Nghị quyết bắt nguồn từ thực tế cuộc sống

Giao thẩm quyền cho ý kiến hệ số điều chỉnh giá đất hàng năm cho HĐND

Điều 21 Luật Đất đai 2013 quy định HĐND thực hiện 4 quyền của đại diện chủ sở hữu về đất đai bao gồm: (1). Thông qua quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất của địa phương mình trước khi trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; (2). Thông qua bảng giá đất; (3). Việc thu hồi đất thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng của địa phương theo thẩm quyền và (4). Giám sát việc thi hành pháp luật về đất đai tại địa phương. Trong đó, quyền thông qua bảng giá đất liên quan trực tiếp đến Nghị quyết 18-NQ/TU và trong bài viết xin được phân tích liên quan đến phạm vi này.

Điều 114 Luật Đất đai 2013 quy định: Căn cứ nguyên tắc, phương pháp định giá đất và khung giá đất, UBND cấp tỉnh xây dựng, trình HĐND cùng cấp thông qua bảng giá đất trước khi ban hành. Bảng giá đất được xây dựng định kỳ 5 năm một lần và công bố công khai vào ngày 1.1 của năm đầu kỳ.

Nhưng nếu chỉ có bảng giá đất thì chưa đủ hình thành nên giá đất mà còn cần một yếu tố khác, đó là hệ số điều chỉnh giá đất, được quy định tại các văn bản dưới luật (Thông tư số 76/2014/TT-BTC ngày 16.6.2014, Thông tư số 77/2014/TT-BTC ngày 16.6.2014, Thông tư số 89/2017/TT-BTC ngày 23.8.2017 của Bộ trưởng Bộ Tài chính). Hệ số điều chỉnh giá đất (còn gọi là hệ số K) là hệ số dùng để tính giá đất cụ thể trên cơ sở giá đất phổ biến trên thị trường, điều kiện kinh tế - xã hội ở địa phương và bảng giá đất do UBND tỉnh, thành ban hành. Thông thường, vào năm đầu kỳ, hệ số điều chỉnh giá đất của các địa phương thường quy định là hệ số 1.

Đối với hệ số điều chỉnh giá đất, thẩm quyền của HĐND là “cho ý kiến” nhưng chủ thể nào cho ý kiến thì việc triển khai tại các địa phương có sự khác nhau. Hầu hết thực hiện theo quy định tại các Thông tư, do Thường trực HĐND cho ý kiến. Nhưng một số địa phương (thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Thuận) lại do HĐND cho ý kiến bằng cách ban hành Nghị quyết tại kỳ họp HĐND; lý do là bởi hệ số điều chỉnh giá đất là vấn đề lớn, quan trọng nên việc HĐND tỉnh xem xét, cho ý kiến đối với hệ số điều chỉnh giá đất hàng năm, các địa phương cho là phù hợp. Thiết nghĩ, vấn đề này cần có sự thống nhất giữa các địa phương theo hướng giao thẩm quyền cho HĐND thực hiện.

Cơ chế điều tiết nguồn thu tiền sử dụng đất đã được vận hành bước đầu

Năm 2021, 8 địa phương bao gồm: Khánh Hòa, Đắk Lắk, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, An Giang, Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng đã hoàn thiện thủ tục cam kết vốn ngân sách địa phương tham gia các dự án thành phần thuộc các dự án xây dựng đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Biên Hòa - Vũng Tàu và Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1. Đây là các dự án trọng điểm quốc gia, có vai trò đặc biệt quan trọng đối với Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, đồng bằng sông Cửu Long, khu vực Tây Nguyên, là các tuyến theo trục ngang kết nối trực tiếp với các đường trục dọc hiện có và đang triển khai đầu tư (Quốc lộ 1A, đường Hồ Chí Minh, cao tốc Bắc - Nam phía Đông), tạo động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội chung của đất nước, bảo đảm quốc phòng, an ninh và để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu cả nước có khoảng 5.000km đường bộ cao tốc.

Một ví dụ cụ thể như tỉnh Đồng Nai, ngân sách tỉnh giai đoạn 2021 - 2025 đang gặp rất nhiều khó khăn do Trung ương cắt giảm tỷ lệ điều tiết ngân sách năm 2022, giảm từ 47% xuống 45%; kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021 - 2025 đã thông qua trong khi nguồn vốn ngân sách tập trung còn lại có hạn. Trong khi đó, tỉnh vừa phải cân đối tập trung đầu tư cho các dự án lớn có nguồn đối ứng từ ngân sách tỉnh cho các dự án có sử dụng nguồn vốn từ ngân sách Trung ương, vừa phải tập trung thực hiện kế hoạch đầu tư công đã được thông qua. Tuy nhiên, thực hiện chủ trương ngân sách địa phương tham gia cùng với ngân sách Trung ương và chấp hành nhiệm vụ hành chính, tỉnh Đồng Nai đã cam kết bố trí hơn 2.600 tỷ đồng triển khai thực hiện giai đoạn 1 tuyến Cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu bảo đảm chất lượng, đúng quy định của pháp luật.

Tương tự như Đồng Nai, 7 địa phương khác cũng cam kết với mức độ tham gia ngân sách khác nhau. Trước đó, Đồng Nai cũng cam kết bảo đảm cân đối nguồn vốn ngân sách địa phương tham gia thực hiện dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 thành phố Hồ Chí Minh, đoạn qua Đồng Nai với báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được Quốc hội thông qua khoảng 1.934 tỉ đồng. Trường hợp điều chỉnh tổng mức đầu tư, Đồng Nai cam kết sẽ bố trí nguồn vốn ngân sách tỉnh đối với phần tăng thêm theo đúng quy định

Vấn đề đặt ra là nguồn vốn từ đâu để thực hiện những nhiệm vụ lớn như vậy. Điều này đã được các địa phương xác định rõ khi cam kết: Nguồn thu tiền sử dụng đất. Điều này cho thấy, cơ chế điều tiết nguồn thu tiền sử dụng đất đã được vận hành bước đầu hay nói cách khác, Nghị quyết 18-NQ/TU là một nghị quyết bắt nguồn từ thực tế cuộc sống.