Sau 2 nhiệm kỳ tổng thống, ông Obama để lại di sản gì?

Theo BBC News ngày 8/1 (giờ VN), mặc dù có các mức điểm cho mỗi phần, những đánh giá này không phản ánh sự khôn ngoan trong những hành động, mà là nhận xét về kết quả ông Obama đạt được trong việc triển khai chương trình nghị sự của mình trong suốt hai nhiệm kỳ Tổng thống. Mặc dù vậy, vẫn còn rất nhiều thứ để đánh giá về ông Obama, chúng ta sẽ lướt qua tám mảng chính:

Hệ thống y tế

Cải cách toàn diện hệ thống chăm sóc sức khỏe là một chiếc chén thánh mà Đảng Dân chủ đã săn đuổi trong nhiều thập niên, dường như luôn chỉ cách họ một bước chân.  Dưới thời ông Obama, cuối cùng họ đã đạt được nó. Mặc dù vậy, do một trở ngại phút chót ở Thượng viện trước khi được thông qua lần chót, đạo luật đồ sộ này đã trở thành một chiếc bánh nướng dở, khiến cho việc thực thi chúng gặp nhiều khó khăn. Website hỗ trợ cho việc mua bán các gói bảo hiểm y tế của chính phủ liên bang, hầu như không hoạt động trong nhiều tháng kể từ ngày ra mắt, là một sai lầm chính trị nghiêm trọng và vô cùng rõ ràng.

Mặc dù có những khiếm khuyết, việc thông qua Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (Affordable Care Act), theo lời Phó Tổng thống Joe Biden, là một sự kiện lớn.

Grading President: B +Chấm điểm Tổng thống: B+

Môi trường

Chính quyền của ông Obama đã đóng góp vào thành công của hiệp định Paris về chống biến đổi khí hậu, trong đó Mỹ cùng với 185 quốc gia khác cam kết cắt giảm lượng khí gây hiệu ứng nhà kính. Họ cũng đưa ra rất nhiều quy định nhằm quản lý ô nhiễm đến từ các nhà máy nhiệt điện than và hạn chế khai thác than cũng như dầu và khí trên các vùng đất thuộc quyền sở hữu của chính quyền liên bang và các vùng biển gần bờ.

Ảnh: Getty

Nhưng tám năm vừa qua không phải không chứng kiến những cơ hội bị bỏ lỡ.  Đầu nhiệm kỳ của mình, khi Đảng Dân chủ đang nắm đa số lớn ở Quốc hội, Hạ viện đã thông qua một dự luật đặt ra giới hạn lượng khí CO2 mà các công ty có thể thải ra (và cho phép mua bán giới hạn này giữa các công ty với nhau) để hạn chế lượng khí gây hiệu ứng nhà kính.

Chấm điểm Tổng thống: A-

Thương mại

Tổng thống Obama đã đưa việc hoàn thiện hai bản hiệp định thương mại - Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (Agreement on the Trans-Pacific Partnership - TPP) và Hiệp định Thương mại và Đầu tư xuyên Đại Tây Dương (Agreement on Trade and Investment transatlantic - TTIP) - trở thành nền tảng cho toàn bộ nhiệm kỳ thứ hai của ông. TTIP, vẫn còn đang trong giai đoạn đàm phán và sẽ làm giảm các rào cản thương mại giữa Mỹ và EU, đang bị làm ngơ bởi các chính khách ở cả hai bờ Đại Tây Dương.

Chính quyền Obama đã thành công trong việc ký hiệp định thương mại tự do với Panama, Colombia và Hàn Quốc, nhưng những thành công đó là quá nhỏ bé so với quy mô và tầm vóc của những thất bại mang tính khu vực kia.

 Chấm điểm Tổng thống: D-

Nền kinh tế

Khi ông Obama nhậm chức, kinh tế Mỹ đang rơi tự do. Tỷ lệ thất nghiệp đã vọt lên mức hai con số, giá nhà ở rớt thảm hại, còn ngành tài chính thì đang bên bờ vực sụp đổ. Tám năm sau, bức tranh kinh tế mang màu sắc ổn định và tăng trưởng vừa phải, mặc dù người chỉ trích sẽ nói rằng mọi thứ có thể tốt đẹp hơn.

Về mặt chính sách, ông Obama đã sớm đưa ra một gói kích cầu lớn và một đạo luật cải cách tài chính trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Chính quyền của ông giám sát một chương trình hỗ trợ, đã cứu General Motors khỏi một cuộc phá sản có thể đã tàn phá nền công nghiệp ô tô Mỹ. Chương trình Tái cho vay Hợp túi tiền cho Nhà ở, được tiến hành bởi Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang, đã giúp hàng triệu người mua nhà ở Mỹ tránh khỏi cảnh bị tịch thu nhà và giảm bớt gánh nặng từ các khoản vay mua nhà lãi suất cao.

Ông cũng thường xuyên kêu gọi tăng mức lương tối thiểu trên toàn quốc, nhưng không nhận được bất cứ sự ủng hộ nào từ phía Quốc hội nằm trong tay Đảng Cộng hòa.

Chấm điểm Tổng thống: A

Ảnh: Getty

Quan hệ quốc tế

Ông Obama sẽ rời Nhà Trắng với hai thành tựu nổi bật trong lĩnh vực ngoại giao - hiệp định hạt nhân với Iran và bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Cuba. Bất kể ý kiến của bạn về tính đúng đắn của những thành tựu đó (và nhiều người cũng có ý nghĩ như vậy), chúng là đại diện cho sự ấm lên đáng kể trong quan hệ giữa Mỹ và hai quốc gia từng là đối thủ trong thời gian dài.

Tuy vậy, ở những chỗ khác, chính sách ngoại giao của Tổng thống sắp mãn nhiệm đã tạo ra nhiều mối quan hệ bị rạn nứt và nhiều vấn đề tiềm ẩn. Việc "tái khởi động" quan hệ Mỹ - Nga, được lên kế hoạch từ khi ông mới nhậm chức, được đáp trả bằng hành động can thiệp của Nga vào Ukraine.

Cuộc nội chiến ở Syria đã tạo nền móng cho sự trỗi dậy của Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và một cuộc khủng hoảng tỵ nạn ghê gớm làm chấn động chính trị châu Âu. Tất nhiên trách nhiệm cho những bất ổn toàn cầu này không thể bị quy hết cho ông Obama, nhưng dù sao chúng vẫn để lại một dấu ấn vĩnh viễn trên bảng thành tích của ông.

Chấm điểm Tổng thống: C+

Tội phạm

Xu hướng dài hạn về giảm tỷ lệ phạm tội tiếp tục diễn ra trong 8 năm qua, mặc dù một vài thành phố lớn đã chứng kiến một sự tăng nhẹ trở lại trong tỷ lệ các vụ giết người. Năm 2010 ông đã ký một đạo luật giảm thời hạn tù tối thiểu cho tội sở hữu ma túy đá - thường là người da đen - gần với hình phạt cho tội sở hữu ma túy dạng bột hơn.

Ông đã sử dụng quyền hạn của Tổng thống để giảm án cho hơn 1.000 tù nhân ma túy không kèm các hành vi bạo lực khác và ủng hộ một chính sách của Bộ Tư pháp đã mang lại việc thả trước hạn 6.000 tù nhân.

Kiểm soát súng không phải là mối quan tâm hàng đầu của ông Obama khi mới nắm quyền, nhưng trong những tháng đầu của nhiệm kỳ thứ hai của ông - sau vụ xả súng vào trường học ở Newtown, Connectincut - ông Obama đã thúc đẩy mạnh mẽ việc siết chặt giới hạn với một số vũ khí bán tự động kiểu quân sự và việc kiểm tra lý lịch kỹ lưỡng hơn với người mua vũ khí.

Chấm điểm Tổng thống: B-

Ảnh: Getty

Nhập cư

Ngay sau khi ông Obama đắc cử nhiệm kỳ hai vào năm 2012, đã có lúc tưởng như việc cải cách toàn diện hệ thống nhập cư dường như là điều hiển nhiên. Một cuộc nổi loạn từ dưới lên trong Đảng Cộng hòa đã làm chệch hướng các kế hoạch đó, buộc ông Obama phải vận dụng một loạt các biện pháp hành pháp để cấp quyền lưu trú cho những người nhập cư vào Mỹ không khai báo khi còn là trẻ em và gia đình nhập cư của các công dân Mỹ và người được cư trú vĩnh viễn.

Chính sách tăng cường trục xuất đối với những người nhập cư không khai báo khác của của chính quyền Obama đã khiến một số người đặt biệt danh cho ông là "Tổng tư lệnh trục xuất" (Commander in deportation). Từ năm 2009 đến 2015, chính quyền Obama đã trục xuất hơn 2,5 triệu người - phần lớn trong số đó bị cáo buộc phạm tội hình sự hoặc là những người mới đến.

Chấm điểm Tổng thống: B

Sức mạnh của Đảng

Đảng Dân chủ nắm đa số lớn ở Quốc hội Mỹ và kiểm soát 29 trên 50 ghế Thống đốc. Kể từ đó, ông đã chứng kiến sức mạnh đảng của mình suy giảm một cách đều đặn. Hạ viện rơi vào tay Đảng Cộng hòa năm 2010; Thượng viện thì vào năm 2014. Đảng Dân chỉ còn nắm giữ ghế Thống đốc ở 16 bang.

Đảng Cộng hòa nắm quyền kiểm soát ở 32 cơ quan lập pháp cấp bang, trong khi Đảng Dân chủ chỉ có đa số ở 12 bang (những bang còn lại mỗi đảng kiểm soát một viện).

Khối cử tri ủng hộ ông Obama - cử tri trẻ và cử tri thiểu số - là đủ để ông chiến thắng kỳ bầu cử Tổng thống hai lần liền, nhưng đó là một liên minh không bền vững và không thể trông cậy trong các cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ hay các cuộc bầu cử ở cấp thấp hơn, hoặc thậm chí ngay như cho bà Hillary Clinton vào năm ngoái.

Trong 8 năm cầm quyền, nếu đảng của ông không tìm lại được chỗ đứng sau hàng loạt thất bại ở các cuộc bầu cử khác nhau, ông sẽ chẳng còn mấy di sản đáng nói đến trong tương lai không xa.

Chấm điểm Tổng thống: F

                                                                                                  Lê Miên Tường (Theo BBC News, 1/2017)

Nên đọc

Tổng thống Obama cảnh báo vận mệnh thế giới bị đe dọa

Tổng thống Mỹ Barack Obama đi bầu sớm

Quốc hội Mỹ bác bỏ phủ quyết của Tổng thống Obama

Đầu bếp Mỹ hé lộ lý do đưa ông Obama đi ăn bún chả