Quảng cáo “láo” báo hại người mua

Theo thông tin từ lãnh đạo Cục Quản lý Dược, có những đợt thanh tra chuyên ngành về thực phẩm chức năng (TPCN), số vi phạm về quảng cáo chiếm hơn 53% tổng số các vi phạm. Từ đầu năm đến nay, đã có rất nhiều doanh nghiệp chịu phạt với số tiền không nhỏ vì những vi phạm dạng này. Thậm chí, đã có doanh nghiệp bị rút giấy phép quảng cáo vì tái phạm nhiều lần.

Có 2 dạng vi phạm phổ biến trong quảng cáo: Cho đăng các mẩu quảng cáo mà doanh nghiệp không/chưa gửi hồ sơ thẩm định nội dung quảng cáo đến cơ quan chức năng và quảng cáo không đúng với nội dung được cơ quan chức năng thẩm định. Dạng vi phạm thứ 2 có vẻ được sử dụng nhiều hơn cả do biện pháp chế tài quá lỏng lẻo, mức phạt không đủ sức răn đe.

Tin vào quảng cáo, nhiều người hồn nhiên đi mua về dùng mà không chịu hiểu rằng cơ chế hói, rụng tóc là một bí ẩn chưa có lý giải thỏa đáng.

Giám đốc một công ty chuyên kinh doanh TPCN (giấu tên) cho biết ông thường hay ngậm ngùi trước cảnh tối tối bật ti vi, thấy quảng cáo của đối thủ cạnh tranh “dội như dội bom” mà xót đau cả ruột. Bởi theo ông, để được xuất hiện trên truyền hình vào các giờ vàng, các công ty như Eco, Hoa Thiên Phú, Thái Dương... tiêu tốn không dưới 2 tỷ đồng chỉ để làm mãn nhãn người mua trong vòng vỏn vẹn một TVC (mẩu quảng cáo truyền hình - TV Commercial) 30 giây với các khung hình đẹp lộng lẫy, những thông điệp lay động tâm can, dùng hiệu quả thấu thị để làm rung lên những khao khát cháy bỏng mơ hồ về cái đẹp, cái quyến rũ có được sau khi dùng sản phẩm.

Ông N.V.T, Giám đốc Công ty phân phối TPCN Long Minh (Q,1, TP.HCM), than thở: “Mấy đối thủ quảng cáo rùm beng chỉ làm khổ các công ty quy mô nhỏ như của tôi thôi. Vì trình dược viên xuống nhà thuốc chào hàng, thay vì chủ nhà thuốc hỏi han về chất lượng, thành phần, công dụng, giá cả... thì họ chỉ cật vấn có mỗi một điều: Hàng này có quảng cáo ti vi không? Khi biết chúng tôi bán “chay” và bù lại bằng khuyến mãi 10 tặng 4, 20 tặng 8 thì họ thất vọng ra mặt. Họ không làm khó chúng tôi, mà tất cả là tại khách hàng, vì khách hàng chỉ chăm chăm mua sản phẩm được quảng cáo trên ti vi”.

Trên thực tế, người tiêu dùng Việt quả nhiên rất cả tin và thường quyết định mua hàng bằng ý kiến của người xung quanh hoặc bằng sự thuyết phục kinh hồn của các chiến dịch quảng cáo dội bom. Quảng cáo, như mọi người biết, nếu cứ lặp đi lặp lại một điều không đúng thì trước sau gì, điều đó cũng thành chân lý và người mua hàng sẽ biến thành một người cả tin rất khó lay chuyển được vì trí não họ bị lấn át đến mức mất hết khả năng phản biện hay thẩm định.

Có một nhãn hàng đang quảng cáo vô cùng mạnh mẽ về sản phẩm mọc tóc, chống hói đầu, chống rụng tóc... làm bằng thảo dược. Tin vào quảng cáo, nhiều người hồn nhiên đi mua về dùng mà không chịu hiểu rằng cơ chế hói, rụng tóc là một bí ẩn chưa có lý giải thỏa đáng của khoa học với trên 30 nguyên nhân khác nhau từ di truyền, chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, môi trường, stress, mỹ phẩm...

Chúng ta từng thấy hàng trăm cầu thủ bóng đá lừng danh thế giới như Zidan, Ruben, Frank Ribery, Iniesta, Maschenaro, Bezema... tuổi chưa đến 30 mà đã hói lọi nhưng họ vẫn cắn răng chịu... xấu vì không có giải pháp. Ngoại trừ Rooney phải chi 65.000 bảng (khoảng 2 tỷ đồng), chịu đau trong ròng rã 2 năm để trồng từng cọng (tổng cộng anh này trồng 6.000 cọng để phủ vùng trán và đỉnh đầu, chưa kể mỗi tháng phải trồng dặm một lần). Ở Việt Nam cũng có nhiều đại gia, nhiều nghệ sĩ lắm tiền nhưng vẫn không cứu vãn nổi cảnh từng sợi tóc từng ngày “bỏ ta đi như những dòng sông nhỏ”. Nào phải họ không thích làm đẹp, nào phải họ thiếu tiền.

Chúng ta đã từng phì cười chứng kiến quảng cáo máy lọc nước ngừa rối loạn mỡ máu của Kangaroo hay các quảng cáo cho viên giải rượu phục hồi chức năng gan RU-21, ME-21, Mewol-21, Picoman, Voskyo... Theo Tiến sĩ Nguyễn Duy Thuần, Giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền Việt Nam, “viên giải rượu là thực phẩm chức năng, không phải là thuốc. Thành phần chủ yếu là đường, vitamin B1, B6, PP, acid glutamic, acid fumaric, acid succinic và các enzyme. Nó có tác dụng tạm thời hạn chế chuyển hóa nhanh rượu thành những chất không gây độc như CO2 và nước. Nếu dùng sản phẩm này thường xuyên sẽ làm tăng men gan, giảm chất bảo vệ gan, hoại tử tế bào gan, viêm loét đường tiêu hóa. Vì vậy, dùng nhiều loại thuốc giải rượu rất dễ bị ngộ độc nặng.

Hàng ngày, hàng triệu người tiêu dùng Việt Nam đang bị đầu độc bởi vô số các loại thực phẩm trôi nổi đe dọa mạng sống, nay lại bị đầu độc hỗn loạn bằng các mẩu quảng cáo ngoa ngôn, thổi phồng. Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cho biết nguyên nhân đầu tiên là các doanh nghiệp kinh doanh TPCN muốn bán được nhiều sản phẩm nên cố tình quảng cáo không đúng với nội dung, bản chất vốn có của sản phẩm, khiến người tiêu dùng hiểu sai công dụng của sản phẩm, mua sản phẩm nhiều hơn mà thực sự là họ không được hưởng những giá trị lợi ích đích thực từ đó.

Việc Nhất Nhất bị phạt rồi cũng bị trôi vào quên lãng giữa tràn ngập các mối quan tâm khác nhưng điều này, tốt thay, lại có tác dụng cảnh tỉnh tất cả người tiêu dùng rằng bây giờ họ hãy biết khôn ngoan hơn, bình tĩnh hơn trước bất kỳ một quyết định mua hàng nào. Hành vi mua hàng nên được hình thành từ các nhận thức đúng mực trước các bão thông tin không ngừng chảy qua cuộc sống thường ngày và từ đó ít nhiều sẽ mang đến cho chúng ta một cuộc sống thêm bình yên.

Nhất Nhất bị Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) xử phạt 30 triệu đồng vì hành vi quảng cáo “láo”.

Bích Phượng