Khoảnh khắc xe tăng 390 húc đổ cổng Dinh Độc Lập: "Mệnh lệnh từ trái tim"

Trưa ngày 30/4/1975, chiếc xe tăng Type 59 mang số hiệu 390 thuộc Đại đội 4, Tiểu đoàn 1, Lữ đoàn xe tăng 203, Quân đoàn 2 đã trở thành biểu tượng bất tử khi húc tung cánh cổng chính của Dinh Độc Lập, mở đường cho đại quân tiến vào sào huyệt cuối cùng của chính quyền Sài Gòn. Người chỉ huy kíp xe tăng huyền thoại ấy, là Trung úy (nay là Đại úy) Vũ Đăng Toàn.

Với Đại úy Toàn, đó mãi mãi là khoảnh khắc lịch sử không thể nào quên, cùng mệnh lệnh tiến công không chỉ đến từ cấp trên mà còn vang vọng từ sâu thẳm trái tim người lính.

Xe tăng Quân Giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập, kết thúc vẻ vang cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ảnh: Life

Mệnh lệnh "Thần tốc, Táo bạo" tiến về Sài Gòn

Tháng 4 năm 1975, không khí chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử sôi sục khắp các mặt trận. Lữ đoàn xe tăng 203, với vai trò là quả đấm thép chủ lực của Quân đoàn 2, nhận lệnh thần tốc tiến công vào Sài Gòn. Đại đội 4 do Đại úy Vũ Đăng Toàn chỉ huy là một trong những đơn vị đi đầu.

Trò chuyện với Tri thức và Cuộc sống, Đại úy Toàn xúc động. 50 năm đã trôi qua, nhưng ông vẫn nhớ rõ từng chi tiết, như vừa mới hôm qua. "Khí thế của bộ đội ta lúc đó cao ngút trời. Ai cũng hừng hực quyết tâm giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Chúng tôi hành quân liên tục, vừa đi vừa đánh địch, vượt qua mọi khó khăn, bom đạn, với một niềm tin sắt đá vào ngày chiến thắng", ông Toàn nhớ lại.

Trên đường tiến quân, Lữ đoàn 203 đã tham gia nhiều trận đánh ác liệt, phá vỡ các tuyến phòng thủ của địch tại Phan Rang, Phan Thiết, Long Khánh... Chiếc xe tăng 390 cùng kíp lái gồm Đại úy Vũ Đăng Toàn (Trưởng xe), Trung sĩ Ngô Sỹ Nguyên (Pháo thủ số 1), Thiếu úy đại đội phó Lê Văn Phượng (Pháo thủ số 2, kiêm nhiệm vụ nạp đạn thay thế pháo 2 là Đỗ Cao Trường bị thương phải đưa vào trạm phẫu thuật) và Trung sĩ Nguyễn Văn Tập (Lái xe) đã kề vai sát cánh, vượt qua mưa bom bão đạn.

"Anh em trong kíp xe chúng tôi như ruột thịt, sống chết có nhau, chia sẻ từng củ sắn, ngụm nước. Niềm tin vào đồng đội, vào chỉ huy và trên hết là niềm tin vào thắng lợi cuối cùng đã giúp chúng tôi vượt qua tất cả”, Đại úy Toàn bồi hồi chia sẻ.

Sáng ngày 30/4, mệnh lệnh cuối cùng được truyền xuống: Đánh chiếm Dinh Độc Lập. Lữ đoàn 203 chia thành nhiều mũi, nhanh chóng vượt qua cầu Sài Gòn, tiến thẳng vào trung tâm thành phố. Đại đội 4 của Đại úy Toàn dẫn đầu đội hình thọc sâu.

Xe tăng Type 59 mang số hiệu 390 bên trong sân Dinh Độc Lập vào trưa ngày 30/4/1975. 

Khoảnh khắc lịch sử trước cổng Dinh Độc Lập

Khi đội hình xe tăng của Lữ đoàn 203 tiếp cận Dinh Độc Lập, không khí trở nên cực kỳ khẩn trương. Đại úy Toàn nhớ lại: "Lúc đó khoảng 11 giờ trưa. Từ xa, chúng tôi đã thấy Dinh Độc Lập hiện ra. Tim tôi đập mạnh. Mục tiêu cuối cùng đây rồi!".

Chiếc xe tăng 843 do Trung úy (nay là Đại tá) Bùi Quang Thận chỉ huy thuộc Đại đội 4 đã tiếp cận cổng phụ bên trái của Dinh trước. Tuy nhiên, do cổng phụ bị kẹt và địa hình phức tạp, chiếc xe tăng này không thể tiến vào ngay lập tức.

Chứng kiến tình hình đó và nhận thấy cổng chính vẫn đóng chặt, Đại úy Vũ Đăng Toàn trên chiếc xe tăng 390 đang tiến đến gần đã đưa ra một quyết định táo bạo. Không có lệnh trực tiếp nào yêu cầu húc đổ cổng chính. Nhưng tình thế đòi hỏi phải hành động dứt khoát, nhanh chóng.

“Nhìn cánh cổng sừng sững trước mặt, nhìn mục tiêu cuối cùng của cuộc chiến tranh kéo dài hàng chục năm, trong đầu tôi chỉ có một mệnh lệnh duy nhất: Phải vào! Phải chiếm lấy nó! Đó không chỉ là mệnh lệnh của cấp trên mà còn là mệnh lệnh từ trái tim, từ sự thôi thúc của lịch sử, của mong mỏi hòa bình thống nhất đã cháy bỏng trong lòng mỗi người lính chúng tôi”, Đại úy Toàn xúc động.

Ngay lập tức, Trung úy Toàn ra lệnh cho lái xe Nguyễn Văn Tập: "Tông thẳng vào!". Chiếc xe tăng 390 gầm lên, tăng tốc tối đa. Lái xe Nguyễn Văn Tập, một người lính dày dạn kinh nghiệm, đã điều khiển chiếc xe nặng hàng chục tấn lao thẳng vào cánh cổng sắt kiên cố của Dinh Độc Lập.

"Cú húc rất mạnh. Cánh cổng sắt bật tung ra. Một tiếng 'Rầm' vang dội. Khói bụi mù mịt. Nhưng qua làn khói đó, con đường vào Dinh đã mở toang. Cảm giác lúc đó thật khó tả, vừa căng thẳng, vừa mừng vui, vừa tự hào”, Đại úy Toàn nhớ lại.

Khoảnh khắc chiếc xe tăng 390 húc tung cánh cổng chính Dinh Độc Lập vào trưa 30/4/1975 đã được nữ nhà báo Francoise Demulder (Pháp) ghi lại (công bố vào năm 1995) đã trở thành một trong những hình ảnh biểu tượng nhất của ngày Chiến thắng, của sự sụp đổ hoàn toàn của chính quyền ngụy Sài Gòn.

Ngay sau khi cổng chính bị húc đổ, xe tăng 390 không dừng lại mà tiếp tục tiến vào sân Dinh Độc Lập, sẵn sàng chiến đấu. Cùng lúc đó, Đại tá Bùi Quang Thận từ xe tăng 843 đã nhanh chóng xuống xe, mang theo lá cờ giải phóng chạy lên nóc Dinh Độc Lập và cắm lá cờ chiến thắng vào lúc 11 giờ 30 phút, đánh dấu thời khắc kết thúc cuộc chiến tranh, non sông thu về một mối.

Đại úy Vũ Đăng Toàn kể lại, theo hợp đồng tác chiến, khoảnh khắc đó, ai vào trước, đơn vị nào vào trước, dù có hy sinh cũng phải cắm cờ. Đại tá Toàn cầm cờ, định nhảy xuống thì đồng chí Lê Văn Phượng báo rằng đồng chí Thận cầm cờ chạy đằng sau rồi. Ông liền túm lấy khẩu AK trên xe rồi nhảy xuống để chi viện và bảo vệ cho đồng chí Thận.

Kíp xe tăng 390, sau khi hoàn thành nhiệm vụ lịch sử, đã cùng các đơn vị khác tham gia bảo vệ Dinh, giữ gìn trật tự. "Khi bước vào bên trong Dinh, nhìn thấy nội các của Dương Văn Minh đang chờ đợi, chúng tôi biết rằng chiến tranh đã thực sự kết thúc. Niềm vui vỡ òa, nhưng cũng có những giây phút lặng đi vì xúc động, vì nghĩ đến những đồng đội đã hy sinh để có được ngày hôm nay", Đại úy Toàn xúc động.

Đối với Đại úy Vũ Đăng Toàn và các thành viên kíp xe 390, khoảnh khắc đó không chỉ là đỉnh cao của cuộc đời quân ngũ mà còn là niềm tự hào khôn xiết khi được đóng góp một phần nhỏ bé vào chiến thắng vĩ đại của dân tộc.

Đó không phải là chiến công của riêng ông hay riêng kíp xe 390. Đó là chiến công của cả Lữ đoàn 203, của Quân đoàn 2, của toàn quân, toàn dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng. “Chúng tôi chỉ là những người may mắn có mặt đúng lúc, đúng thời điểm lịch sử và hoàn thành nhiệm vụ được giao", Đại úy Toàn nói.

  Trung úy Vũ Đăng Toàn bên chiếc xe tăng 390 húc đổ cổng Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975.

Người lính xe tăng năm xưa và cuộc sống đời thường

Sau ngày giải phóng, Đại úy Vũ Đăng Toàn tiếp tục phục vụ trong quân đội, tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và biên giới phía Bắc, rồi chuyển ngành về công tác tại địa phương. Ông và các đồng đội trong kíp xe tăng 390 năm xưa vẫn thường xuyên gặp gỡ, ôn lại kỷ niệm hào hùng. Chiếc xe tăng 390 huyền thoại sau này được xác định chính xác số hiệu và được công nhận là Bảo vật Quốc gia, hiện đang được trưng bày trang trọng tại Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam (trước đó trưng bày tại Bảo tàng Tăng - Thiết giáp), trở thành một chứng nhân lịch sử hùng hồn.

Đại úy Vũ Đăng Toàn tự hào vì đã góp phần làm nên những khoảnh khắc lịch sử ngày 30/4/1975. 

Ở tuổi ngoài 70, Đại úy Vũ Đăng Toàn vẫn giữ được sự minh mẫn, nhiệt huyết của người lính Cụ Hồ. Ông tích cực tham gia các hoạt động xã hội, nói chuyện truyền thống cho thế hệ trẻ, kể lại câu chuyện về chiếc xe tăng 390 và những ngày tháng Tư lịch sử.

Ông tâm sự: "Thế hệ chúng tôi đã chiến đấu hết mình vì độc lập, tự do, thống nhất của Tổ quốc. Mong muốn lớn nhất bây giờ là đất nước ngày càng phát triển giàu mạnh, nhân dân ấm no, hạnh phúc. Tôi mong thế hệ trẻ hôm nay hiểu rõ giá trị của hòa bình, của độc lập, tự do đã phải đánh đổi bằng xương máu của cha ông để ra sức học tập, lao động, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".

Câu chuyện về Đại úy Vũ Đăng Toàn và chiếc xe tăng 390 húc đổ cổng Dinh Độc Lập sẽ mãi là bản hùng ca về lòng dũng cảm, ý chí quyết thắng và tinh thần "không có gì quý hơn độc lập, tự do". Khoảnh khắc lịch sử ấy, cùng với "mệnh lệnh từ trái tim" của người lính xe tăng Vũ Đăng Toàn đã đi vào lịch sử của ngày Đại thắng mùa Xuân năm 1975.