Ngắm 'rồng vàng hạ thế' trên đỉnh tòa tháp ngàn năm tuổi ở đỉnh Ngọc Sơn, Hải Phòng

Tháp Tường Long hay còn gọi là chùa Tháp hoặc tháp Đồ Sơn được xây dựng vào thời vua Lý Thánh Tông (1010 – 1225) - giai đoạn Phật giáo phát triển mạnh mẽ và được tôn làm quốc đạo. Theo ghi chép của lịch sử di tích này, vào thời nhà Lý, hàng nghìn công trình Phật giáo được xây dựng mà kỳ vĩ nhất là tháp Báo Thiên ở kinh đô Thăng Long và tháp Tường Long ở Đồ Sơn.

Trong Đại Việt sử lược thời Trần có ghi: Năm 1059, vua Lý Thánh Tông thấy rồng vàng hiện lên ở điện Trường Xuân nên đã ban cho toà tháp này tên hiệu Tường Long, ý muốn ghi lại điềm lành.

So sánh với các công trình kiến trúc thời kỳ đó, công trình Phật giáo này được coi là một trong những ngọn tháp cao nhất, với vị trí nằm trên đỉnh một ngọn núi cao lên đến 128m so với mực nước biển. Bên cạnh mục đích chính là phục vụ tín ngưỡng và tôn giáo, chùa Tháp còn được xây dựng với mục tiêu làm đài quan sát để theo dõi các biến động ở phía Đông Bắc.

Với hàng nghìn năm lịch sử qua đi, Tháp Tường Long đã trở thành một di tích khảo cổ học quan trọng. Trong quá trình nghiên cứu, các phế tích của tháp đã được phát hiện với nền móng hình vuông, thân tháp rỗng, và trên các viên gạch vẫn còn hiện lên những hàng chữ nổi bằng tiếng Hán: "Lý gia đệ tam đế Long Thụy Thái Bình tứ niên tạo."

Năm 2007, Tháp Tường Long tại Hải Phòng đã được phỏng dựng và chính thức khánh thành vào năm 2017 - là công trình kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long. Tháp mới có 9 tầng, cao 37,14m, được xây dựng bằng gạch gốm và  giữ nguyên sự trang trí đặc trưng của thời kỳ Lý với các hoa văn và họa tiết mềm mại, tinh xảo. Ngày nay, Tháp Tường Long đã trở thành một điểm đến tâm linh phổ biến thu hút đông đảo du khách từ khắp cả nước, đặc biệt là vào những dịp đầu năm.

Bà Lưu Thị Huyền - Giám đốc Ban Quản lý di tích lịch sử, văn hoá quận Đồ Sơn - cho biết: Hằng năm, tháp Tường Long đón hàng vạn lượt du khách tham quan, chiêm bái.