Phẩm màu: Chất độc hại gây chết người

Phẩm mầu thực phẩm là một nhóm những chất có mầu được dùng làm phụ gia thực phẩm, để tạo ra hoặc cải thiện màu sắc của thực phẩm, nhằm làm tăng tính hấp dẫn của sản phẩm. Những thức ăn có chứa phẩm màu trong danh mục được phép sử dụng làm phụ gia thực phẩm của Bộ Y tế, dưới mức giới hạn dư lượng cho phép thì không gây ảnh hưởng độc hại cho sức khoẻ người tiêu dùng.

Theo kết qua kiểm tra của Sở Y tế Hà Nội, trên địa bàn thành phố có 15% ca ngộ độc do phẩm màu gây ra, 100% phẩm màu nội địa và 50% phẩm màu nhập ngoại nằm ngoài danh mục cho phép, 52,6 % người tiêu dùng quen sử dụng thực phẩm có nhuộm màu.

Theo bác sĩ Nguyễn Tiến Hoà, Sở Y tế Hà Nội, tình trạng sử dụng phẩm màu đang khá phổ biến tại các nơi chế biến thực phẩm. Phẩm màu được chia làm hai loại chính: Phẩm màu tự nhiên và phẩm màu tổng hợp hoá học.

Phẩm màu được sử dụng rất phổ biến và rộng rãi

Các phẩm màu tổng hợp thường đạt độ bền màu cao, với một lượng nhỏ đã cho màu đạt với yêu cầu đặt ra, nhưng có thể gây ngộ độc nếu dùng loại không nguyên chất, không được phép sử dụng trong thực phẩm.

Nhiều người, nhất là cơ sở chế biến thực phẩm chuộng phẩm màu hóa học vì chúng thường đem lại màu sắc đẹp cho món ăn, không bị bay màu trong quá trình chế biến và giúp cho món ăn bắt mắt, hấp dẫn hơn, không dễ bị hỏng.

Ở Hà Nội, các phố Cao Thắng, Nguyễn Thiện Thuật và chợ Bắc Qua là những trung tâm buôn bán phẩm màu, tập trung đủ loại: hoa hiên, phẩm thực vật, phẩm công nghiệp... bày la liệt trên các cửa hàng có đăng ký và cả những mẹt hàng, sạp tạp hoá tạm bợ. Khách mua hàng cũng đa dạng: các bà nội trợ, thợ làm bánh, ômai, một vài người kinh doanh mặt hàng thực phẩm ăn uống sơ chế, chế biến, chủ buôn ngoại tỉnh.

Bác sĩ Nguyễn Tiến Hoà cho biết, việc sử dụng phẩm màu không có trong danh mục cho phép và sử dụng không đúng liều lượng có thể gây hậu quả tức thời như các trường hợp ngộ độc cấp tính, có thể dẫn đến tử vong. Phẩm màu nhân tạo ít gây ngộ độc cấp tính mà gây độc do tích luỹ từ các liều lượng rất nhỏ. Nguyên nhân ngộ độc phẩm màu chiếm 15%. Tỷ lệ này mới chỉ phản ánh được con số bị ngộ độc cấp tính, còn số người bị nhiễm độc phẩm màu mạn tính thì khó có thể thống kê hết được.

Phẩm màu có khả năng gây hại cho sức khỏe cho người tiêu dùng

Các thử nghiệm đã chứng minh một số phẩm màu tổng hợp là chất gây ung thư và đột biến gene. Phẩm màu tổng hợp hoá học được tạo ra bằng các phản ứng tổng hợp hoá học như amaranth (đỏ), brilliant blue (xanh), sunset yellow (vàng cam), tartazine (vàng chanh)... thường có độ bền màu cao, với một lượng nhỏ đã cho màu đạt với yêu cầu đặt ra, nhưng chúng có thể gây ngộ độc nếu dùng loại không nguyên chất, không được phép dùng trong thực phẩm.

Chỉ những chất ít độc, dễ thải loại ra khỏi cơ thể người và không bị biến chất, phân huỷ trong quá trình chế biến (đun nóng, lên men), không lẫn các tạp chất độc hại... mới được sử dụng trong chế biến thực phẩm. Nếu lạm dụng phẩm màu, đặc biệt là các phẩm màu tổng hợp sẽ rất có hại cho sức khoẻ, có thể gây ngộ độc cấp tính, do hậu quả sử dụng lâu dài tích luỹ cao có thể gây ung thư.

Nhóm thực phẩm chế biến sẵn: bánh, mứt, kẹo, nước giải khát, sản phẩm chế biến từ thịt, thuỷ sản, đồ hộp, chính là các sản phẩm "ưa dùng" phẩm màu nhất. Chính người tiêu dùng cũng chưa có ý thức cảnh giác đối với các loại phẩm màu. Một nghiên cứu mới đây của Sở Y tế cho thấy, mặc dù không thích, nhưng vẫn có 63,2% người tiêu dùng ăn thức ăn nhuộm màu do bất đắc dĩ, 52,6% cảm thấy quen thuộc với màu sắc đó và 20,3% người tiêu dùng mua phẩm màu ở chợ về chế biến thức ăn.

Điều đáng chú ý là tác hại của những chất phẩm màu và chất bảo quản nói trên không diễn ra ngay, mà có tác động từ từ, thành ra rất khó xác định mức độ gây hại của nó. Thêm nữa, hầu như không có phương pháp nghiên cứu nào chỉ ra được chính xác tác hại của chúng về mặt định lượng. Các nhà nghiên cứu người Anh đã phải thử nghiệm trên 277 cháu bé 3 tuổi với sự hợp tác của cha mẹ chúng.

Trong vòng hai tuần liên tiếp, các cháu được cho uống nước ép trái cây có pha 20 mg phẩm màu thực phẩm và 45 mg chất bảo quản E211 (Benzoat Natri). Phụ huynh của các cháu nhận thấy quả thực các cháu khó tập trung ý nghĩ hơn, dễ nổi cáu và rất khó ngủ. Sau đó, nhóm nghiên cứu không pha các chất nói trên vào nước ép trái cây nữa. Họ nhận thấy những biểu hiện tiêu cực như trên ở các cháu giảm hẳn, chỉ còn khoảng 1/3 so với trước đó.

Nhóm nghiên cứu đề nghị Chính phủ Anh nên buộc các nhà sản xuất hạn chế sử dụng các chất phẩm màu E102 (Tartrazine, màu vàng), E110 (Jaune d’ Orange, màu da cam), E122 (Azorubune, màu đỏ), E124 (Ponceau 4R, màu đỏ) và chất bảo quản E211 (Benzoat Natri). Tuy nhiên, đề nghị này sẽ rất khó thực hiện bởi chưa tìm được những chất thay thế phù hợp về giá cả.

Đặc biệt, có tới 42% sữa, 93% kẹo bánh, 41% nước uống dành cho trẻ em có sử dụng các chất nói trên. Việc cấm sử dụng các chất đó sẽ gây thiệt hại rất nghiêm trọng cho ngành công nghiệp thực phẩm. Bên cạnh đó, tồn tại một tổ chức quốc tế quyết định các chất phụ gia thực phẩm nào có thể bị cấm sử dụng. Đó là Ủy ban Thống nhất về Phụ gia thực phẩm (JECFA) trực thuộc Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực LHQ (FAO) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Ủy ban này thường xuyên nhận được những báo cáo về ảnh hưởng của các phụ gia thực phẩm và xem xét để quyết định cấm hay không cấm sử dụng trên phạm vi thế giới.

Mọi thông tin thêm mời các bạn xem tại mục Cảnh báo.

Huy Phong (TH)

Nên đọc

Hàn the trong thực phẩm - Kẻ thù của sức khỏe

“Cuồng” với thực phẩm chức năng, coi chừng rước bệnh

Nguy hại từ thực phẩm đông lạnh

Những thực phẩm trị đầy bụng khó tiêu trong ngày Tết