Buôn lậu đường cát vẫn còn diễn biến phức tạp

Từ đầu năm đến nay, lực lượng Quản lý thị trường cho biết các vụ việc buôn bán và vận chuyển đường lậu đã liên tục bị phát hiện. 

Đơn cử ngày 06/11/2023, Đội Quản lý thị trường số 3 phối hợp với Đội Cảnh sát giao thông đường bộ số 1 - Công an tỉnh Quảng Trị để dừng và khám phương tiện xe ô tô đầu kéo sơ mi rơ moóc mang biển kiểm soát số 29C-5XXXX, 36R-0XXXX. Kết quả khám, trên phương tiện có vận chuyển 5 tấn đường cát trắng do Thái Lan sản xuất nhập lậu, trị giá 80.000.000 đồng.

Sau khi thẩm tra, xác minh đầy đủ thông tin liên quan, Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 3 đã chuyển hồ sơ vụ việc đến Cục trưởng Cục Quản lý thị trường tỉnh Quảng Trị để đề xuất Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với bà L.T.N.Y về hành vi kinh doanh hàng hóa nhập lậu. Ngày 17/11/2023, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị đã ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với bà L.T.N.Y với số tiền 75 triệu đồng và xử lý tịch thu tang vật vi phạm là 5.000kg đường cát do Thái Lan sản xuất nhập lậu.

Hay tại An Giang ngày 6/10, tại khu vực tổ 9, khóm Xuân Biên, phường Tịnh Biên (TX. Tịnh Biên), Phòng Cảnh sát kinh tế Công an An Giang chủ trì, phối hợp Ban Chỉ đạo 389 TX. Tịnh Biên bắt giữ vụ vận chuyển 61 bao (50kg/bao) đường cát nhãn mác chữ nước ngoài, với tổng trọng lượng 3.050 kg và 1 xuồng máy.

Còn tại Cần Thơ, Đội Quản lý thị trường số 1 thuộc Cục Quản lý thị trường thành phố Cần Thơ tiến hành kiểm tra đột xuất Hộ kinh doanh Đ.N.K.N do bà Đ.N.K.N làm đại diện có (địa chỉ: khu vực Thới An 1, phường Thuận An, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ). Kết quả kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện tại cơ sở có 126 bao, loại bao 50kg đường cát trắng có xuất xứ Thái Lan không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc hàng hóa. Tổng trị giá lô hàng hóa được xác định theo giá niêm yết trên 122 triệu đồng.

Chủ động các biện pháp ngăn chặn đường cát nhập lậu

Lý giải tình trạng buôn lậu mặt hàng đường vẫn còn diễn biến phức tạp, Đại diện Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) cho biết, do một số sơ hở pháp luật đang bị các đối tượng lợi dụng. Cụ thể là không thống nhất phương thức xử lý đường nhập lậu bị tịch thu. Tất cả đường nhập lậu gần đây đều là đường đóng trong bao bì sản xuất tại Thái Lan nhưng không có chứng từ chứng minh nhập khẩu và nguồn gốc xuất xứ. Phương thức xử lý đối với đường nhập lậu bị tịch thu hiện không thống nhất giữa các địa phương: một số địa phương tổ chức tiêu hủy, một số địa phương lại tổ chức bán đấu giá để sung công quỹ. Ngoài ra, việc xử lý vi phạm về kinh doanh, buôn bán đường lậu hiện còn nhẹ khi chỉ xử lý hành chính nên chưa đủ sức răn đe.

Trước tình trạng trên, Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA) kiến nghị, cần tiêu hủy tất cả đường nhập lậu - đường đóng trong bao bì sản xuất tại Thái Lan nhưng không có chứng từ chứng minh nhập khẩu và nguồn gốc xuất xứ - bị tịch thu (căn cứ quy định tại mục 3 Điều 55 Luật An toàn thực phẩm); chấm dứt việc đấu giá để tiếp tục lưu thông đường đóng trong bao bì sản xuất tại Thái Lan nhưng không có chứng từ chứng minh nhập khẩu và nguồn gốc xuất xứ (quy định tại khoản i mục 5 Điều 5 Luật An toàn thực phẩm).

Ban chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (BCĐ 389 quốc gia) đã đề xuất đưa yêu cầu truy xuất nguồn gốc mặt hàng đường thành yêu cầu bắt buộc đối với mọi cơ sở sản xuất chế biến đường. Hệ thống truy xuất cần kết hợp với công nghệ như sử dụng mã QR code nhằm giúp các cơ quan chức năng kiểm tra được tính hợp pháp và xuất xứ hàng hóa một cách nhanh chóng. Đồng thời, yêu cầu ngăn chặn triệt để tình trạng lợi dụng hóa đơn chứng từ bán thanh lý đường nhập lậu bị tịch thu, hóa đơn mua bán đường trong nước để quay vòng hóa đơn...

Theo phân tích của nhiều chuyên gia sức khỏe, đường lậu trong quá trình vận chuyển, sang chiết sẽ không tránh khỏi việc nhiễm những tạp chất có hại. Chưa kể, nếu không tiêu hủy đường hết hạn sử dụng mà đem trộn lẫn để tiếp tục sử dụng sẽ rất dễ gây bệnh, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, hệ thần kinh và hệ tim mạch như nhức đầu, chóng mặt, ù tai, buồn nôn, dị ứng, tức ngực khó thở, mất ngủ, lo sợ…