghìn người theo dõi. Các livestream cũng được phát lại tại các tài khoản khác mang tên “Ngọc Quyên”.

Tại các phiên livestream mà lực lượng QLTT theo dõi, nhiều các sản phẩm như giày có nhãn hiệu Gucci, adidas, Nike được hộ kinh doanh này chào bán với giá từ 80.000 đến trên 100.000 đồng/ sản phẩm. Các loại đồng hồ, kính mắt có nhãn hiệu Versace, Gucci, LV có giá từ 30.000 đồng đến dưới 200.000 đồng/ sản phẩm. Các loại mỹ phẩm, hàng tiêu dùng, nước giặt có giá từ 20.000 đến dưới 100.000 đồng/ sản phẩm.

Theo nhận định ban đầu của lực lượng chức năng, hành vi vi phạm tại hộ kinh doanh Trương Ngọc Quyên có dấu hiệu sử dụng ứng dụng bán hàng không thông báo với cơ quan có thẩm quyền; kinh doanh hàng giả mạo nhãn hiệu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng nhập lậu.

Tại hội thảo về nâng cao năng lực phòng, chống và xử lý vi phạm trong thương mại điện tử diễn ra tại TP. HCM ngày 29/11, Thượng tá Phạm Công Hải, Phó trưởng phòng 4 Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05), Bộ Công an cảnh báo, hình thức livestream bán hàng trên các ứng dụng, mạng xã hội, website, sàn thương mại điện tử đang bị triệt để lợi dụng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương cho biết, thủ đoạn kinh doanh hàng giả, hàng nhái ngày càng tinh vi. Các đối tượng chỉ chạy một link bán hàng trên 50 fanpage khác nhau để kinh doanh. Mỗi page chỉ cần bán vài đơn hàng là họ khóa trang, xóa dấu vết nên ngoài các giải pháp kỹ thuật, cần sự phối hợp của các đơn vị chức năng có liên quan.

Theo Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý Thị trường (QLTT) Trần Hữu Linh, hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ không bày bán tràn lan như trước. Sau khi qua biên giới, hàng giả, hàng gian sẽ được tập kết tại kho hàng nơi hẻo lánh, ít người qua lại hoặc tại nhà riêng. Sau đó, các đối tượng lợi dụng việc kinh doanh trên môi trường TMĐT để kinh doanh hàng hóa vi phạm, gây khó khăn cho công tác nắm bắt, kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng.

Ông Linh cho biết, thương mại điện tử phát triển bùng nổ đang tạo ra thách thức cho các lực lượng chức năng trong công tác kiểm tra, kiểm soát chất lượng hàng hóa. Hơn nữa, mạng xã hội xuyên biên giới nên các hành vi vi phạm đã vượt ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. “Với thương mại truyền thống, việc xác minh địa điểm mua bán, kho chứa hàng, giao kết hợp đồng dễ dàng hơn. Nhưng với bán hàng online, lực lượng chức năng khó xác định địa điểm mua bán, người bán, kho hàng, thời điểm giao kết hợp đồng và chứng cứ cũng dễ dàng bị thay đổi. Do đó, cần có những quy định chặt chẽ hơn với kinh doanh online.

Theo Lãnh đạo Tổng cục Quản lý thị trường, để ngăn chặn những hành vi vi phạm thương mại điện tử, trách nhiệm đầu tiên thuộc về lực lượng Quản lý thị trường, song, chỉ với một mình lực lượng quản lý thị trường cũng không thể “bao quát” hết được, vì vậy, cần có sự phối hợp đồng bộ, hiệu quả của nhiều lực lượng chức năng và các sàn thương mại điện tử. Đặc biệt, trong quá trình thực thi nhiệm vụ, lực lượng chức năng rất cần sự phối hợp của các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, phân phối sản phẩm để công tác chống hàng giả, hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ được triển khai một cách hiệu quả nhất. Doanh nghiệp là đơn vị sản xuất, kinh doanh sản phẩm nên là người hiểu rõ sản phẩm của mình nhất, vì vậy, đấu tranh chống hàng giả phải bắt đầu từ sự chủ động của doanh nghiệp.

​